17

15­28 września 2020 nr 17 (357)

Okruchy historii

kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

sala wykladowa). Zarówno wnętrza

Pisano m.in., że gabinet prezesa

jącą rolę gmachu w zespole architek-

Elewacja budynku jest syme-

wykonują szereg czynności, spowici

o ceremonialnym przeznaczeniu,

utrzymywano ,,w stylu Ludwika XVI",

tonicznym. Na mozaikach paradnych

tryczna i majestatyczna. Oś syme-

girlandą, lączą się w rytualnym poca-

jak i część slużbowo-administracyj-

a sąsiadujący z nim salon przyjęć

schodów (szkice karola Frycza)

trii zostala zaakceptowana lukiem

lunku, symboliczna postać czasu lą-

na są w pewnym stopniu od siebie

,,caly utrzymany w kolorze `bor-

przedstawiono kwiaty, co stwarza

glównego portalu, balkonem gabi-

czy przemysl z handlem itp. Zygmunt

niezależne, lecz powiązane funkcjo-

deaux', z... meblami w stylu, który

wraz z wielobarwnymi witrażami spe-

netu prezesa, występem gzymsu

kurczyński jest również autorem ma-

nalnie nie tylko dzięki elastycznemu

można nazwać `empire' zmoderni-

cyficzną aurę, atmosferę ,,świątyni

oraz centralnym elementem attyki,

sek, które otaczają wejścia do sali.

rozplanowaniu kondygnacji, lecz

zowanym". gabinet wiceprezesa jest

piękna". Należy ubolewać, że w kom-

w którym umieszczono herb Lwowa.

Uwagę zwraca doskonalość pla-

również dzięki pomyslowej kompo-

,,niezbyt duży, jasny, w kolorze sza-

pozycji witrażowej w lunecie portalu

Ściana rozlokowana jest wysmu-

skorzeźb na froncie budynku (prace

zycji pomieszczeń na różnych po-

rozielonym, utrzymany w stylu `empi-

glównego, zaprojektowanej również

klymi pilastrami oraz elementami

Wojciecha Przedwojeckiego), stiuki

ziomach.

re', o ścianach obciągniętych materią

przez Henryka Uziemly, pozostaly

podkreślającymi wertykalizm (jest to

w sali obrad i gabinetach (pracow-

Opisanemu wyżej ukladowi funk-

jedwabną". Opisany zostal także ga-

tylko dwie partie boczne, środkowa

wspólna cecha budowli autorstwa

nia Ludwika Repichowskiego), ju-

cjonalnemu podporządkowane jest

binet sekretarza Izby (,,calość wyko-

zaś, na której byl przedstawiony sta-

A. Zachariewicza). Wszystkie detale

bilerska obróbka plyt z barwnego

również rozwiązanie schodów. glów-

nana w materyale palisandrowym"),

tek handlowy, zaginęla. Natomiast

wyróżnia iście filigranowe wykończe-

polerowanego kamienia we wnę-

ne, bogato ozdobione, szerokie scho-

wspaniala biblioteka (,,wykonana

w dobrym stanie zachowaly się do

nie. Nie można nie zwrócić uwagi na

trzach. Cennym przykladem sztuki

dy prowadzą tylko na reprezentacyjne

cala w mahoniu") oraz pokój zebrań

dnia dzisiejszego duże witraże klatki

dekoracyjnej początku XX wieku są

1 piętro, znajdujące się nad wysokim,

sekcji, umeblowany ,,w sposób bar-

schodowej i sali obrad. Ich rysunek

wykonane w pracowni Wladyslawa

dwukondygnacyjnym parterem. Do

dzo prosty, przypominający to, co się

i koloryt są bardziej surowe niż wi-

Musialowicza miedziane drzwi fron-

gabinetów ,,niższej rangi", do sute-

popularnie zwyklo zwać `secesją'.

traż secesyjny portalu glównego.

towe, wypelnione luskowatymi plyt-

ren oraz na górne piętra wiodą inne,

Prawdziwie mistrzowskim przy-

Autorem tych witraży byl architekt

kami fasetowanego szkla, z zakladu

slużbowe schody, zlokalizowane na

kladem zorganizowania przestrzeni

Alfred Zachariewicz, o czym świad-

Józefa Friedländera. Należy również

calej wysokości budynku w lewym

architektonicznej jest sala obrad, do

czą napisy na rogach: ,,Prof. A. Za-

wspomnieć o lampach na glównej

skrzydle i przeznaczone tylko dla per-

której prowadzą dwa szerokie wej-

chariewicz r. 1908".

klatce schodowej, w sali i westybulu

sonelu; do nich dobudowany zostal

ścia. Przede wszystkim uderza kon-

Do najciekawszych elementów

umiejętne modelowanie występów i

gieldy, jak również na lampy gabi-

szyb windy, dzięki czemu komunika-

trast między niskim korytarzem a jej

wystroju Lwowskiej Izby Handlo-

wnęk, bezblędną kompozycję otwo-

netowe, które nie zachowaly się do

cja jest szybsza i wygodniejsza. W

wysokim wnętrzem (wysokość sali w

wo-Przemyslowej należą malowidla

rów, swoistą ,,melodyjność" rysunku.

dnia dzisiejszego, dostarczone przez

elewacji frontowej znajdują się trzy

przekroju równa się lącznej wysoko-

Wodoodporny tynk nabral po pew-

portale: glówny frontowy, prowadzą-

ści 1 i 2 piętra). Ten efekt wizualny

nym czasie piaskowoszarego odcie-

cy do klatki schodowej, lewy boczny,

wzmacniają pilastry, w których rolę

nia, na którego tle wspaniale wygląda

polączony ze schodami slużbowymi,

kapiteli spelniają plaskorzeźby Zyg-

mozaikowe panneau (blękit, ultrama-

natomiast symetryczny w stosunku

munta kurczyńskiego oraz znakujące

ryna, intensywna zieleń i zloto).

do niego prawy portal stanowi odizo-

się naprzeciwko drzwi wejściowych

Stylu elewacji glównej, jak zresz-

lowane wejście do pomieszczeń bylej

wysokie okna z witrażami. Pozostale

tą calego budynku, nie da się określić

gieldy.

trzy ściany w górnej części wypelnio-

jednoznacznie. Falisty zarys attyk,

Budynek przy ul. Akademickiej

ne są biegnącym dookola malarskim

swobodne potraktowanie elemen-

17/19 zasluguje na wysoką ocenę

fryzem Feliksa Wygrzywalskiego.

tów porządku, w szczególności zaś

dzięki swym wnętrzom, można mó-

Plaszczyznę sufitu przecinają rzędy

sztukatorskie konsole nad portalami

wić nawet o swoistej ,,dramaturgii"

kasetonów, w których umieszczo-

bocznymi ­ bez wątpienia można

przestrzeni, o nawiązywaniu architek-

no113 żarówek. Wzdluż jednej ze

nazwać secesyjnymi. Calości jed-

ścian znajduje się podium dla prezy-

dium. Wnęki wykuszy slużyly kiedyś

jako miejsce dla reporterów (swego

ścienne wykonane przez Feliksa

firmę R. Ditmara. Caly budynek zdo-

rodzaju ,,galerii dla prasy").

Wygrzywalskiego (1875­1944), ab-

bily wyroby brązownika Wilhelma

Elegancja i funkcjonalność cechu-

solwenta Akademii Monachijskiej.

Sknurzyla. W pelnym blasku repre-

ją nie tylko pomieszczenia paradne,

Przez pewien czas malarz pracowal

zentowane byly również lwowskie

lecz również pomieszczenia przezna-

we Wloszech, stamtąd zaproszony

firmy meblowe. Warsztat Stanislawa

czone dla niższych rangą urzędników.

zostal do Lwowa do pracy nad ma-

kruka (,,nestor stolarzy lwowskich")

W przyziemiu znajdowaly się miesz-

larskim fryzem w sali obrad w budyn-

wykonal fotele i boazerię dębową

kania woźnych, na parterze biura ko-

ku przy ul. Akademickiej 17/19. Ma-

dla sali obrad, W. Pelczarski umeblo-

lejowe i taryfowe, kasa i biuro podaw-

lowidlo sklada się z sześciu części,

wal gabinety prezesa i wiceprezesa,

cze. Na drugim piętrze znajdowaly się

na których przedstawiono obnażone

karol Hornung ­ biuro sekretarza,

gabinety zastępców sekretarzy, ka-

postacie na pozlacanym tle. Jest to

Emil Czerniawski ­ salon przyjęć.

taster przemyslowy, księgowość, do-

mitologiczna opowieść o związku

Drugie piętro zostalo umeblowane

tury do pewnego obrządku. Zaczyna

konywano rejestracji marek i wzorów.

między handlem a przemyslem: atle-

nak tym mianem określić nie można.

przez Stanislawa Szczuplakiewicza,

się on w hallu, u progu prowadzących

Na trzecim piętrze kiedyś część jego

ci pochlonięci wytężoną pracą, cen-

Najsluszniejszym wydaje się potrak-

Ludwika Czechowicza, Ignacego

do góry reprezentacyjnych schodów,

pomieszczeń zajmowal ,,Centralny

tauromachia, czlowiek przesuwający

towanie gmachu Izby jako przykladu

Milwina, kiszaka, kalisza. Na wyso-

w perspektywie których lśnią okna wi-

Związek Fabryczny", natomiast w po-

ciężar (,,Praca", ,,Sila", ,,Wytrwalość"

ilustrującego przejście od secesji do

ką ocenę zaslużyla praca tapicerów

trażowe. Sklepienie kasetonowe nad

kojach polożonych z tylu znajdowalo

­ symboliczne nazwy części fryzu),

neoklasycyzmu charakterystyczne-

Teodora kysiaka (tapicerka mebli w

hallem oraz jego niskie luki efektow-

się mieszkanie zarządcy. Architektura

rybacy wyciągający sieć z ogromną

go dla architektury Lwowa końca lat

bibliotece i sali obrad, wykonana ze

nie kontrastują z pionowymi rytmami

budynku nie przestaje zadziwiać swo-

perlą i balansującą na niej boginią

1900.

skóry jeleni, Wladyslawa Adamskie-

owalnej klatki schodowej. I znowu

ją oryginalnością: na górnym piętrze

pomyślności, postaci mitologiczne

Tylna elewacja, od strony podwó-

go) tapicerka mebli palisandrowych

zdumiewa doskonalość szczególów

jest wyjście na taras o powierzchni

unoszące zlote naczynia, na któ-

rza, jest prosta i ascetyczna, jednak

w gabinecie sekretarza. Z pracami

architektonicznych:  obramowanie

ok. 150 m², zlokalizowany nad sufitem

re leje się zloty deszcz (,,Fortuna",

od razu daje się zauważyć mistrzow-

dekoracyjno-wykończeniowymi  w

schodów, w których rolę plycin spel-

sali obrad, na którym swego czasu

,,kapital żelazny", ,,kapital plynny").

skie rozwiązanie bloku sali obrad

gmachu przy Akademickiej 17/19

niają miniaturowe kompozycje mozai-

urządzono maly ,,wiszący ogród".

I wreszcie fantastyczna zlota dolina,

z umieszczonym nad nią tarasem

związane są również nazwiska in-

kowe wnęk, ząbkowanych karniszy,

Budynek Lwowskiej Izby Handlo-

ale bezladna, z panoramą leżącego

i wystającym wykuszem. Rozpla-

nych mistrzów, których wielu później

oryginalnych lamp ­ ,,stalaktytów".

wo-Przemyslowej jest unikalnym przy-

w jej środku miasta, którego sylwetka

nowanie dziedzińca zrealizowane

zapomniano, a ich nazwiska zostaly

Piaskowoszary kolor polerowanego

kladem syntetycznego dziela sztuki

przypomina Lwów.

zostalo z wielkim profesjonalizmem,

utrwalone tylko dzięki przypadkowym

kamienia wytwornie harmonizuje

(gesamtkustwerk). W tym miejscu

Ta wersja legendy o zlotym wie-

zapewniono światlo i przestrzeń,

wzmiankom na stronach starych ga-

z bielą sufitu, jaskrawymi barwami

należy wymienić przede wszystkim

ku znajduje poparcie i kontynuację

mimo skomplikowanej lokalizacji te-

zet i ksiąg adresowych.

mozaiki i kolorytem witraży, dzięki

trzy glówne elementy, które się na to

w plaskorzeźbach autorstwa Zyg-

renu. Niegdyś byl tu zadbany ogród

Rozwiązanie architektoniczno-

którym pomieszczenie wypelnia się

skladają: malarstwo ścienne (Felik-

munta kurczyńskiego (1886­1949),

i kwietniki.

plastyczne budynku Izby Handlo-

wielobarwnymi plamami świetlnymi.

sa Wygrzywalskiego), rzeźby (prace

absolwenta Lwowskiej Szkoly Prze-

Plan wewnętrzny uwarunkowany

wo-Przemyslowej we Lwowie sta-

Na poziomie górnego podestu

monumentalne Zygmunta kurczyń-

myslowej i Akademii krakowskiej,

zostal podwójnym przeznaczeniem:

nowi doskonaly przyklad jak różne

schodów przestrzeń uksztaltowa-

skiego) oraz witraże z mozaikami

który ksztalcil się również w Paryżu

polączeniem biurowo-administracyj-

dziedziny sztuki lączą się, tworząc

na wertykalnie, nabiera dynamiki

wykonane przez przedsiębiorstwo

w pracowni Augusta Rodina i Paulo

nych funkcji budynku (w części po-

nadzwyczajną w swej harmonii i szla-

poziomej, rozlewając się szerokim

Stanislawa gabriela Żeleńskiego.

Trubieckiego. We Lwowie jego talent

lożonej od strony ul. Akademickiej,

chetności calość. One tworzą syntezę

korytarzem w obydwie strony. Spel-

Projekty tych ostatnich zostaly

,,odkryl" Alfred Zachariewicz ­ w koń-

gdzie znajdują się gabinety i inne

w imię utrwalenia upragnionego ma-

nia on podwójną funkcję: jest to

opracowane przez plastyków Hen-

cu lat 1900. i na początku 1910 roku).

pomieszczenia slużbowe) z repre-

rzenia, mitu o swym wieku jako o wie-

jednocześnie korytarz i szatnia-fe-

ryka Uziemlo i karola Frycza. Dzia-

Wszystkie wybitniejsze budowle ar-

zentacyjną. Ta ostatnia dotyczy klatki

ku zlotym. Jest to rozpaczliwa próba

ver. Boazerie bowiem to nic innego

lali oni w okresie, kiedy krakowska

chitekta zostaly ozdobione rzeźbami

schodowej zlokalizowanej w środku

dokonywana w okresie niepokoju, w

jak wbudowane szafki ścienne, w

pracownia artystyczna Stanislawa

wykonanymi przez kurczyńskiego, w

kamienicy i wspanialej sali obrad w

przededniu I wojny światowej i rozpa-

których czlonkowie Izby zbierający

gabriela Żeleńskiego zdobyla praw-

tym gmach Izby Handlowo-Przemy-

prawym skrzydle, które jest nieco wy-

du wielu idealów. Opisany przez nas

się na posiedzeniach pozostawiali

dziwie szeroką europejską slawę.

slowej. Wzdluż sali obrad cyklicz-

sunięte od podwórza, dzięki czemu

budynek pozostal znaczącym świa-

okrycia wierzchnie. korytarz prowa-

Wykonane w niej frontowe mozai-

nie umieszczone są plaskorzeźby,

rzut gmachu ma ksztalt litery ,,L"; sala

dectwem swego czasu ­ który nie byl

dzi do sali obrad i do przestronnych

kowe panneau z wizerunkiem her-

na których przedstawione zostaly

obrad zajmuje tylko jego górną część,

wiekiem zlotym, można o nim mówić

gabinetów, których meble, obicie,

bu miasta Lwowa oraz girlandami

figury tytanów i sceny heroicznej

pod nim znajdowala się gielda (po-

raczej jako o wieku srebrnym ­ po-

lampy w większości nie zachowaly

wedlug szkicu Henryka Uziemly jak

pracy robotników. Bohaterowie eto-

mieszczenia przeznaczone dla giel-

mnikiem stylu przejściowego, uciele-

się, ale znane są z prasy 1910 roku.

gdyby dodatkowo podkreśla dominu-

su powstalego w umyśle rzeźbiarza

dy wykorzystywane są obecnie jako

śniającego zatrwożone oblicze epoki.