7

nr 24 (364) | 29.12.2020 r.­14.01.2021

Wolna Trybuna

www.kuriergalicyjski.com

Pomiędzy Świętami

Już od kilku lat, przed

w styczniu przekazywane przez po-

w IV wieku naszej ery NARODZINA-

MI CHRYSTUSA. Jednym slowem,

kolenia. Stąd wierność ,,staremu

Świętami Bożego

stylowi" w liturgii ­ nic dziwnego.

,,rok 1" zostal wyznaczony blędnie.

Narodzenia na Ukrainie

Jednak coraz glośniej slychać glosy

Nic w tym dziwnego i raczej nie kry-

,,wybucha" dyskusja

tykować dawnych chrześcijan nale-

o konieczności zmian. O dumie nie-

o tym kiedy powinno się

podleglej Ukrainy, o konieczności

ży, lecz wyrażać podziw, że ponad 300

je świętować ­ 25 i 26

lat po narodzinach Chrystusa, korzy-

odrzucenia nawet śladowej zależ-

grudnia czy 7 i 8 stycznia.

ności od Moskwy i moskiewskie-

stając z opowieści i nie podających

go prawoslawia, o przylączeniu się

konkretnych dat źródel, wyznacza-

Istnieją dwa ,,obozy",

w świętowaniu Bożego Narodzenia

jąc rok (uwaga! nie miesiąc i dzień!)

które przerzucają

pomylili się tak niewiele. Ja, chociaż

do Europy i świata. To jednak nie tyl-

się najróżniejszymi

jestem świadom ich pomylki, podzi-

ko liturgiczne i logiczne pytanie ­ to

argumentami ,,za"

także problem polityczny i spoleczny.

wiam tych ludzi.

i ,,przeciw" ­ od logicznych

po emocjonalne ­ i póki

25 grudnia? Czyżby?

Przyzwyczajenie drugą

co końca sporu nie widać.

naturą

Otóż i ,,gwóźdź programu"! Datę 25

Cóż, może i nie ma

grudnia przyjęto ze względów sym-

Politycznie sprawa jest jasna ­

w tym niczego dziwnego ­

bolicznych! ,,Przyjęto"! Dla naszych

Ukraina jest niepodlegla, ma prawo

sprawa jest jednocześnie

do swojej tożsamości, ma prawo wy-

umyslów, przyzwyczajonych do

i prosta, i skomplikowana.

myślenia i oceniania w kategoriach

bierać (także co, kiedy i jak ma świę-

bezwzględnej dokladności i logiki

tować). Ma także prawo uważać, że

(niestety coraz rzadziej) zdaje się to

przejście w liturgii z kalendarza ju-

ARTUR DESKA

być kuriozalne ­ jak można ,,przyjąć"

liańskiego na gregoriański będzie

Kiedy świętować Boże

zerwaniem z moskiewską tradycją

jakąś datę, szczególnie gdy w ocenie

Narodzenie

wielu jest to najważniejsza data w hi-

i symbolem europeizacji. Jasnym jest

Problem daty Bożego Narodzenia

storii?! Tymczasem dla ludzi czasów

także to, że nie wszystkim na Ukra-

sklada się z wielu problemów i ma

przeszlych mistycyzm i symbolika

inie to się podoba i że będą stawiać

na niego wplyw wiele czynników.

cyfr, dat i wydarzeń w wielu przy-

temu opór. Jest jednak także coś inne-

padkach byly ważniejsze od rze-

go. Święta ,,zachodnie" trwają (,,gru-

W rezultacie, prosta sprawa, ,,obrosla"

się również z ,,gregoriańską" reformą

bo" licząc) od 24 grudnia wieczorem

niewiedzą i negatywnymi emocja-

czywistego umiejscowienia w ich

astronom Sosygenes opracowal na

kalendarza i cerkwie wschodu (Bi-

do wieczora 1 stycznia. ,,Wschodnie"

mi stając się przedmiotem dyskusji

ramach zdarzeń. Dlatego, średnio-

zlecenie Juliusza Cezara nowy ka-

zancjum i inne) pozostaly przy ka-

i klótni. W większości przypadków

wieczni chrześcijanie, nie znając

(także ,,grubo" licząc) od 31 grudnia do

lendarz sloneczny. Zostal on wpro-

lendarzu juliańskim ­ ze wszystkimi

wynikają one ­ przynajmniej moim

daty (miesiąca i dnia) urodzin Chry-

19 stycznia (,,Jordan"). Proszę policzyć

wadzony jako obowiązujący w pań-

praktycznymi tego następstwami.

stusa, postanowili je świętować wla-

dni i zastanowić się, kto zechce zre-

zdaniem ­ zarówno z nieznajomości

stwie rzymskim i od imienia Juliusza

Także państwa, w których cerkwie

śnie 25 grudnia. Dlaczego tak?

zygnować z dlugiego świętowania?

,,korzeni" problemu, jak i z najróżniej-

Cezara otrzymal on nazwę kalenda-

i kościoly uznające bądź zwierzch-

szych ambicji ­ w tym politycznych

rza juliańskiego. W spadku po Ce-

Dzień 25 grudnia

ność bądź pochodzenie od Bizancjum

­ państw, cerkwi i kościolów. Nie-

sarstwie Rzymskim kalendarz ten

jest tym dniem, od

Proces ,,oddolny"

mialy/mają dominującą pozycję, po-

stety, tym samym wielu chrześcijan

odziedziczyla średniowieczna Eu-

W dyskusji o zmianie kalendarza

zostaly przy kalendarzu juliańskim.

zamiast myśleć o Bożym Narodzeniu

ropa. Kalendarz ten funkcjonowal

którego począwszy

Świąt i o ,,przejściu" przez Prawo-

W XX wieku wiele z tych państw (np.

w kategoriach milości i nadziei, tra-

w calym chrześcijańskim świecie, aż

dzień zaczyna być

slawną Cerkiew Ukrainy i Ukraińską

Serbia, Grecja, Rosja i inne) wprowa-

ci przedświąteczny czas na klótnie

do XVI wieku, kiedy to wloski astro-

coraz dluższy powoli

Cerkiew Greckokatolicką na kalen-

dzilo kalendarz gregoriański, ale ich

o ,,prawidlową" datę Świat. Cóż, za-

nom Luigi Giglio wyliczyl, że sposób

,,zwyciężając"

darz gregoriański zabrali w tym roku

cerkwie (Rosja, Serbia, Ukraina) dla

pewne wielu zmartwię, ale ,,prawi-

obliczania korelacji dni do lat w ka-

noc ­ symbolizm,

glos zwierzchnicy obydwu Cerkwi.

potrzeb wyznaczania dat w roku li-

dlowej" daty nie zna nikt!

lendarzu juliańskim jest nieprecy-

mistyka! Ci, którzy

turgicznym nadal używają kalenda-

W zasadzie mówili to samo ­ zmia-

zyjny i powoduje ,,opóźnienie" kalen-

na jest potrzebna, ale nie może być

rza juliańskiego.

darza dziennego w stosunku do roku

postanowili świętować

Daty są umowne

wprowadzona ,,odgórnie", arbitralnie

zwrotnikowego o 1 dzień na 128 lat.

Boże Narodzenie 25

Polityka, rewolucja,

Niestety, oprócz pewności,

i natychmiast. To problem o które-

Zaproponowal korektę kalendarza

grudnia uznali, że

,,Trzeci Rzym"

że Chrystus się narodzil ­ daty są

go rozwiązaniu powinni decydować

poprzez ,,popchnięcie" go do przodu

będzie to najlepsza

wierzący ­ parafie i parafianie. Po-

niepewne bądź umowne. Pewne jest

Dwa ,,porządki" spraw. Pierwszy

(pominięcie dziesięciu dat dzien-

data dla świętowania

trzebny jest czas, potrzebna jest praca,

jedno ­ Jezus Chrystus sie narodzil

­ trwanie Rosyjskiej Cerkwi Prawo-

nych) oraz wprowadzenie zmian do

narodzin ,,Światla ze

potrzebna jest cierpliwość, delikat-

­ żaden chrześcijanin w to nie wątpi.

slawnej przy kalendarzu juliańskim

sposobu wyznaczania ,,lat przestęp-

Światlości, Syna Bożego,

ność i zrozumienie. W pelni się z tym

Natomiast co do tego kiedy się to stalo

bylo, w swoim czasie, pewną formą

nych". Dzięki temu można bylo sko-

zgadzam. Wiem też ­ wielu moich

­ można już dyskutować. Nawiasem

lagodnej opozycji wobec ZSRR. Ka-

rygować powstaly (od roku 45 p.n.e.)

Zbawiciela". Pomimo

ukraińskich przyjaciól i znajomych

mówiąc, przecież dla chrześcijan de-

lendarz gregoriański zostal wpro-

bląd (wówczas 10 dni) i zmniejszyć

tego, że żyję w XXI wieku

już w tym roku świętowalo Boże Na-

cydujące znaczenie nie powinna mieć

wadzony przez bolszewików w 1918

dalsze opóźnienia się kalendarza z 1

i przywiązuję wielką

rodzenie 25 grudnia. Wielu świętuje

data, a fakt narodzin Jezusa. Tym nie-

roku i wierność Cerkwi Prawoslaw-

dnia na 128 lat do 1 dnia na 3322 lata.

wagę do prawidlowej

dwukrotnie ­ 25 grudnia i 7 stycznia.

mniej, w pędzie do porządkowania

nej ,,staremu stylowi" byla wyrazem

W 1582 roku dni 5­14 październi-

relacji dat i wydarzeń

Ja też tak uczynię­ Przyjaciele zapro-

i systematyzowania wszystkiego,

jej dezaprobaty dla ,,nowych porząd-

ka ,,nie bylo", a papież Grzegorz XIII,

­ uważam to za

sili, a poklonić się Bogu raz jeszcze

w IV wieku naszej ery chrześcijanie

ków". To jednak już przeszlość. Dzisiaj

bullą ,,Inter gravissimas" (,,Między

i zaśpiewać kolędy to dobra sprawa!

wyliczyli/uznali/przyjęli, że Jezus

rosyjskie prawoslawie rości sobie

najważniejszymi") uczynil nowy

usprawiedliwione.

urodzil się w 754 roku kalendarza

prawa do wyjątkowości, dominacji

kalendarz (nazwany od jego imienia

rzymskiego (,,ab urbe condita" ­ ,,od

i odrębności. Odradza się idea ,,Trze-

,,gregoriańskim") obowiązującym dla

Kącik liryczny

zalożenia miasta"), a nieco później

ciego Rzymu" czemu również sluży

świata zachodniego chrześcijaństwa.

Przedmiot ,,sporu"

(średniowiecze) postanowili, że rok

trzymanie się kalendarza juliańskie-

No wlaśnie ­ ,,zachodniego"...

Niech nam Gwiazdka

ten będzie ,,rokiem pierwszym" no-

Jednak to nie powyższe jest przed-

go ­ także świętowanie wszystkich

Betlejemska

wego, chrześcijańskiego kalendarza

miotem ,,sporu". Dyskusje toczą się

świat zgodnie z nim.

Uboczny efekt schizmy

Nieustannie świeci,

(równolegle istnialy i istnieją nadal

o tym czy świętować Boże Narodze-

A kolęda pelna wzruszeń

O wiele wcześniej, bo jeszcze

inne kalendarze). Najprawdopodob-

nie 25 grudnia czy 7 stycznia. Prze-

,,Porządek" drugi ­ Ukraina,

Niech ku Niebu leci.

w XI wieku naszej ery doszlo do tzw.

niej ,,rok pierwszy" zostal wyznaczo-

praszam! To nie tak! Dyskusje toczą

niepodleglość, tradycja

,,Schizmy Wschodniej". W wielkim

ny blędnie, gdyż z badań chrześci-

się o tym czy świętować Boże Naro-

Zarówno ukraińskie prawo-

Pod choinką od Aniola

uproszczeniu ­ kościól Rzymski i Bi-

jańskich tekstów traktujących o Jego

dzenie 25 grudnia zgodnie z kalenda-

slawie, jak i grekokatolicyzm mają

Czekają nas dary,

zantyjski zerwaly ze sobą wszelkie

narodzinach wynika, że Jezus przy-

rzem gregoriańskim, czy 25 grudnia

Serce bije plonąc ogniem

więzi, wyklęly się wzajemnie i zaczę-

szedl na świat o 8­6 lat wcześniej

zgodnie z kalendarzem juliańskim.

swoje ,,korzenie" w Bizancjum ­ stąd

Milości bez miary.

ly żyć w izolacji jeden od drugiego. Na

­ zestawiono narodziny Chrystusa

Sama data ­ 25 grudnia ­ jest poza

kalendarz juliański. Dodatkowo,

marginesie ­ wzajemne ekskomuni-

z datami spisu ludności zarządzo-

sporem. Spornym jest kiedy ten 25

przez wiele lat na Ukrainie ,,królowa-

Podzielimy się oplatkiem

ki zostaly zniesione dopiero w 1965

nego przez Cesarza Augusta, latami

grudnia ,,wypada".

lo" prawoslawie moskiewskie ­ nie

Z Dzieciątkiem w kolebce,

roku! Kościoly (Cerkwie) wschodu

panowania i śmierci króla Judei He-

sposób o tym nie pamiętać. Jeszcze

Z Józefem, Najświętszą Matką,

i zachodu ,,odwrócily się do siebie

roda, i pojawienia się Gwiazdy Be-

jedno ­ ,,zachodni styl" i katolicyzm

Geneza ,,sporu"

Oddając swe serce.

plecami", nie uznawaly wydawa-

tlejemskiej. Wyszlo ­ pomiędzy 8 i 6

byl skonfliktowany z cerkwiami

nych przez ,,drugą stronę" dokumen-

W 45 roku przed naszą erą

Ukrainy i to przez wiele wieków.

rokiem PRZED NASZĄ ERĄ czyli 6­8

tów, ignorowaly reformy. Tak stalo

(709 rok ,,ab urbe condita") grecki

Na koniec ­ tradycje świętowania

lat przed ustalonymi/wyznaczonymi

STANISLAWA NOWOSAD