19

www.kuriergalicyjski.com * Kurier Galicyjski * 29 maja­15 czerwca 2020 nr 9­10 (349­350)

Wyższe uczelnie lwowskie

w latach 50. XIX wieku

Najstarszy lwowski periodyk ,,Gazeta Lwowska" w XIX wieku wydawal też kil-

ka dodatków, a wśród nich ,,Dodatek tygodniowy przy Gazecie Lwowskiej".

kladowym ruskim, jedną dla prawa

JURIJ SMIRNOW

cywilnego, drugą dla prawa karnego.

W tym ,,Dodatku" drukowane

Dla Polaków natomiast, którym po-

byly archiwalne dokumenty histo-

zostaly jedynie wyklady kilku przed-

ryczne z XIV ­ XVI wieków, rozpra-

miotów na wydziale teologicznym w

wy historyczne z historii Lwowa, np.

języku polskim, równolegle z ruskim,

,,Opisy obrazów znajdujących się

wielką bylo zdobyczą obsadzenie

w kościolach miasta Lwowa" Fe-

katedry języka i literatury polskiej.

licjana Lobeskiego i statystyczne

Katedrę tę otrzymal 22 sierpnia 1856

informacje, dotyczące kultury, na-

roku Antoni Malecki". W języku grec-

uki i gospodarki Królestwa Galicji i

kim odbywaly się wyklady ,,Anabasis"

Lodomerii. Są to niezwykle cenne

Filozoficznego i Prawa (w oryginale

studentów. W 1852 r. ­ odpowiednio

Statystyka  byla  prowadzona

Ksenofonta i ,,Antygona" Sofoklesa.

unikalne materialy. Między innymi

­ Jurydycznego). W 1851 roku na

361 i 298.

również pod względem narodowym

W języku lacińskim uczono ,,Satyry"

w latach 1851­1860 drukowano

Wydziale Teologicznym zatrudniono

Na wydziale filozoficznym w 1851

i wyznaniowym. Podczas kursu zi-

Horacego.

historyczne opisy i dokladne sta-

4 profesorów, 3 studentów, 1 asy-

r. liczba studentów stanowila 309

mowego 1852 roku studiowalo 121

W końcu 1852 r. biblioteka uni-

tystyki stanu ówczesnego galicyj-

stenta i 1 prywatnego docenta.

(zima) i 221 (lato). W 1852 r. na tym

Niemców, 5 Czechów, 1 Slowianin po-

wersytecka zawierala zbiór książek

skich uczelni wyższych i gimnazjów.

Na wydziale filologicznym bylo 7

wydziale bylo tylko odpowiednio 62

ludniowy, 255 Polaków, 314 Rusinów,

w 34.450 tomach, 312 rękopisów i

Każda uczelnia byla opisana pod

profesorów, 1 profesor nadzwyczaj-

i 49 studentów.

2 Rumunów. Na kurs letni wpisalo się

61 sztuk map geograficznych. Zbiór

względem jej skladu profesorskiego

ny, 1 suplent, 1 asystent i 3 docen-

Lącznie w 1851 r. na Uniwersy-

99 Niemców, 1 Slowianin poludniowy,

artystyczny skladal się z rycin, lito-

i studenckiego, również zbiorów, la-

tów prywatnych.

tecie Lwowskim studiowalo 924 stu-

3 Czechów, 208 Polaków, 297 Rusi-

grafii, obrazów olejnych i liczyl ,,6

boratoriów, muzeów.

Na wydziale prawniczym ­ 6 pro-

dentów na kursie (semestrze) zimo-

nów, 2 Rumunów. Katolików rzym-

tomów, 21 zeszytów i 225 sztuk". Bi-

We Lwowie najważniejszą uczel-

fesorów i 1 profesor nadzwyczajny.

wym i 815 na letnim. W 1852 r. bylo

skich bylo 346 na kursie zimowym i

bliotekarzem byl Franciszek Stroń-

nią byl oczywiście Uniwersytet, zwa-

Wszystkich razem na Uniwersy-

tylko 698 studentów w zimie i 610 w

289 na kursie letnim, grekokatolików

ski, byly profesor filozofii, ,,siwy już,

ny w austriackich czasach Francisz-

tecie wykladalo 17 profesorów zwy-

semestrze letnim.

odpowiednio 313 i 297 osób, ewan-

ale wytrawny czlowiek, Polak, ale

kańskim (Universitas Franciscea)

czajnych i 2 profesorów nadzwyczaj-

Dla niezamożnych studentów

gelików ­ 4 i 2 osoby, prawoslawnych

Polak ostrożny, przewijal się wśród

lub Uniwersytetem im. Franciszka I.

nych, 4 suplentów, 1 asystent oraz 4

byly przydzielane stypendia. Tak na

2 osoby (Rumuni), Izraelitów ­ 33 i 20

tych stosunków jak mógl". W 1852 r.

Dyplom powtórnej fundacji Uniwer-

docentów prywatnych.

wydziale teologicznym bylo 15 stu-

osób (Żydzi). Najwięcej katolików la-

zbiór numizmatyczny liczyl poważną

sytetu cesarz Franciszek I podpisal

Biblioteka uniwersytecka liczyla

dentów, zaś kwota stypendiów sta-

cińskiego obrządku bylo na wydziale

ilość 9750 sztuk, zbiór mineralogicz-

w 1817 roku, zaś uroczysta inau-

33.300 książek, 311 rękopisów i 55

nowila 600 zlr. Na wydziale prawni-

jurydycznym, zaś grekokatolików na

ny ­ 1027 okazów. Tylko w ciągu

guracja odbyla się dnia 4 listopada

map geograficznych. Zbiór numizma-

czym ­ 58 stypendystów, zaś kwota

wydziale teologicznym.

jednego roku do biblioteki wplynęlo

tegoż roku. Pierwszym rektorem

1150 nowych książek. W Muzeum

mianowany zostal arcybiskup rzym-

Fizykalnym uniwersytetu bylo 347

skokatolicki lwowski Andrzej Alojzy

aparatów i instrumentów fizycznych

hr. Skarbek Ankwicz. Po roku 1848

i chemicznych, 24 modelów me-

,,ulegl Uniwersytet znacznym zmia-

chanicznych. W Muzeum Historii

nom w organizacji swojej, stosownie

Naturalnej byl dzial mineralogiczny

do ogólnych rozporządzeń w calej

(300 egzemplarzy mineralów, 200

monarchii austriackiej. Stanowil w

skal i 200 skamienialości), dzial bo-

zakresie dzialania swego wladzę

taniczny (300 roślin egzotycznych,

osobną, znoszącą się z Minister-

3000 roślin Europy Środkowej i 300

stwem Oświecenia Publicznego".

,,austryackich kryptomagów"). Za-

Podczas Wiosny Ludów ­ rewolucji

lożono ogród botaniczny. W dziale

1848 roku ­ ,,od rakiet ognistych ar-

zoologicznym wystawiono 18 sztuk

tylerii austriackiej stanęla w plomie-

ssaków, 438 ptaków, 26 amfibii, 54

niach Akademia razem z biblioteką

ryby, 1003 rodzajów owadów.

i calymi zbiorami". Zostaly zniszczo-

F. Jaworski wnioskowal, że pomi-

ne pomieszczenia uniwersyteckie

mo wszystko, ,,stan uniwersytetu byl

w dawnym klasztorze ojców Tryni-

niski. Malo znaczyl w opinii i w spo-

tarzy.

leczeństwie, mimo tego, że wśród

Od stycznia 1850 roku wynajęto

niemieckich profesorów znajdowali

13 pokoi na trzecim piętrze ratusza,

się ludzie wybitni, wielkiej pracy

w którym rozmieszczono kancela-

i zaslug naukowych, jak Edward

rię, cztery sale wydzialu prawnego,

Herbst, wybitny prawnik, Fryderyk

dwie filozoficznego, gabinet fizy-

Rulf, zdolny i gladki czlowiek, Ferdy-

ki i rolnictwa oraz gabinet historii

tyczny skladal się z 9573 monet, zaś

stypendiów ­ 3550 zlr. Na wydziale

Językami wykladowymi byly nie-

nand Bischoff, germanista, a przede

naturalnej. Namiestnik Agenor hr.

zbiór mineralogiczny z 1.027 okazów

filozoficznym kwota stypendiów wy-

miecki i laciński. Na wydziale teolo-

wszystkim Ludwik Zeissberg, histo-

Goluchowski postanowil przekazać

mineralów.

nosila tylko 400 zlr.

gicznym z 13 wykladów większość

ryk wielkiej miary, glęboki znawca

do potrzeb Uniwersytetu gmach

W 1852 roku wykladowców ra-

Nie wszyscy studenci mogli

prowadzona byla w języku lacińskim.

historii polskiej i plodny autor na tej

dawnego konwiktu jezuickiego dla

zem na wszystkich wydzialach bylo

sprostać wymaganiom naukowym.

Pedagogikę wykladano po niemiec-

niwie, pracujący dla spoleczeństwa

mlodzieży szlacheckiej przy placu

32, z nich profesorów rzeczywistych

W 1852 r. w trakcie kursu zimowego

ku, dogmatykę, teologię pastoralną

pod pięknym i szczytnym haslem

św. Mikolaja. Byl to nowy wielki bu-

(zwyczajnych) ­ 17, profesorów nad-

odeszlo 92 osoby. Charakterystycz-

i katechetykę ­ po rusku i po polsku.

,,ne panem polonicum frustra man-

dynek, zbudowany dopiero w 1842

zwyczajnych ­ 4, suplentów ­ 5, do-

nym zjawiskiem bylo pobieranie

Na wydziale prawa wszystkie dys-

ducarem": ażebym chleba polskiego

roku z funduszy zapisanych przez

centów ­ 3, nauczycieli ­ 3. Kancela-

nauk na kilku wydzialach. Tak 170

cypliny, a bylo ich 16, wykladano po

nie jadl za darmo". Wśród absol-

biskupa Samuela Glowińskiego.

ria uniwersytetu skladala się z dwóch

akademików z wydzialu teologiczne-

niemiecku. Na wydziale filozoficznym

wentów Uniwersytetu Lwowskiego z

Od 1848 roku zajmowalo go woj-

osób, a slużba z czterech osób.

go uczęszczalo też na wyklady na

wykladano aż 34 kursy, spomiędzy

lat ubieglych byli zaslużeni dla Lwo-

sko austriackie. Ostatecznie gmach

Na wydziale teologicznym w zi-

innych wydzialach, prawie wszyscy

nich tylko język polski i halicko-ruski

wa i Galicji ludzie, jak Franciszek

przekazano wladzom uniwersytec-

mie 1851 roku liczba akademików

na filozoficznym. Na prawie takich

wykladane byly w językach narodo-

Smolka, Kazimierz Grocholski, Fer-

kim 2 stycznia 1851 roku. Teraz te

(studentów) skladala 308, w lecie

akademików bylo 190 osób, zaś

wych. Franciszek Jaworski w swoim

dynand Runge, Albin Dunajewski,

zabudowania nazywamy ,,starym

1851 r. ­ 293. W zimie 1852 r. liczba

na filozoficznym ­ tylko 4. Można z

dziele ,,Uniwersytet Lwowski" (1912)

Karol Szajnocha.

Uniwersytetem".

studentów skladala 275, zaś na kur-

tego wnioskować, że znaczna część

uściślil, że ,,kreowano w r. 1849 kate-

W latach 50. XIX wieku we Lwo-

W latach 1851­1852 Uniwersy-

sie letnim ­ 263.

akademików z teologicznego i praw-

drę języka i literatury ruskiej, a także

wie osobno od Uniwersytetu dzialaly

tet Lwowski skladal się z trzech wy-

Na wydziale prawa studiowa-

niczego wydzialów odwiedzala też

na wydziale prawniczym utworzyl

Medyczno-Chirurgiczny Zaklad Na-

dzialów, mianowicie Teologicznego,

lo w 1851 r. 307 (zima) i 301 (lato)

lekcje na wydziale filozoficznym.

rząd dwie katedry z językiem wy-

ukowy i Akademia Techniczna.