Z pamiętnika podróżnika

28

31 marca­27 kwietnia 2020 nr 6 (346) * Kurier Galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Polskie rezydencje Żytomierszczyzny (cz. 4)

tym razem odwiedzimy poludniowy zakątek wspólczesnej

Żytomierszczyzny, tereny historycznego Wolynia.

po sobie kilka kamienic w stylu funk-

DMYtRO AntOniUK

cjonalizmu (budynek Dziatkiewicza

tekst i zdjęcia

przy ul. Wiejskiej 14). Od roku 1929

Na wstępie chcę przeprosić

do swej śmierci byl prezesem War-

Szanownych Czytelników za bląd,

szawskiego Klubu Narciarskiego.

którego dopuścilem się w drugim

Na początku powstania war-

odcinku naszej wędrówki po tere-

szawskiego Waclaw Weker wstąpil

nach Żytomierszczyzny. Wspomnia-

do batalionu Kiliński AK. W czasie

lem tam miejscowość Sosnówka, a

zdobywania budynku PASTy przy ul.

tymczasem mialy to być Piaski nad

Zielnej 39 zostal ciężko ranny i zmarl

rzeką Hujwą, obok miejscowości

tegoż dnia. Początkowo pochowano

Luka, gdzie stoi opuszczony budy-

go na chodniku ul. Świętokrzyskiej, a

nek starej szkoly ­ faktycznie byl to

potem ­ po ekshumacji w 1945 roku

majątek polskich szlachciców z I po-

­ na Powązkach.

Skromny drewniany dwór Piątkowskich w turbówce

lowy XIX wieku. Ostatnim jego wla-

Dworek Wekerów w Sawercach

Teraz przenieśmy się w inne

ścicielem do 1918 roku byl ukraiński

zachowal się dość dobrze, jeżeli

Pierwotnie wioska należala do

(prawdopodobnie) klasycystycznym

strony obwodu żytomierskiego, na

ziemianin Mychajlo Kapelist.

nie zważać na dobudówki z okresu

Bielińskich, ale Cecylia Bielińska wy-

portykiem z kolumnami. Od strony

jego poludniowy wschód, prawie na

Natomiast wspomniana przeze

sowieckiego, które naruszyly jego

szla za mąż za Romana Wekera ze

wioski do palacu prowadzi aleja ze

granicy z obw. kijowskim. Pomiędzy

mnie Sosnówka leży w zupelnie

symetrię. Wewnątrz, w klasach i po-

szlachty kurlandzkiej rodu Drogomir

starych drzew. Palacyk prawdopo-

Stawiszczem i Brusilowem (pozo-

innym miejscu ­ obok miejscowo-

koju nauczycielskim, zachowaly się

i wniosla mu w posagu tę miejsco-

dobnie powstal w I polowie XIX wie-

stalości muru klasztoru kapucynów)

ści Rudnia Horodyszcze i Trojanów.

sztukaterie na sufitach.

wość. Historycy piszą, że do 1918

ku i zostal zniszczony w 1918 roku,

Tradycyjnie w miejscowości należy

leży niewielka wioska Misteczko.

choć można przypuszczać, że bocz-

odszukać starą szkolę, która leży po

Pierwsza wzmianka o niej datuje się

Wracając przez Popielnię w kie-

ne oficyny zostaly opuszczone przez

lewej od glównej drogi, na końcu za-

1788 rokiem, ale ze względu na daw-

runku Żytomierza, warto zboczyć z

miejscowy kolchoz na początku lat

mkniętej uliczki . Szkola byla czynna

ne waly, można przypuszczać, że

trasy do Chodorkowa. Już pi-

90. XX wieku.

do końca lat 1980., a potem opuści-

osada jest o wiele starsza.

salem o tej miejscowości, ale warto

We wspomnianym już ,,Slowni-

przypomnieć, że zachowaly się tu nie-

ku..." podano, że do 1830 roku (znów

które zabudowania wielkiego majątku

ta data!) Miasteczko należalo do Po-

Świdzińskich. Ich palac zostal znisz-

dolskich, po których przez kolejne ko-

czony w 1918 roku, ale fundamenty

ligacje przeszlo do księcia Romualda

budowli są dobrze widoczne ponad

Giedroycia. Ten ostatni nie może być

utożsamiany z legendarnym konfe-

deratem barskim, również Romu-

aldem Giedroyciem, uczestnikiem

insurekcji kościuszkowskiej i ofice-

rem armii napoleońskiej. Ten zmarl

w Warszawie w 1828 roku. Kto więc

z Giedroyciów wybudowal ten palac

­ pozostaje zagadką...

Okolo 15 km na poludnie, mija-

jąc Brusilów, przed Korninem leży

wioska turbówka. Tu nad brze-

giem stawu na rzece Kalinówka za-

chowal się skromny drewniany dwo-

Ruiny dworu Godlewskich w Sosnówce

rek. Powstal on pod koniec XIX wie-

la budynek. Jest to klasycystyczny

,,Slownik geograficzny Króle-

ku dzięki staraniom Ewarysta Piątko

Dwór Wekerów w Sawercach

dworek Sebastiana Godlewskiego

stwa Polskiego" przypuszcza, że tu

(prawdopodobnie ­ Piątkowskiego).

z 1830 roku. Dziś jest on w prywat-

znajdowalo się miasto Zdwyżeńsk

Ostatnim wlaścicielem Turbówki byl

roku znajdowal się tu stary majątek

ziemią. Natomiast obok zachowala

nych rękach i przebywa w stanie ab-

(od rzeki przeplywającej obok), po

jego syn Erazm.

Bielińskich, spalony przez wieśnia-

się przybudówka, w której mieszkają

solutnie żalosnym. Przed dworkiem

którym to pozostaly ziemne fortyfika-

Dziś, już tradycyjnie na tych te-

ków. Zachowal się jednak nowy pię-

dziś, niestety, nie bardzo życzliwi lu-

­ skladowisko rozmaitego sprzętu

cje na wysokim brzegu nad stawem

renach, mieści się tu wiejska szko-

trowy dworek malżeństwa Wekerów

dzie. Zachowaly się też pomieszcze-

Fosa (już sama ta nazwa mówi o for-

rolniczego i narzędzi, sam zaś bu-

la. Wewnątrz zachowala się stara

z czterokolumnowym portykiem. Pani

nia gospodarcze, fontanna i brama.

dynek, nawet w sezonie jesienno-

tyfikacjach). Wlaśnie na terenie tego

zimowym, gdy nie ma liści, jest tak

zamczyska stoją smętne ruiny dwóch

zarośnięty, że z trudem można się do

dawnej piętrowych podpiwniczonych

niego przedrzeć. Przy takim stosun-

oficyn. Pomiędzy nimi można do-

ku wlaścicieli do zabytku, dlugo on

strzec fundamenty dawnego palacu

nie przetrwa.

z glównym wejściem, ozdobionym

Pozostalości rezydencji Świdzińskich w Chodorkowie

Cecylia zajmowala się nie tylko wy-

Od I polowy XVIII wieku w Cho-

skromna sztukateria i kafelki. Do

chowaniem swoich ośmiorga dzieci,

dorkowie istnialy klasztory kapucynów

niedawna byl tu jeszcze stary piec

ale i prowadzila gospodarkę. Można

i dominikanów. Po tym pierwszym po-

kaflowy, ale go rozebrano. Od bu-

stąd wnioskować, że jej malżonek

zostala jedynie nazwa przysiólka Pu-

dynku do drogi prowadzi sosnowa

zmarl.

stelniki, a po tym drugim ­ stoją mury

aleja.

Najbardziej znanym z jej dzieci

i niewielka część kościola, w okresie

byl Waclaw, urodzony w 1891 roku

sowieckim wykorzystywanego przez

Jadąc dalej na poludnie i mijając

w Krasilowie pod Ploskirowem (ob.

miejscowy kolchoz. W pólnocnej oko-

centrum rejonu Popielnię po czym

chmielnicki). W 1911 roku ukończyl

licy miasteczka, na terenie starego

w Parypsach skręcając w lewo na

on Pierwszą Szkolę Handlową w Ki-

cmentarza, zachowala się olbrzymia

Kożankę (jest tu interesująca stara

jowie, a potem studiowal w Paryskiej

kaplica rodziny Podgórskich. Dziś

cerkiew drewniana z polowy XVIII

w.), dojeżdżamy do miejscowości

Szkole Sztuki architekturę. Podczas

mieści się tu kaplica św. Kajetana,

Sawercy, dokąd prawie doprowa-

walk o niepodleglość Polski slużyl na

w której od czasu do czasu oo. do-

dzono asfaltową szosę. Zachowal

jednym z pociągów pancernych, a w

minikanie odprawiają nabożeństwa,

się dworek z 1904 roku, wystawiony

okresie międzywojennym byl znanym

dojeżdżając do wiernych z Chodor-

przez rodzinę Wekerów.

w Warszawie architektem. Pozostawil

kowa.

Ruiny jednej z oficyn rezydencji Giedroyców w Misteczku