29

www.kuriergalicyjski.com * Kurier Galicyjski * 28 kwietnia­14 maja 2020 nr 7­8 (347­348)

Tysiąc zabijasz jednym uderzeniem!

Twój zapal i żar,

Z tobą niestraszne nam żadne wojny.

za mąż za innego ­ zebral wojsko i

wlasne oczy zobaczyli go z ogrom-

Chrobry nasz Nazar!

Chrobrym Nazarem zwiesz się

­ Slyszeliśmy twe groźne imię

poszedl z wojną na siedmiu braci.

ną klodą w ręce ­ calkiem stracili

zaslużenie

i dawno marzyliśmy, aby cię zo-

Przybieglo siedmiu olbrzymów

odwagę.

Poznal wróg matolek

Tysiąc zabijasz jednym uderzeniem!

baczyć. Teraz twoja noga stanęla

do Chrobrego Nazara, powiedzialy

­ Ratuj się, kto może! Mknie na

Górskiego sokola,

na naszej ziemi i jesteśmy tym za-

o wojnie, uklonily się nisko, stoją

nas Chrobry Nazar, wyrywa drzewa

Co jak piorun spadl

Ty zwalczysz każde nasze

szczyceni. Od dziś, wszyscy razem,

przed nim, oczekują rozkazów.

z korzeniami!

Niszcząc wroga lad,

nieszczęście

jesteśmy twoimi wiernymi slugami.

Gdy uslyszal Nazar o wojnie,

Niemalo wrogich żolnierzy pole-

Od śmierci, tortur zbawisz nas

A tam na szczycie góry w groźnej

caly zadygotal. Wpadl w poploch,

glo tego dnia. A ci, co przeżyli, zlożyli

Tygrysa poskromil,

wreszcie

twierdzy mieszka nasza przepiękna

chcial uciec do rodzinnej wsi. A

broń u stóp Chrobrego Nazara i przy-

Poczwarę rozgromil

Slabych oporą, tarczą niewieście!

siostra. Blagamy, okaż nam wielko-

ludzie myślą ­ Nazar chce natych-

sięgli być mu pokorni.

Chwacki on i prężny,

duszność, bądź naszym gościem,

miast zaatakować wroga. Stanęli

Wraca z groźnego pobojowiska

Rycerz nasz potężny

Chrobrym Nazarem zwiesz się

skosztuj naszego chleba...

mu na drodze, zatrzymują, blaga-

Chrobry Nazar do twierdzy olbrzy-

zaslużenie

Nazar wreszcie się opano-

ją, proszą: ,,Dokąd biegniesz sam

mów. Ludzie wybudowali na jego

Gdy wróg nas katowal,

Tysiąc zabijasz jednym uderzeniem!

wal i wsiadl na konia, a olbrzymy,

jeden? Co poczynisz bez miecza

cześć luk triumfalny i wyszli mu na

Tyś nas uratowal

krocząc na przodzie z jego chorą-

i zbroi? Czy ci glowy swojej nie

spotkanie, wolając w uniesieniu ,,hur-

I w dzień i w noc chlodną

Tyś dla nas wzorem jedynym

gwią, z honorami wprowadzily go

żal?".

ra" i ,,chwala", z pieśniami i muzyką,

Tyś naszą pochodnią!

godnym,

do twierdzy. A tam wyprawily mu

Przyniesiono mu miecz i zbroję,

z dziewczynami i kwiatami ­ jednym

Miecz, znak i koń twój dziś naszym

ucztę królewską, podczas której tak

a żona zaklina braci by nie puścili

slowem, czynili takie honory, że Na-

godlem

zachwycaly się jego zwycięstwami,

Nazara do walki z wrogiem sam na

zar calkiem zbaranial.

I ożenili Chrobrego Nazara z

I grzywa konia, i ogon z siodlem!

tak slawily, że piękna siostra zako-

sam.

Z podobnymi zaszczytami ukoro-

piękną siostrą olbrzymów. Siedem

chala się w nim. Czy trzeba mówić,

nowali go na króla. I zostal Chrobry

Chrobrym Nazarem zwiesz się

jaką czcią i jakim szacunkiem ota-

Nazar królem, a każdemu z siedmiu

zaslużenie,

czany byl odtąd?

braci dal slużbę przy dworze i w oka-

Tysiąc zabijasz jednym uderzeniem!

Tymczasem zjawil się w oko-

mgnieniu zrozumial, że ma w garści

licy tygrys, który napelnial ludzi

caly świat.

grozą i przerażeniem. Kto zabije ty-

Powiadają, że nadal żyje i króluje

Po tej uczcie podchmieleni go-

grysa, kto ma tyle sily? Chrobry Na-

Chrobry Nazar i gdy przy nim ktoś

ście weselni roznieśli wieść, że nad-

zar go zabije, bez wątpienia. Któżby

opowiada o śmialości, rozumie, zdol-

chodzi ten, który

­ Chrobrym Nazarem zwie się

jeszcze odważyl się wyjść tygrysowi

nościach, śmieje się i mówi: śmia-

zaslużenie,

naprzeciw? Cala nadzieja w nim: na

lość, rozum, zdolności ­ to wszystko

Tysiąc zabija jednym uderzeniem!

niebie Bóg, na ziemi Chrobry Nazar!

drugorzędne. Ważne jest tylko to, czy

Uslyszawszy o tygrysie Nazar

ci się poszczęści. Gdy los uśmiech-

wziąl nogi za pas ­ chcial uciec w

nie się do ciebie ­ lap go za brodę!..

I wkrótce już po calej okolicy lu-

swe strony, a tlum wokól pomyślal,

Powiadają, że i dziś Chrobry

dzie zaczęli opowiadać o jego god-

że tak śpieszno mu stanąć do walki z

Nazar żyje w rozkoszach i drwi z

nych podziwu czynach bohaterskich,

tygrysem. Narzeczona go powstrzy-

calego świata.

opisywać jego groźne oblicze. Na

muje: dokąd ty, mówi, bezbronny

cześć Chrobrego Nazara nadawać

pędzisz, weź broń i ruszaj. Przyno-

Info:

imiona nowo narodzonym dzieciom.

szą mu broń, by nowe zwycięstwo

Howhannes Tumanian ­ jeden z

Opuścil Nazar wesele i ruszyl w

utrwalilo jego glośną slawę. Wziąl

najwybitniejszych klasyków literatu-

dalszą drogę. Jedzie, jedzie i dojeż-

Nazar broń i poszedl. Gdy znalazl się

ry ormiańskiej, dzialacz spoleczny.

dża do zielonej ląki. Wypuścil konia

w lesie, wdrapal się na drzewo i ukryl

Urodzil się 7 lutego 1869 r. we wsi

na wypas, wbil chorągiewkę w zie-

wśród jego gęstych galęzi, żeby ani

Dsegh (Dysech) w prowincji Lorri w

mię, polożyl się w jej cieniu i zasnąl.

tygrys go nie zobaczyl, ani on tygry-

Pólnocnej Armenii. Jego ojciec byl

Skąd mial wiedzieć, że w okoli-

sa. Przylgnąl Nazar do konara, drży

kaplanem Ormiańskiego Kościola

cy tej mieszka siedmiu braci olbrzy-

ze strachu, dusza mu się ścisnęla do

Apostolskiego. Przez cale życie

mów ­ watażków siedmiu zbójeckich

wielkości ziarenka prosa. A przeklęte-

borykal się z trudnościami material-

band. Byly to ich tereny, a twierdza

go tygrysa nieczysta sila przyniosla,

nymi, przez nie również nie zdobyl

ich stala na wysokim szczycie naj-

jak na zamówienie, prościutko pod to

odpowiedniego wyksztalcenia. Ale

bliższej góry.

drzewo. Przyszedl więc i polożyl się

pisać i publikować zacząl jeszcze w

Patrzą olbrzymy z góry ­ wjechal

pod nim.

roku 1880, mieszkając już wówczas

na ich teren czlowiek i zsiadl z konia.

Zobaczyl Nazar tygrysa, w oczach

w Tyflisie (Tbilisi), gdzie wspólpra-

Patrzą i dziwią się: cóż to za zuchwa-

mu pociemnialo, strach mu krew w

cowal z ormiańskimi czasopisma-

lec i ile ma glów, że tak beztrosko

żylach zmrozil, ręce, nogi oslably i ­

mi. Wraz z wydaniem pierwszych

ulożyl się pośród ich ląki, a jeszcze

trach! ­ spadl prościutko na zwierza.

zbiorów wierszy jego poezja zyskala

konia puścil na popas? A każdy z

Tygrys zerwal się z miejsca a Nazaro-

publiczne uznanie. W swojej twór-

braci mial czterdziestopudową ma-

wi z przerażenia pomieszaly się zmy-

czości, inspirując się ormiańskim

czugę. Chwycili więc oni te maczugi

sly i z calej sily uczepil się futra. Pędzi

folklorem i legendami, prezentowal

i idą. Podchodzą bliżej i cóż widzą?

oszalaly tygrys z opętanym Nazarem

I rozniosla się wieść wśród ludu

konflikty spoleczne i psychologicz-

dni i siedem nocy wesele trwalo, pie-

Pasie się koń, obok śpi czlowiek, u

na grzbiecie, niesie go po górach i do-

i wojska, a przez donosicieli i do

ne, zwyczaje i tradycje ludu, walkę

śniami mlodego króla i mlodą królo-

wezglowia chorągiew, na niej napis:

linach, gdzie lapy poniosą.

wrażego obozu dotarla, że Chrobry

z uciskiem feudalnym. Tlumaczyl na

wą slawiono:

Chrobrym Nazarem zwie się

Patrzą ludzie ­ cud nieslychany!

Nazar sam w pojedynkę, bez broni

język ormiański m.in. Byrona, Go-

Księżyc na niebo wstąpil,

zaslużenie,

Chrobry Nazar na tygrysie wierz-

rzucil się na pole bitwy, ledwo udalo

ethego, Puszkina. Pod jego kierow-

Światlo księżyca lagodne ­

Tysiąc zabija jednym uderzeniem!

chem jedzie.

się go zatrzymać. A teraz idzie oto-

nictwem w Tbilisi zorganizowane

Księżyc na niebo wstąpil,

­ Hej, szybko tu! Patrzcie! Chro-

czony wojskiem.

zostalo kolo literackie ,,Wernatun"

Do Chrobrego Nazara podobny.

bry Nazar tygrysa osiodlal jak konia.

Przyprowadzono na pole bitwy

(,,Poddasze"), do którego przystąpili

Nieprawdopodobne! Toż to prze-

Ruszmy za nim.

nieposkromionego dzikiego konia,

czolowi pisarze ormiańscy. W latach

cież Chrobry Nazar! Olbrzymy przy-

Gwiazda jasna zablysla.

I wszyscy z wielkim ożywieniem,

wsadzono Nazara w siodlo.

1912­1921 byl przewodniczącym

gryzly języki i zamarly. A jak moglo

Do kogoż podobna tak ona?

ośmieleni widokiem ­ wrzeszcząc

Tu wojsko dostalo otuchy, ruszy-

Kaukaskiego Towarzystwa Pisarzy

być inaczej? Wieść, którą po weselu

Gwiazda jasna zablysla.

i jazgocząc otaczają tygrysa ­ kto

lo za nim wykrzykując:

Armeńskich. Po 1900 poświęcil się

roznieśli podpici goście, dotarla też

Podobna do pięknej królowej.

również literaturze dziecięcej ­ re-

kindżal ma, kto strzelbę, kto kamień,

­ Niech żyje Chrobry Nazar!

w ich strony. Stoją przestraszeni bra-

dagowal magazyn dla dzieci Hasker

kto kij ­ mlócili go bezlitośnie, aż za-

Śmierć wrogom!

cia, w ustach im przeschlo, zamarli

Slawny nasz król i piękny, oj piękny!

(zalożony w 1905). Angażowal się

tlukli.

Dziki koń poczul, że jeździec na

i czekają, aż Nazar będzie laskaw

Szaty jego są piękne, oj piękne!

również spolecznie i politycznie.

Ocknąl się Nazar i zacząl bel-

nim siedzi slaby, zarżal, zagryzl uzdę

się obudzić. Zbudzil się Nazar, prze-

I koronę ma piękną, oj piękną!

Wywarl duży wplyw na literaturę or-

kotać:

i z calej mocy pomknąl wprost na

ciera oczy, widzi przed sobą siedmiu

I kaftan ma piękny, oj piękny!

miańską. Jego dziela doczekaly się

­ Szkoda ­ mówi ­ nadaremnie

wrogie szeregi. A żolnierze pomyśle-

strasznych olbrzymów z maczugami

I pas jego piękny, oj piękny!

przekladów na wiele języków, licz-

tygrysa zabiliście. Takiego konia sobie

li, że Chrobry Nazar sam skierowal

na ramionach i z przestrachu dusza

nych adaptacji filmowych i teatral-

znalazlem. Ledwie co udalo mi się go

tam konia. Ze zwycięskim okrzykiem

uciekla mu w pięty. Chowa się on za

Slawni są król i królowa,

nych. Zalożyl rodzinę w wieku 19

poskromić. Nie zdążylem sobie nawet

porywczo ruszyli w ślad za nim.

swoją chorągiew i dygocze jak liść

Niech slawa ich rośnie stokrotnie!

lat. Mieli z żoną dziesięcioro dzie-

na nim porządnie poharcować.

Widzi Nazar, że nie utrzyma się

osiki. Dostrzegly olbrzymy, że Nazar

Chwala naszej królowej,

ci ­ czterech synów i sześć córek.

Wieść o tym dotarla do twier-

na koniu, że ten lada chwila go zrzu-

na twarzy się zmienil, drżenie go

Chwala królowi śmialemu,

Wszyscy synowie zginęli ­ jeden

dzy. Mężczyźni i kobiety, lud wszel-

ci. Chwycil się więc za konar drze-

przeszylo i myślą ­ chyba się roz-

Chwala światu calemu!

w czasie wojny w 1918 z rąk turec-

ki ­ od malego do dużego ­ wysy-

wa, a konar, na nieszczęście, choć

zlościl, lada chwila jednym ciosem

kich, inni trzej ­ podczas czystek

pal spotykać Nazara. Ulożyli o nim

gruby jak dobre bierwiono okazal

zabije nas wszystkich siedmiu. Pa-

stalinowskich. Umarl z powodu cho-

pieśń i śpiewają:

się zgnilym ­ przelamal się i zostal

A trzeba powiedzieć, że do sio-

dly przed nim na kolana i blagają:

roby nowotworowej 23 marca 1923

w rękach Nazara. Żolnierze wraże-

stry olbrzymów slal swatów król są-

Mężny nasz rycerzu,

­ Chrobrym Nazarem zwiesz się

r. w Moskwie. Pochowany zostal w

go wojska slyszeli o jego bitności i

siedniego królestwa. Jak się dowie-

Nikt tu nie uśmierzy

zaslużenie

Tbilisi.

już bali się go bezmiernie, a gdy na

dzial, że mu odmówiono i wydano ją