24

15­28 września 2020 nr 17 (357)

Z pamiętnika przewodnika

kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Mój skrawek wielkiego stepu

Slońce i suche powietrze, bezkresna przestrzeń ­ hen, po widnokrąg. Tereny te napelniają

mnie energią życiową ­ skrawek Wielkiego Stepu graniczący z Morzem Czarnym.

ALINA WOZIJAN

Ludzie zasiedlali tereny bliżej

tekst i zdjęcia

wody, przede wszystkim wielkiej

wody. Bliżej Morza Czarnego wody

jest więcej, co kilka kilometrów teren

Za czym ma tęsknić czlowiek,

przecina jakiś większy bądź mniejszy

którego pierwsze lata życia minęly w

liman. glębiej w step z wodą jest już

jednym miejscu na Ziemi, życie zaś

bardzo trudno. Bezkres suszy na

dorosle przebiega w innym? Za czym

początku XX wieku poprzecinano

jako dorosly czlowiek ma tęsknić Po-

kanalami, w które wpuszczono wodę

lak, którego dzieciństwo minęlo w in-

z Dniepru, Bohu czy Dniestru. W ten

nych warunkach geograficznych i kli-

sposób na potęgę rozwinęla się go-

matycznych niż polskie? Nie chodzi o

spodarka rolna, lecz ucierpial dziewi-

wynarodowienie, to inna kwestia. Ce-

czy step i jego roślinność. Na calym

chy narodowościowe i charakter na-

wielkim obszarze Niziny Czarnomor-

rodowy tworzą pokolenia. Natomiast

skiej nie sposób spotkać studni glębi-

charakter i światopogląd czlowieka

nowych. To co ludzie tam nazywają

jako jednostki ksztaltują wsiąkają-

studniami, są to raczej glębokie ba-

ce weń w pierwszych latach życia

seny, wykopane w ziemi i zabetono-

warunki geograficzne i klimatyczne.

wane. koniecznie nakryte, by woda

Na cale życie pozostaje w nim to

buję opisać to, co pamiętam z mego

niekończące się bloto. Zima trwa

studencki, pomagaliśmy zbierać róż-

nie parowala. Do takich basenów

nieuchwytne ,,coś". Pewnie tak samo

życia na skrawku Wielkiego Stepu.

tam krótko, choć owszem, trudne do

ne plony rolne. Bylo to jeszcze w cza-

woda jest najczęściej dowożona. W

za tym czymś nieuchwytnym tęsknią,

Bez zaglębiania się w historię. Są to

wytrzymania są krótkotrwale, lecz

sach gdy istnialy kolchozy. gdybym

starożytności zbierano deszczówkę.

dajmy na to, Brytyjczycy, którzy lata

wylącznie moje prywatne obserwa-

tęgie mrozy, jeszcze bardziej przy-

tego w życiu nie zrobila, nigdy nie do-

W wielkich miastach jest lepiej, są

dzieciństwa spędzili na przyklad w

cje. Nie będzie to opowieść o jednym

kry jest niekończący się przenikliwy

wiedzialabym się jak są bezkresne te

wodociągi. Ale woda nadal ma smak

dawnych koloniach brytyjskich w In-

konkretnym mieście, bo zdarzylo mi

wiatr. Bywaly też zamiecie śnieżne.

czosnkowe i pomidorowe pola. Nikt

trochę blotnisty, trochę slonawy.

diach, czy ktoś inny gdzie indziej.

się poruszać po tym terenie dość

Póki sypalo, trzeba bylo torować

tych plodów nie podwiązywal, bo nie

A jednak pomimo problemów z

Więc może jest to tęsknota za

szeroko i dość często, zdążylam tam

sobie drogę w śniegu po pas. Ale

starczyloby ani rąk, ani czasu. Zresz-

wodą slodką w czasach mego dzie-

dzieciństwem? kiedy wszystko bylo

zobaczyć wiele różnych miejscowo-

to też trwalo krótko. Po kilku dniach

tą ziemia jest przecież sucha i nic

ciństwa wszędzie w miastach i mia-

takie interesujące i takie odkrywcze.

ści ­ większych i mniejszych.

śnieg topnial calkowicie, po tygodniu

leżąc na niej nie gnije. Te gorące i so-

steczkach kwitly kwiaty. Bawilyśmy

Dopiero później w życie czlowieka

Przed kilku laty, kiedy jeszcze

wszystko wsiąkalo w piaszczystą

czyste pomidory jeszcze dlugo śnily

się platkami tych kwiatów ­ z jednych

wchodzi historia, która zresztą za-

byly popularne wycieczki autokaro-

glebę.

mi się po nocach. Pracowaliśmy tylko

paznokcie się naklei, z innych kukiel-

wsze i wszędzie na Ziemi jest tra-

we, turyści jedynie przejeżdżali przez

Mieszkalam w dużym przemy-

o poranku i pod wieczór. W upalne

kę zrobi. Jakoś nie mogę sobie przy-

giczna.

tereny stepowe. Sporadycznie tylko

slowym mieście, ale na obrzeżach,

godziny poludniowe ludzie w pole nie

pomnieć, by dorośli specjalnie zabra-

Urodzilam się we Lwowie. Mieć

się zatrzymywali na stacjach benzy-

w dzielnicy na samym skraju miasta.

wychodzą, a i tak, jeśli pracują na

niali te kwiatki zrywać. Wieczorami

wpisane w metryce jako miejsce uro-

nowych ­ wtedy można bylo krótko

Za oknami rozciągal się na kilometry

powietrzu, w końcu lata są sczerniali

upojnie pachnialy petunie. Ludzie

dzenia Lwów ­ to nobilituje. Bardzo

pooddychać gorącym napojonym

niezabudowany jeszcze wówczas

i jak gdyby wysuszeni. Nawet krowy

urządzali urocze rabatki na ulicach

to cenię i dziękuję za to losowi. Ale

wonią ziól i smrodem benzyny po-

pustynny plaski krajobraz, aż po roz-

mają brązową lub czarną skórę, la-

przy blokowiskach i przy domkach

moje pierwsze lata życia minęly na

wietrzem. Bardzo rzadko zjeżdżalo

lewiska Dniepru. Mialo się wrażenie,

ciatych nie ma.

parterowych, pielęgnowali je, podle-

stepie. Prawdziwym stepie ­ wypalo-

się z glównych dróg, okolice ogląda-

że tam na widnokręgu rozlewa się

Nieprawda, że w nocy na stepie

wali pomimo konieczności oszczę-

nym przez slońce i wywianym przez

no z okien klimatyzowanych autoka-

morze. Ten pustynny teren nie byl

jest ciemno. Ciemno jest tylko gdy wi-

dzania wody. Drobne deszcze raczej

potężne wiatry, które na otwartych

rów. A te ciągnęly przez bezkresy, by

aż tak pusty. Biegaly tam gryzonie i

szą chmury, a te zawisają raczej na

się nie zdarzaly, w każdym razie nie

terenach nie mają za co się zaczepić

pasażerowie mogli potem podziwiać

czasami większe zwierzątka, rosly

krótko. gwiazdy w niezliczonej ilości

pamiętam takich. Czasami zdarza-

i hulają we wszystkie strony świata.

rozbudowaną Odessę, ewentualnie

różne roślinki stepowe, nawet bar-

są o wiele bliżej, niż w terenach po-

ly się nagle ulewy z potężną burzą.

Wlaśnie dlatego trawa nigdy nie wy-

na pól dnia wyjechać do ruin dawnej

dzo rzadkie obecnie ostnice. Dlugie,

lożonych bardziej na pólnoc. Niebo

krótkie ­ przez pól godziny do najwy-

rasta tam powyżej kolan, a nieliczne

twierdzy akermańskiej.

podobne do wlosów kwiaty ostnicy

przecina Droga Mleczna, którą Ukra-

żej godziny. Transport miejski stawal

wątle drzewka walczą o przetrwanie.

i wszyscy spokojnie czekali aż ulewa

Wrócilam do miejsca swego urodze-

się skończy. W miastach kanalizacja

nia, do Lwowa, będąc już w wieku

nie zdążala zabrać calej wody, więc

szkolnym. Pomimo iż wcześniej każ-

stala na ulicach jeszcze przez parę

dego roku jakiś czas spędzalam we

godzin. kiedyś nie chcialo mi się

Lwowie u babci, nie zapadl mi jakoś

czekać, więc ściągnęlam sandaly i

w duszę. Zawsze wilgotny, a nawet

na bosaka brnęlam parę kilometrów

mokry. Mokry i wilgotny nawet w

przez mętną deszczówkę sięgającą

ostatnie bardziej gorące niż zwykle

polowy lydki. Bylam wtedy już star-

lata. Potężne mury kamienic sece-

sza, dziecku rodzice czy inni dorośli

syjnych zawsze utrzymują zimno.

nie pozwoliliby tego uczynić. kilka lat

Latem i zimą. Moi znajomi lwowiacy

temu, gdy zatrzymaliśmy się z jedną

to lubią. Lubią wyjeżdżać w zawsze

z grup turystycznych przy improwi-

wilgotne karpaty. Moi znajomi z

zowanym targu przy szosie, jeden

poludnia zazdroszczą im wybujalej

z turystów zagadnąl sprzedawczy-

soczystej zieleni. A ja nadal śnię

nię. Bylo to w środku gorącego lata.

czasami o wypalonym stepie i rucho-

Powiedzial wspólczująco: ,,Pewnie

mych piaskach nad Dnieprem czy o

dawno już deszczu nie bylo, pewnie

blotnistym smaku wody z Bohu.

czekacie na deszcz?". kobieta aż się

Jestem lwowianką nie tylko z

oburzyla: ,,Przecież w maju padalo!".

urodzenia, lecz również ze stalego

Drzewa są sadzone wylącznie

zamieszkania we Lwowie. Pokocha-

przez czlowieka. Przy domach są tyl-

lam zresztą moje miasto. Ale gdy

ko owocowe. Wzdluż dróg już różnie.

wyjeżdżam we wschodnim kierunku,

Wzdluż większych rzek, w miejscach,

już za Winnicą zaczyna mi zapierać

gdzie brzegi nie są piaszczyste, a

dech. W Tarnopolskiem jeszcze nie,

bardziej twarde, można spotkać

to uczucie przychodzi dopiero bliżej

Nie mieszkalam na wsi. Nigdy

zbieraly kobiety z okolicznych wio-

ińcy nazywają Szlakiem Czumackim.

nawet zarośla z drzew liściastych.

Humania. Znają ten stan na pewno

nie mieszkalam na wsi, nikt z moich

sek i kolorowaly na żólto, czerwono,

Ponieważ w dzień jest zwykle upal-

Mniejsze rzeczki często istnieją tylko

ci, którzy spędzili lata mlodzieńcze

krewnych już od czasów pierwszej

zielono i niebiesko dekoracje roślinne

nie, ludzie starają się wykorzystać

w okresie zimowo-wiosennym i już

we Lwowie, a później go opuścili.

wojny światowej na wsi nie mieszkal.

umocowane na patyczku, podobne

wczesny poranek, życie zaczyna się

przed latem wysychają. Zostają po

Mają pewnie podobne uczucia, gdy

Ale raz zdarzylo mi się spędzić na

do niewielkiego buńczuku, jak bu-

nieraz nawet przed świtem.

nich suche jary, ludzie to nazywają

dojeżdżają do Lwowa.

wsi na poludniu Ukrainy dwa mie-

kiecik sterczący do góry z piórami

Jeden z polskich reporterów,

,,balkami". W plytkich balkach jest

O Lwowie już tyle napisano, że

siące. gdy bylam studentką, zacią-

opadającymi w dól. Od dawna takich

który przejeżdżal przez stepy w

trochę mniej gorąco, czasem zostają

nie będę z tym konkurować. Spró-

gnęlam się w czasie wakacji na obóz

,,bukiecików" nie spotykalam.

okresie zimowym, opisal step jako