20
1528 września 2020 nr 17 (357)
Okruchy historii
kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com
austriacka zaloga stanislawowa
Wedlug slownika: ,,Zaloga" to jednostki wojskowe, wojskowe uczelnie i urzędy mieszczące się
w punkcie obrony i urządzenia obronne. Bardziej popularne i częściej używane slowo to ,,garnizon"
(z francuskiego: zabezpieczać, urządzać). Stare stanislawowskie pocztówki potwierdzają, że garnizon
w mieście stal niemaly. Otóż, jakie jednostki wojskowe staly w mieście za dobrej ,,babci Austrii"?
IWAN BONDAREW
budynek sztabowy, gdzie w okresie
międzywojennym również mieścila
Lwowski historyk wojskowości
się jednostka piechoty. Obecnie jest
Mychajlo Slobodianiuk przekazal mi
tu kolejny kompleks mieszkalny przy
uprzejmie swoje materialy, dotyczą-
ul. kurennego Czornoty
ce jednostek, które stacjonowaly w
Bateria, ognia!
Stanislawowie, stanem na maj 1914
roku:
W austriackiej armii, jak i w rosyj-
Dowództwo placu (dowództwo
skiej istnialy pewne tradycje podzia-
stanislawowskiego garnizonu);
lu mlodego uzupelnienia pomiędzy
Sztab 8 Dywizji kawalerii (komen-
rodzajami wojsk. kawaleria zawsze
datura);
należala do elity. Slużbę pelnili w niej
Sztab 13 Brygady kawalerii;
przedstawiciele arystokracji, na sze-
Sąd garnizonowy;
regowych przeznaczano mężczyzn
58 Pulk piechoty ,,Arcyksiążę Ludwik
dorodnych, przystojnych i silnych.
Salwator" (sztab, 1 i 3 bataliony + do-
Wiadomo mieli być ,,obliczem im-
wództwo mobilizacji i uzupelnień);
perium".
95 Pulk piechoty ,,von kioves" (2
Do artylerii natomiast kierowano
bataliony);
roztropnych. każdy oficer byl dobrym
7 Pulk dragonów ,,książę von Lo-
matematykiem i mógl z latwością ob-
tringen" (sztab + 1 dywizjon);
liczyć trajektorię pocisku. Celowniczy
Tę pocztówkę podpisano blędnie! To nie kawalerzyści, lecz żolnierze 20 Pulku landwehry na dziedzińcu
8 Pulk ulanów ,,Hrabia Auersperg"
też nie mogli być glupi, bo obslugiwali
swoich koszar
(dowództwo mobilizacji i uzupelnień);
zlożone urządzenia wojskowe. Pozo-
31 Pulk artylerii polowej;
stwa. Byly olbrzymie i zajmowaly teren
sily zbrojne, które nazywaly się lan-
do Stanislawowa dowództwo przy-
stalych skierowywano do piechoty.
33 Pulk artylerii polowej (sztab, 1,
aż do ul. kamińskiego (ob. I. Franki).
dwehry (na Węgrzech honwedzi).
bywalo rzadko.
Otóż, tych ,,najmądrzejszych żol-
2 i 4 baterie + bateria rezerwowa);
Nowa uliczka otrzymala nazwę ko-
Bylo to coś pośredniego pomiędzy
Tego nie da się powiedzieć o
nierzy" w Stanislawowie wystarczalo
Apteka garnizonowa;
szarowa (ob. gonczara). Szkoda, że
wojskami wewnętrznymi i gwardią
sąsiednim pulku infanterii. W 1914
dwa pulki 31 i 33 artylerii polowej
Wojskowe magazyny aprowiza-
te ogromne dwupiętrowe budowle nie
narodową. Od ogólnokrajowych od-
roku stanislawowskimi obrońca-
należące do lwowskiej 11 Brygady ar-
cyjne;
zachowaly się do naszych czasów.
dzialów odróżnialy się brakiem jednej
mi dowodzila osoba, która z dumą
tylerii. Od 1886 roku artyleria zajmo-
20 Pulk landwehry ,,Stanislawów";
Po ich demilitaryzacji w 2001 roku
litery w nazwie ,,k. k.".
moglaby stanąć na czele znanego
wala koszary na rogu obecnych ulic
Oddzial landszturmu nr 20;
teren wykupila firma ,,kgD" która wy-
Wszystkie pulki piechoty lan-
czeskiego browaru plk Antoni ko-
Sacharowa i konowalca. Pod koniec
Oddzial żandarmerii nr 6;
stawila tu luksusowy blok mieszkalny
dwehry nazywane byly od miast, w
Od siebie dodam, że byl jeszcze
i centrum biznesowe.
których stacjonowaly. 20 Pulk obrony
szpital wojskowy.
Do 58 Pulku należaly również
krajowej ,,Stanislawów" uformowano
wielkie magazyny wojskowe, leżące
w 1889 roku. Jego koszary mieści-
Jak widzimy, lista jest dość po-
na skrzyżowaniu obecnych ulic Wow-
ly się pomiędzy obecnymi ulicami
kaźna. Zachowalo się wiele starych
czynieckiej i Bazylianek, po lewej od
Ozarkiewicza i Żelichowskiego, z
pocztówek z militarnymi obiektami
gmachu statystyki. Obecnie stoją tu
frontonem na ul. Czornowola. Pod
miasta, więc proponuję niewielką po-
dwa dwupiętrowe bloki mieszkalne.
koniec XIX wieku teren koszarów
dróż w czasie.
poszerzono do wspólczesnej ul. ku-
Wlasna obrona
rennego Czornoty. Skladaly się one
Infanteria oznacza piechotę
We wspomnieniach mieszkań-
z glównego dwupiętrowego budynku
Slowo ,,piechota" na trwale weszlo
ców miasta i na austriackich planach
sztabowego i dlugich baraków.
do slownictwa wojskowego dopiero
miasta figuruje jakiś ,,pulk obrony
Na pocztówce widnieje podpis
po I wojnie światowej. Przedtem ,,kró-
krajowej". Tak nazywano 20 Pulk
mówiący, że są to koszary kawa-
Artylerzyści ciągną armatę przez centrum Stanislawowa
lową pola bitwy" nazywano infanterią
landwehry. Armia Austro-Węgier
lerii. Jest to nieprawda! W drukarni
(od wloskiego infanteria mlodzież).
skladala się z kilku rodzajów wojsk.
pomylono się i pocztówka przedsta-
zel. Sklad narodowościowy pulku
stulecia dla artylerzystów wybudowa-
Pulków piechoty w Stanislawowie
Największą część stanowily ogólno-
wia landwehrzystę. kawaleria miala
72% Ukraińców. Tuż przed wojną
no kolejne osiedle wojskowe w gląb
bylo dwa. Najstarszą jednostką byl
krajowe cesarskie pulki (do ich skla-
inne mundury.
batalion przeniósl się do zwolnionych
ul. konowalca za skrzyżowaniem z ul.
pulk z nr 58. W kronikach stanisla-
du wchodzil 58 Pulk piechoty). Ozna-
Pulk wchodzil do skladu 86 Bry-
pomieszczeń dawnej dyrekcji skar-
gwardii Narodowej.
wowskich figuruje od początków
czane byly skrótem ,,k. u k." czyli
gady piechoty 43 Dywizji piechoty
bowej przy ul. I. Franki (ob. szkola
Pierwsze koszary zachowaly się
XIX wieku. W czasach austriackich
,,cesarsko-królewskie". gdy monar-
III korpusu landwehry. Dowództwo
nr 5). Podczas walk o Stanislawów
i obecnie mieści się w nich wydzial
system uzupelnienia przewidywal, by
chia stala się dualistyczną, Austria i
korpusu mieścilo się daleko w au-
dlugie baraki trafily pod ogień artylerii
wojskowy Uniwersytetu Nafty i gazu.
każda jednostka miala ,,wlasne" te-
Węgry wprowadzily u siebie wlasne
striackim graz. Stąd na przeglądy
i zostaly zniszczone. Ocalal jedynie
Pozostala lokalizacja miala mniej
rytorium, z którego powolywala mlo-
szczęścia tereny w latach 1990 za-
dzież do slużby. Mieszkańcy miasta
budowano blokami mieszkalnymi dla
i okolic slużyli w 58 Pulku piechoty.
wojskowych.
Stanem na 1914 rok 78% jego żol-
Wiadomo, że najwięcej prochu
nierzy stanowili Ukraińcy.
używają artylerzyści. Do nich więc
Organizacyjnie pulk wchodzil do
należal wielki magazyn prochu,
skladu 22 Brygady piechoty 11 Dy-
mieszczący się pomiędzy dzisiejszym
wizji piechoty XI korpusu, którego
Skwerem Pamięci i ul. Sacharowa.
sztab dyslokowal we Lwowie. Skla-
Jest obfitość pocztówek przed-
dal się z 4 batalionów, ale w Stani-
stawiających koszary piechoty i ka-
slawowie stacjonowaly jedynie dwa.
walerii, natomiast kawalerzyści nie
2 batalion stal w Zaleszczykach, a
afiszowali się ze swoimi zabudowa-
4 aż w Bośni w miasteczku Foča.
niami. Jedynym ,,pocztówkowym" do-
Przed wojną dowódcą jednostki byl
wodem stacjonowania artylerii w Sta-
Iohann konshegg.
nislawowie jest widokówka, przed-
Pulk stacjonowal w koszarach
stawiająca ul. Sapieżyńską, na której
przy ul. 3 Maja (ob. Hruszewskiego),
szóstka koni ciągnie polową armatę.
naprzeciwko ,,Bialego Domu". kosza-
Sądząc z kierunku jazdy zmierzają
ry wzniesiono, jak podaje Mychajlo
do swoich koszar na Zosinej Woli (ul.
Holowatyj, w 1889 roku za sumę 241
konowalca).
Koszary infanterii
tys. zlotych reńskich z budżetu pań-
(cdn.)
