20

Rozmowy Kuriera

29 maja­15 czerwca 2020 nr 9­10 (349­350) * Kurier Galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Lwów antyczny

(cz. II)

odlewal gipsowe popiersia, rzeźbil,

datowane od VII do XIV wieku. Ze-

z bialego, karraryjskiego marmuru,

Rozmowa ANNY GORDIJEW-

recenzowal wystawy malarskie. Nie-

spól tak zwanych ,,fresków z Faras"

a postać świętego jest stylizowana

SKIEJ z MARIUSZEM OL-

wiele osób wie, że wspieral swego

liczący ponad 150 malowidel, jest

na rzeźbę antyczną. Autorem dziela

BROMSKIM, literatem i muze-

syna Janusza przy tworzeniu Pano-

jednym z największych i najciekaw-

jest związany ze Lwowem znakomity

alnikiem, animatorem dzialań

ramy Plastycznej Dawnego Lwowa,

szych odkryć w latach powojennych

medalier i rzeźbiarz Piotr Wójtowicz

kulturalnych.

co wiele mówi o jego przywiązaniu

w calej historii kultury. Zespól ten

zwany lwowskim Fidiaszem. Nie bez

do tego miasta. Często wyglaszal od-

i część kamiennej dekoracji architek-

przyczyny, bo najbardziej znane jego

Wróćmy do malo znane-

czyty, pisal artykuly o sztuce. Dzisiaj

tonicznej katedry, epitafia biskupów

prace o tematyce świeckiej to rzeź-

go, a interesującego tema-

by o tematyce antycznej: Porwanie

studenci filozofii ­ i nie tylko ­ sięgają

i kaplanów oraz miejscowe wyroby

tu ,,Lwów antyczny". W po-

Sabinki, Perseusz z glową Meduzy.

wlaśnie po jego przeklady Platona,

rzemieślnicze, w tym malowane na-

przednim dialogu mówili-

jako do jednego z fundamentów ,,umi-

Wierni we Lwowie mogą podziwiać

czynia ceramiczne, zostaly przez

śmy o sztuce i architekturze

lowania mądrości".

jego wspaniale dziela religijne. To

profesora przewiezione do Polski w

na motywach antycznych w

oltarze pw. św. Józefa dla kościolów

ramach umowy z rządem egipskim.

mieście nad Peltwią. O licz-

Lwów, mial również duże

św. Elżbiety we Lwowie i Matki Bo-

Znajdują się obecnie w Warszawie

nych i znakomitych tego

osiągnięcia w archeologii

skiej Gromnicznej we Lwowie, oltarz

w Galerii Faras nazwanej imieniem

przykladach. Także o dzie-

śródziemnomorskiej... Czy

pw. Matki Boskiej Opiekunki dla ko-

Prof. Kazimierza Michalowskiego w

jach filologii klasycznej, jej

lwowscy uczeni prowadzili

ściola św. Elżbiety, o której to zwrot

Muzeum Narodowym. Michalowski

wybitnych  przedstawicie-

badania archeologiczne?

To jest powiedziane nazbyt

świątyni modlą się wierni i czekają

bowiem w ramach umowy z rządem

lach we Lwowie, ich osią-

skromnie, bo są one wspaniale, na

na ten fakt już tak wiele, wiele lat..

egipskim polowę odkrytych zabytków

gnięciach naukowych.

miarę światową. Wszak to we Lwowie

Ale chyba najdoskonalszym dzielem

wywiózl do Polski Są one największą

Czy oprócz badań nad

Pomnik abpa Józefa Bilczew-

ksztalcil się najwybitniejszy w naszych

artystycznym Wójtowicza jest pomnik

atrakcją archeologiczną w Polsce,

literaturą starożytną doko-

skiego w katedrze lwowskiej

dziejach archeolog śródziemnomor-

abpa Bilczewskiego. Notabene po-

jeśli chodzi o obszar kultury antycz-

nywano przekladów dziel

ski Kazimierz Michalowski. Byl synem

mnik ten byl szczególnym zwornikiem

nej. Pozostale zabytki odkryte przez

W późniejszym latach zająl się glów-

starożytnych i prowadzono

nauczyciela i burmistrza Tarnopola,

wystawy, która organizowalem wraz

Michalowskiego w Faras znajdują się

nie pracami archeologicznymi. Dzięki

badania nad filozofią staro-

gdzie się urodzil i ukończyl gimna-

z żoną w katedrze. Wystawa, której

w Muzeum Narodowym Sudanu w

jego inicjatywie w 1936 roku rozpo-

żytną?

Tak, jeśli chodzi o sztukę trans-

zjum. Odbyl studia na Wydziale Filo-

idea zrodzila się w sercu kardynala

Chartumie.

częto prace archeologiczne w Edfu w

latorską, to najbardziej zaslużoną

zoficznym Uniwersytetu Lwowskiego

Mariana Jaworskiego, metropolity

Egipcie. Byly to pierwsze wykopaliska

Warto też wspomnieć,

postacią w tym zakresie byl Stanislaw

z zakresu archeologii klasycznej i

lwowskiego, a nosila tytul ,,Jan Pa-

z udzialem polskich archeologów na

że archeologią starożytną

Witwicki, mój rodak z Lubaczowa, któ-

historii sztuki. Wiedzę poszerzal na

wel II we Lwowie. Z wdzięcznością

obszarze śródziemnomorskim. Prace

zajmowal się dziś święty ar-

ry urodzil się tam w 1878 roku. Dziś

wielu uczelniach, m.in. w: Heidelber-

za kanonizację". Zostala uroczyście

prowadzono w nekropolii faraońskiej

cybiskup lwowski, Józef Bil-

oraz w mieście antycznym z okresu

czewski.

Bardzo dziękuję, że Pani o tym

grecko-rzymskiego i bizantyjskiego.

wspomina. Pamiętamy świętego Jó-

Liczba i jakość artystyczna zabytków

zefa Bilczewskiego z uroczystości be-

pozyskanych podczas tych prac, po-

atyfikacyjnych we Lwowie w dniu 26

zwolila na stworzenie pierwszej w

czerwca 2001 roku z udzialem Ojca

Polsce stalej wystawy w powolanej

Świętego Jana Pawla II i ponad pól

Galerii Sztuki Starożytnej w Muzeum

miliona wiernych, a później to wielkie

Narodowym w Warszawie, której

wydarzenie, jakim byla kanonizacja

otwarcie nastąpilo w 1937 roku.

abpa Bilczewskiego w Rzymie przez

To bylo wielkie wydarze-

papieża Benedykta XVI w dniu 23 X

nie w naszej kulturze.

2005. I razem z nim świętego Zyg-

Później, aż do śmierci w 1972

munta Gorazdowskiego. Jakby w cie-

roku, prof. Michalowski podejmo-

niu dokonań arcybiskupa Józefa Bil-

wal systematycznie badania arche-

czewskiego w zakresie jego wielkich

ologiczne na terenie Egiptu. Mial

prac arcypasterskich, pozostaje fakt

ogromną wiedzę i intuicję, wybitne

Posąg Juliusza Slowackie-

jego dokonań naukowych. Ale trzeba

zdolności organizacyjne i dyploma-

go na kamienicy we Lwowie

przypomnieć, że jest on twórcą w Pol-

tyczne, a wszystkie jego prace byly

otwarta w katedrze tuż po uroczysto-

sce archeologii chrześcijańskiej. Jako

uwieńczone znakomitymi wynikami,

Kamienica w Rynku lwowskim, gdzie mieszkal Szymon

ściach kanonizacyjnych w Rzymie, a

pierwszy prowadzil w tym zakresie u

glośnymi na caly świat. Zyskal wielki

Szymonowicz

mianowicie 10 listopada 2005. Lączy-

nas badania. Nie prowadzil osobiście

autorytet i uznanie międzynarodowe.

la w swej treści dwa odlegle w czasie,

wykopalisk, ale swoje naukowe twier-

Prowadzil badania archeologiczne w

gu, Paryżu, Rzymie i Atenach. Jako

w mieście istnieje ulica jego imienia,

a przecież będące wielką i wspólną

dzenia opieral na badaniach prowa-

wielu miejscowościach. Najslynniej-

mlody, wybijający się naukowiec bral

którą czasem mijam w zadumie. Wi-

calością, a mianowicie uroczystości

dzonych przez innych. Jego zaintere-

sze jego odkrycia pochodzą z Faras,

udzial w międzynarodowych wykopa-

twicki uczyl się w szkolach lwowskich,

beatyfikacyjne we Lwowie z udzialem

sowania archeologią chrześcijańską

które bylo stolicą pólnocnego króle-

liskach prowadzonych w Delos, grec-

od 1896 roku studiowal na Uniwersy-

Ojca Świętego Jana Pawla II oraz ka-

zrodzily się w czasie jego pobytu w

stwa Nubii w Afryce nad górnym Ni-

kiej wyspie, niewielkiej, ale pelnej naj-

tecie Lwowskim, między innymi filo-

nonizacyjne z udzialem papieża Be-

Rzymie, pelnym archiwów, bibliotek

lem. W latach 1961­1964 Michalow-

wspanialszych zabytków antycznych,

zofię i psychologię. Tam się doktory-

nedykta XIV. Trudno opisać wygląd tej

i materialnych świadectw początków

ski przeprowadzil tam wykopaliska

polożonej w archipelagu Cyklad na

zowal, następnie wiedzę poglębial na

wystawy, bo byśmy odbiegli od tema-

chrystianizmu. Odwiedzal katakum-

ratunkowe. Badania te byly częścią

Morzu Egejskim. W 1926 roku obronil

uniwersytetach w Wiedniu i Lipsku..

tu. Dodam tylko jeszcze, że otwarcie

by, badal starożytności chrześcijań-

większego projektu, tzw. Kampanii

doktorat na Uniwersytecie Lwowskim

Zalicza się go do slawnej, tzw. szko-

tej wystawy odbylo się w ramach uro-

skie. Bilczewski w Rzymie zresztą

Nubijskiej, prowadzonej pod patro-

poświęcony Niobidom w sztuce grec-

ly ,,lwowsko-warszawskiej". Uważa

czystości, które obejmowaly konferen-

przebywal kilkakrotnie, miedzy innymi

natem UNESCO. A celem bylo rato-

kiej, co bylo początkiem jego kariery

się go za jednego z ,,ojców" polskiej

cję episkopatu Kościola Lacińskiego

wziąl udzial w II Kongresie Archeolo-

wanie zabytków przed zalaniem wo-

naukowej. Pięć lat później uzyskal

psychologii, po II wojnie światowej byl

na Ukrainie i mszę św. dziękczynną.

gii Chrześcijańskiej, gdzie wyglosil

dami Nilu, w związku z budową Tamy

habilitację na podstawie rozprawy o

profesorem Uniwersytetu Warszaw-

Zgromadzily one tlumy wiernych,

referat. Tytul jego dysertacji habilita-

Asuańskiej. Odkryto wówczas ruiny

portretach hellenistycznych i rzym-

skiego. A dziś w zakresie psychologii

przedstawicieli wladz, arcybiskupów,

cyjnej, którą obronil w Uniwersytecie

średniowiecznej katedry biskupów,

skich wlaśnie ze wspomnianej wyspy

wręczana jest prestiżowa nagroda

biskupów i duchowieństwo z terenu

Jagiellońskim brzmial: ,,Archeologia

a wraz z nimi wczesnochrześcijań-

Delos. O randze pracy świadczy to, że

jego imienia. Ale zajmowal się nie

Ukrainy oraz najbardziej znaczących

chrześcijańska wobec historii Kościo-

skie malowidla o tematyce religijnej,

opublikowano ją następnie w Paryżu.

tylko psychologią. Należal do wybit-

diecezji polskich. Otwarcia wystawy

la i dogmatu".

nych znawców kultury starożytnej, a

dokonali: nuncjusz apostolski abp Ivan

przeszedl do dziejów naszej kultury

Zostal arcybiskupem bar-

Jurovic, ks. kard. Marian Jaworski, ks.

przede wszystkim jako autor wybitne-

dzo wcześnie, bo w wieku

kard. Franciszek Macharski oraz ks.

go literacko przekladu niemal calości

zaledwie 40 lat i wszystkie

kard. Stanislaw Dziwisz, który wyglosil

dziel Platona wraz z komentarzami.

swe sily duchowe skierowal

okolicznościowe przemówienie. Pod-

W 1909 roku wydany zostal pierwszy

przede wszystkim na dzialal-

czas homilii ks. kard. Marian Jaworski

z przetlumaczonych z dialogów Pla-

ność duszpasterską w nie-

podkreślil, że wystawa ma również

tona, a mianowicie slawna ,,Uczta".

zwykle trudnych czasach.

przygotować wiernych na Ukrainie do

Do nominacji arcybiskupiej zdolal

Do końca życia zajmowal się tluma-

uroczystości kolejnej rocznicy wizyty

zgromadzić duży dorobek naukowy,

czeniem i objaśnianiem dziel Platona.

Jana Pawla II do Lwowa. Oglosil rów-

mierzony nie tylko ilością publikacji,

Przeklady te, uznaje się obecnie za

nież, że z katedry we Lwowie wystawa

ale rangą i pionierskim w skali świa-

doskonale pod względem przystęp-

zostanie przewieziona do wszystkich

towej charakterem swoich dokonań.

ności i wnikliwości analiz. Tlumacz

diecezji lacińskich i tak się stalo. Orga-

Myślę, że nieprzypadkowo pomnik

niekiedy ilustrowal swe przeklady,

nizowalem w życiu wiele ważnych wy-

abpa Józefa Bilczewskiego, który

tworzyl akwarele, akwaforty, drzewo-

Dom we Lwowie, gdzie spędzil dzieciństwo Jan Paran-

staw, ale ta byla zupelnie wyjątkowa.

znajduję się w katedrze lacińskiej jest

ryty. Projektowal okladki czasopism,

dowski ul. Dumsa 5, dziś Piotra Wójtowicza