16

15­28 września 2020 nr 17 (357)

Okruchy historii

kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

wycieczki artystyczne do prokuratury lwowskiej

Zastępca prokuratora obwodu lwowskiego Mykolaj Druziuk wyjaśnil, że z powodu pandemii koronawi-

rusa rozpoczęte wycieczki do budynku prokuratury na razie powstrzymano. ,,kurier galicyjski" popro-

sil profesora Igora Żuka by naszych czytelników oprowadzil po zabytku wirtualnie.

KONSTANTY CZAWAGA

jest to proces calkowicie samodziel-

Jego wspólautor, Tadeusz Antoni

Należy przypuszczać, że plany

­ początku XX wieku (wystarczy wy-

tekst

ny, nie mający nic wspólnego z pla-

Obmiński (1874­1932), również byl

budynków zostaly uzgodnione przez

mienić Teatr Miejski oraz dworzec),

ANDRZEJ BORYSEWICZ

nami nagrodzonymi w konkursie. W

absolwentem Politechniki Lwowskiej,

obu autorów, ale przy szczególowym

wykonując podstawowe prace bu-

zdjęcia

ogóle odnosi się wrażenie, że prze-

następnie studiowal w Charlottenbur-

opracowaniu funkcje architektów byly

dowlane, tzn. ziemne, kamieniarskie,

kazanie zlecenia obu architektom

gu. Dal się poznać jako wybitny peda-

z calą pewnością rozgraniczone.

mularskie, betoniarskie, ciesielskie.

Perla przy ulicy Akademickiej

bylo zdecydowane z góry, w czym

gog i teoretyk (ponad 30 lat wykladal

Wydaje się, że autorstwo domu ul.

Prócz przedsiębiorstwa prof. Le-

Na jednej z glównych ulic Lwo-

z pewnością odegrala niemalą rolę

na Politechnice Lwowskiej, przez

Boularda 5 można byloby przypisać

wińskiego należy wymienić innych

wa, Akademickiej, pod podwójnym

pozycja Alfreda Zachariewicza jako

kilka lat kadencji sprawowal funkcję

w przeważającej części T. Obmiń-

wykonawców prac budowlano-tech-

numerem 17/19, znajduje się gmach

wplywowego czlonka Izby Handlo-

dziekana Wydzialu Architektury; dok-

skiemu (nota bene byl on w latach

nicznych. Dom przy ul. Akademickiej

slusznie uważany nie tylko za ozdobę

wo-Przemyslowej. Wszelako rzeczą

tor nauk humanistycznych, profesor),

1909­1910  dyrektorem  Instytutu

17/19 jest przykladem wysokiego

tej ulicy, ale jest też zaliczany do naj-

najważniejszą bylo to, że autorzy

jak również utalentowany architekt-

Technologicznego). Natomiast jeżeli

poziomu kultury technicznej owego

piękniejszych budynków w mieście.

czasu: zastosowano w nim konstruk-

Niezmiennie przyciąga uwagę orna-

cje żelbetonowe, zamówione w wy-

mentowaną mozaiką fasady, jeszcze

żej wymienionej firmie ,,Sosnowski

większe wrażenie sprawia wspaniala

i Zachariewicz" (elementy sklepień,

architektura wnętrz. Bez wątpienia

dachu, wykuszu), zainstalowano ory-

jest to obiekt zaslugujący na mono-

ginalny uklad ogrzewania centralne-

grafię, gdyż w powstalych dotychczas

go na ropę przywożoną z Boryslawia

pracach z zakresu architektury, w

(przedsiębiorstwo ,,Drzewiecki i Je-

literaturze krajoznawczej i przewod-

ziorański"), sprzęt elektryczny z firmy

nikach na temat tego gmachu są

,,Sokolnicki i Wiśniewski" (oświetlenie

zaledwie krótkie wzmianki. Przypusz-

o mocy 6000 świec w sali posiedzeń),

czalnie lączyć to należy z faktem, że

wewnętrzną lączność telefoniczną,

dostęp do budynku byl przez dluższy

windy elektryczne.

czas ograniczony ­ w jego murach za

Jeżeli chodzi o daty, należy wy-

mozaikową fasadą w okresie sowiec-

jaśnić, że wedlug ustawodawstwa

kim mieścil się miejski komitet partii

,,królewskiego Stolecznego Miasta

komunistycznej. Pierwotne przezna-

Lwowa" prac budowlanych nie wol-

czenie budowli bylo jednak bardzo

no bylo rozpoczynać przed zatwier-

dalekie od funkcji kancelarii partyjnej:

dzeniem ich w magistracie miejskim;

na początku XX wieku należal do

nastąpilo to w dniu 4 października

Lwowskiej Izby Handlowo-Przemy-

zrealizowanego projektu cieszyli

praktyk. W latach 1900. Obmiński byl

chodzi o budynek przy ul. Akademic-

1907 roku. Budowa zostala zakoń-

slowej.

się zaslużoną reputacją najzdol-

jednym z glównych inicjatorów wpro-

kiej 17/19, gdzie znajdowala się Izba

czona ostatecznie w dniu 6 maja

Wspomniana instytucja powsta-

niejszych architektów ówczesnego

wadzenia nowych form stylistycznych

Handlowo-Przemyslowa, to w rozwią-

1911 roku, co również odnotowano

la w 1850 roku, miala niemale za-

Lwowa.

do architektury Lwowa ­ secesji i mo-

zaniu jej elewacji, wnętrz i szeregu

w aktach magistrackich. Jednakże

slugi w rozwoju handlu i rzemiosla

Alfred Wladyslaw krystian Ro-

tywów sztuki ludowej (udzial w opra-

detali widać wyraźnie rękę Zacharie-

użytkowanie glówniej części gmachu

,,królestwa galicji i Lodomerii" i w

bert Zachariewicz (1937) byl synem

cowaniu projektu kamienicy Segala,

wicza, przeważa jego indywidualny

rozpoczęlo się wcześniej ­ uroczysta

początkach swego istnienia wykorzy-

wybitnego architekta, profesora Poli-

budynek ,,Dniestru" itp.).

styl i smak.

ceremonia otwarcia nowego przed-

stywala na swoją rezydencję palac

techniki Lwowskiej, Juliana Zacharie-

Wspólautorstwo Alfreda Zacha-

Po powrocie i zakończeniu pro-

stawicielstwa Izby odbyla się 3 lipca

Biesiadeckich przy placu Halickim;

wicza. Studiowal na Politechnice we

riewicza i Tadeusza Obmińskiego

jektu latem 1907 roku ogloszono

1910 roku w obecności dostojnych

jednakże pól wieku później budynek

Lwowie oraz Politechnice Wiedeń-

wymaga uzupelnienia o pewne

przetarg na prace budowlane, których

gości z Wiednia, reprezentantów

ten byl już zbyt ciasny dla powiększa-

skiej. Na początku roku 1900. zalożyl

szczególy. Zgodnie z warunkami re-

wartość szacowano początkowo na

wszystkich izb handlowo-przemyslo-

jącej się liczby personelu i wydal się

wlasne biuro projektowe i razem ze

alizowanego przez nich zamówienia,

kwotę 600 000 koron. Ze zgloszeń,

wych Austro-Węgier, nie mówiąc o

wplywowemu wlaścicielowi niezbyt

wspólnikiem Józefem Sosnowskim

w rejonie ul. Akademickiej prócz Izby

które naplynęly od przedsiębiorców,

licznych delegacjach krajowych. Bylo

reprezentacyjny.

pierwszą w galicji firmę wyrobów

Handlowo-Przemyslowej  powstala

za najlepszą uznano ofertę profesora

to jedno z glównych wydarzeń odno-

W roku 1903 Izba powolala ko-

żelbetonowych. Pelny rozkwit twór-

jeszcze jedna budowla tzw. Insty-

Lewińskiego.

towane w kronice miejskiej Lwowa w

misję, która zaproponowala nabycie

czości architektonicznej Zacharie-

tut Technologiczny (spelnial on rolę

Iwan Lewiński (1851­1919), wie-

1910 roku ­ obok uroczystości z oka-

posiadlości przy ulicy Arsenalskiej.

wicza-juniora przypada na koniec

ośrodka szkoleniowo-informacyjne-

loletni kierownik katedry budownictwa

zji 500-lecia bitwy pod grunwaldem,

Zamierzenia te nie doszly jednak do

roku 1900. i początek 1910., kiedy

go, swego rodzaju ,,akademii rze-

użytkowego Politechniki Lwowskiej

konfliktu ukraińsko-polskiego na Uni-

skutku. W lutym 1906 roku powsta-

projektuje i buduje kamienicę Ballaba-

miosla" ­ bliźniaczej instytucji Izby).

i kierownik znanego biura projektowe-

wersytecie Lwowskim i pierwszych

je nowa komisja, która rozpoczy-

nad miastem lotów aeroplanu.

na energiczną dzialalność: kupuje

Dzięki wysilkom autorów projek-

dzialkę między ulicami Akademicką

tu i budowniczych powstalo wybitne

(obecnie prospekt Szewczenki) a

dzielo architektury, dominanta zabu-

Batorego (obecnie kniazia Romana)

dowy przy ul. Akademickiej. Zalążek

(o numerach hipotetycznych 381,

jest uksztaltowany w okresie neore-

406 i 1271) i oglasza konkurs archi-

nesansu, można tam odnaleźć echo

tektoniczny, którego warunki zostaly

późnego klasycyzmu, kolejno po-

opublikowane 7 listopada 1906 roku.

jawily się elementy neobaroku i se-

Przewidywal on trzy nagrody za naj-

cesji; zespól zostal stworzony przez

lepsze prace ­ 4000, 2500 i 500 ko-

znanych architektów i budowniczych

ron oraz możliwość dodatkowego za-

­ J. Schulza, L. Wierzbickiego, J.

kupu innych projektów po 500 koron.

Ballabana, M. Ulama, T. Obmińskie-

Pomimo wysokiego poziomu

go, J. Hochbergera i in. Projektanci

wyróżnionych prac (I nagrodę otrzy-

gmachu Izby uzupelnili go, wyka-

mal projekt lwowskich architektów

zując niezwykly takt w stosunku do

Józefa Piątkowskiego i Maksymilia-

pracy poprzedników. kamienica pod

na Macialka) do wykonania żadnej

numerem 17/19 harmonizuje ze ska-

z propozycji konkursowych nie do-

lą ulicy, z jej szerokością; budynek

szlo. Realizacja szczególowych pla-

zwieńczony mansardowym dachem

nów niespodziewanie zostala zle-

na, przedstawicielstwo ,,Assicurazioni

Budynek ten wraz z domem przy ul.

go (w którym swego czasu pracowal

jest dobrze widoczny w perspekty-

cona autorom nie biorącym udzialu

generali", budynek galicyjskiego To-

Akademickiej 17/19 tworzyl jednolity

również A. Zachariewicz, T. Obmiński

wie ul. Akademickiej, ustalając punkt

w konkursie: mlodym lwowskim

warzystwa kredytowego Ziemskiego

zespól, mial graniczące z nim po-

i wielu innych znakomitych architek-

,,centralny", oraz ze strony bocznej ul.

architektom Alfredowi Zachariewi-

oraz inne ważne obiekty i dyktuje

dwórko natomiast elewacja wycho-

tów) byl wlaścicielem największego

Zimorowicza (obecnie ul. Dudajewa).

czowi i Tadeuszowi Obmińskiemu.

styl architektury Lwowa. To pasmo

dzila na slabo uczęszczaną ul. Bo-

we Lwowie przedsiębiorstwa budow-

Schodkowe zakończenie elewacji

Jednakże oceniając projekt Zacha-

twórczych sukcesów zapoczątkowala

ularda (obecnie ul. Niżankiwskiego nr

lanego i zakladu materialów budow-

umożliwia jej powiązanie z sąsiadu-

riewicza ­ Obmińskiego można z

praca nad projektem Izby Handlowo-

5); obecnie mieści się tam Lwowska

lanych. Firma Lewińskiego wznosila

jącymi budynkami i nadaje calemu

calą stanowczością stwierdzić, że

Przemyslowej we Lwowie.

Narodowa Akademia Muzyczna.

ważne lwowskie obiekty końca XIX

zespolowi harmonijną zwartość.