24
Okruchy historii
31 marca27 kwietnia 2020 nr 6 (346) * Kurier Galicyjski * www.kuriergalicyjski.com
Legendy starego Stanislawowa (cz. 33)
iny, inżynier-chemik, wykladowca.
iWAn BOnDAREW
Prawdopodobnie wlaśnie z powodu
tych walorów zostal w 1941 roku
trudne dzieciństwo
Jest stara anegdota, w której
rozstrzelany przez NKWD. Dziś jego
mężczyzna opowiada, że rósl w tak
imieniem nazwano lotniczą brygadę
ubogiej rodzinie, iż gdyby byl dziew-
w Starokonstantynowie.
czynką, to nawet nie mialby czym się
Zanim jednak jako mlodzieniec
bawić. Dziś dzieci są rozpuszczane
opanowal samolot, Franko-junior
komputerami, tetrisami, plastykowy-
dość dobrze wykazal się w... dzia-
mi transformerami, lalkami Barbie
lalności wywiadowczej. Gdy wybu-
i innymi cudeńkami. Skąd natomiast
chla I wojna światowa Petro wstąpil
mialy zabawki stanislawowskie dzie-
do Legionu Strzelców Siczowych.
ci przed stu laty, a ponadto w czasie
W stopniu porucznika zostal wy-
Legendarny dowódca wojny
wojny? Ale kto szuka, ten zawsze
znaczony na dowódcę wywiadu. W
domowej Wasyl Czapajew
znajdzie.
niektórych źródlach wywiadowców
Urodzony w Stanislawowie Wo-
sce, gdzie się znajduje, znane jest
nazywano skautami. Siostra Franki,
Szpiegów szkolono przy ul. Goluchowskiego
lodymyr Makar wspomina, że w jego
niewielu. Żeby je zobaczyć, należy
Anna, wspominala, że towarzysze
do miasta. Kontrwywiad wyjawil
dzieciństwie największym luksusem
wejść na podwórko pięciopiętrowe-
opowiadali jej ,,o nadzwyczajnej
niebezpieczne zabawy
imiona dwóch szpiegów. Byly to ko-
Zabawa dzieci z zapalkami
bylo posiadanie wlasnej procy, którą
go budynki przy ul. Hnatiuka 2. Tam,
odwadze brata, który w cywilnym
biety: 22-letnia nauczycielka Maria
może doprowadzić do pożaru. Jest
wówczas nazywano katapulką. Naj-
ogrodzony niewielkim plotkiem, stoi
ubraniu, z laseczką w ręku szedl
Tkaczukówna i 20-letnia studentka
to znany fakt. Ale w to, że zabawa
trudniej bylo znaleźć odpowiednią
wspanialy olbrzym. Czy związany
seminarium nauczycielskiego Zofia
w wojenkę może wywolać ostrzal
do niej gumę. W sklepach takiej nie
jest on z kimś wybitnym? Dlaczegoż
Kogutiakówna. Rozkaz ich aresztu
artyleryjski trudno uwierzyć. W
sprzedawano, ale gdyby nawet byla,
by nie! Należy jedynie wlączyć wy-
wydano w pierwszej kolejności.
Stanislawowie jednak również taka
to nie bylo na nią pieniędzy.
obraźnię.
Najciekawsze, że kierowal tą
rzecz się wydarzyla.
Toczyla się I wojna światowa
Rok 1916. W Stanislawowie rzą-
szkolą szpiegowską nasz porucz-
Mamy wspomnienia Wolo-
i miasto kolejno po sobie zajmowali
dzi rosyjska armia. Po ulicy Peleszka
nik Petro Franko. Osobiście szkolil
dymyra Kogutiaka z lat I wojny
Rosjanie i Austriacy. Gdzie wojna
maszeruje grupa rosyjskich żolnie-
mlode i urodziwe agentki. Niestety
światowej. Mieszkal wówczas w
tam też ofiary. Podczas brusilow-
rzy, wśród których uwagę przyciąga
w raporcie brak dokladnego adresu
Kniagininie w pobliżu torów ko-
skiego natarcia w 1916 roku Rosja-
mlody oficer ozdobiony krzyżami św.
szkoly i czasu jej dzialalności, bo-
lejowych. Z jego slów wynika, że
nie po raz kolejny zajęli Stanislawów.
Grzegorza na piersi.
wiem Austriacy trzykrotnie opuszcza-
bylo to w okolicy dzisiejszej ulicy
Po zaciętych walkach carscy żolnie-
Oto pozostaje nieco w tyle.
rze ściągali trupy swoich towarzyszy
Wchodzi za starą szopę i zalatwia
broni w jedno miejsce. Bylo to zaraz
pod starym dębem swoją malą po-
obok ochronki, gdzie przebywal Wo-
trzebę. Następnie dopędza swych
lodymyr. Obecnie jest to teren szkoly
towarzyszy i znika za rogiem ulicy
nr 23. Jego brat zobaczyl na jednym
Kamińskiego. Tym mlodym podofi-
Petro Franko
na tyly wojsk rosyjskich, by zbierać
dane".
Wszystko to jest bardzo inte-
resujące, a co to ma wspólnego ze
Stanislawowem? zapyta Czytel-
nik. Okazuje się, że profesor Iwan
Monolaty wynalazl w archiwach
bardzo interesujący dokument.
Jest to raport szefa kontrwywiadu
Zdjęcia Stanislawowa z lotu ptaka, styczeń 1917 r.
sztabu 7 armii rosyjskiej z dnia 28
li miasto: w 1914, 1915 i 1916 roku,
Sahajdacznego kolo przejazdu
maja 1917 roku. Z tego dokumentu
choć w listach do przyjaciela Petro
kolejowego. Na wiosnę 1917 roku
wynika, że przed wycofaniem się
Franko wspomina, że we wrześniu
Stanislawów zajęly wojska rosyj-
wojsk austriackich ze Stanisla-
1916 roku jego jednostka stacjono-
skie, ale za Bystrzycą Solotwińską
wowa w mieście istniala szkola
Dzieci starego Stanislawowa
wala pod Stanislawowem.
staly wojska austriackie. Autor byl
szpiegowska. Mieścila się przy ul.
z trupów maskę przeciwgazową.
cerem mógl być Wasyl Iwanowicz
Nie namyślając się dlugo chlopak
Czapajew, przyszly legendarny bo-
przeskoczyl przez plot i wprost na
hater wojny domowej.
trupie zacząl odcinać kawalek maski.
Rosjanie zauważyli to i chcieli go zla-
Szkola szpiegowska
pać. Jeden nawet wystrzelil kilka razy
Dzieciom znanych ludzi ba-
z karabinu.
dacze pilnie się przyglądają. Im
Chlopiec jednak się nie przestra-
bardziej znany ojciec (lub matka),
szyl i z zimną krwią zdarl maskę, zni-
tym rzetelniej historycy analizują
kając w krzakach, bujnie rosnących
biografie ich potomków. Przytoczmy
wokól obecnego jeziora.
przyklad Petra Franka syna wiel-
Jego katapulka byla przedmio-
kiego autora ,,Kamieniarza". Byl to
tem czarnej zawiści chlopców z ca-
czlowiek godny: Strzelec Siczowy,
lej ochronki.
jeden z pierwszych lotników Ukra-
Stary dąb
Gdy w jakiejś okolicy rośnie stary
dąb, to wcześniej lub później zosta-
nie powiązany z kimś znanym. Na
przyklad na terenie Ziemi Lwowskiej
jest dąb pod którym odpoczywal
Franciszek Józef I; w Brzeżanach
mamy pień dębu Bogdana Chmiel-
nickiego; Mariampol szczyci się dę-
bem (podejrzanie przypominającym
Jak na lipiec cesarz Karol i ubrany jest za cieplo
lipę) spod którego Petlura kierowal
Wobec tego Petra Frankę moż-
Goluchowskiego (ob. Czornowola)
swymi wojskami w nierównej walce z
wówczas malym chlopcem i oto co
na uważać nie tylko za ojca ukraiń-
i przygotowywala agentów ma-
bolszewikami.
wspomina.
skiego lotnictwa, ale również za ojca
jących śledzić ruchy wojsk rosyj-
Iwano-Frankiwsk również ma ta-
Bawiliśmy się w wojnę z ko-
ukraińskiego wywiadu wojskowego.
skich, które mialy niebawem wejść
kie slawne drzewo. Wprawdzie miej-
legami z sąsiedztwa. Na nasypie
Stary dąb przy ul. Hnatiuka
