14

nr 8 (372) | 30.04­13.05.2021

Wspomnienia

www.kuriergalicyjski.com

W kręgu kardynala Mariana Franciszka Jaworskiego

Kościól rzymskokatolicki na terenie obwodu

czerniowieckiego w latach 1945­1991  (cz. 2)

MARIAN SKOWYRA

Pozbawienie rejestracji

ks. Franciszka Krajewskiego

Komitet

zarejestrowano,

jednak ks. Franciszek Krajew-

ski w 1958 roku zostal na dwa-

naście lat zdjęty z rejestracji

państwowej, przez co stracil

prawo do oficjalnego wykony-

wania wladzy kaplańskiej. Byl

zatem jednym z wielu kaplanów

archidiecezji lwowskiej, którzy

poprzez pozbawienie rejestra-

cji zostali zmuszeni do podjęcia

WIZYTA DUSZPASTERSKA KS. FRANCISZKA KRAJEWSKIEGO

pracy świeckiej oraz prowa-

W DAWIDENACH, LATA 70. XX WIEKU

dzenia tajnego duszpasterstwa.

Powodem zdjęcia z rejestra-

cji państwowej ks. Franciszka

ani popa i dlatego Was wysu-

dzieci do pierwszej Komunii

Krajewskiego mogla być zemsta

nęli, dobrze, że calkiem nie su-

świętej. Żywe zatem zaangażo-

wladzy za jego odmowę jeszcze

spendowali. Z tego też powodu

wanie wiernych stalo się waż-

w latach czterdziestych przy-

przypuszczam, że w Szarogro-

nym elementem dzialalności

jęcia wykladów na uniwersy-

dzie, podobnie jak w Kijowie,

i żywotności czerniowieckiego

tecie czerniowieckim. Zachę-

nie utrzyma się żaden ksiądz.

kościola. Na szczególną uwa-

cano księdza, by przeszedl na

To jest tylko klamstwo, by so-

gę zasluguje fakt, że w okresie

prawoslawie w zamian za pra-

bie poszukać księdza, bo nikogo

gdy ks. Franciszek Krajewski

cę wykladowcy propagandy

nie przypiszą, a jeżeli chwilowo

pracowal w fabryce, katechezę

ateistycznej na uniwersytecie.

przypiszą to prędko i wypiszą

w prywatnych domach prowa-

Inną przyczyną bylo prowa-

jako obcego przyblędę, który

dzily Olga i Elżbieta Filar, absol-

dzenie duszpasterstwa dla gre-

robi zamieszanie w rejonie i tu-

wentki Seminarium Nauczy-

kokatolików pozbawionych po

mani naród. I to jest przyczyna,

cielskiego sióstr Franciszkanek

1946 roku wlasnych cerkwi.

dla której obawiam się z miej-

Rodziny Maryi oraz czlonkinie

Wladze także na terenie ca-

sca ruszyć, bo więcej do Czer-

Sodalicji Mariańskiej. Wszyst-

lego państwa pragnęly utwo-

niowiec mi nie pozwolą wrócić

kich sakramentów udzielano

KS. FRANCISZEK KRAJEWKI W CZASIE SZAFOWANIA SAKRAMENTÓW

rzyć polski kościól autokefa-

i będę się tulal chyba gdzieś po

przy zamkniętych drzwiach

liczny oderwany od Watykanu,

Kazachstanie.  Druga  przy-

na odprawienie skromnego po-

w otoczeniu najbliższej rodziny.

do magistratu, do przewodni-

nad którym calkowita kontrola

czyna mojej rezerwy jest ta, że

grzebu zmarlego w Borszczowie

Z tej też racji kaplani byli

czącej ateistów, w obecności

spoczywalaby w rękach pań-

nie jestem wolny i bez pracy. Ja

ks. Jakuba Macyszyna.

zmuszeni do prowadzenia po-

delegatów, a potem do pelno-

stwa. Do tego jednak nie doszlo,

pracuję i administruję na calą

Po śmierci ks. Jędrzejew-

dwójnych ksiąg metrykalnych:

mocnika dla spraw kultu. Po-

oblast [rusycyzm ­ wojewódz-

mimo krótkotrwalej dzialalno-

skiego oraz jego matki Wan-

jawnych oraz tajnych. W tych

wiedziano mi, że nie wolno mu

ści w Kijowie biskupa Kościola

two ­ aut.] ­ i wladza to wy-

dy († 29.12.1970), mieszkanie

drugich zapisywano przyjmu-

tak występować, bo on jest stu-

narodowego.

czuwa i chce się mnie pozbyć,

po kaplanie w dawnej plebanii

jące sakramenty osoby pia-

dentem biologii, a w Czerniow-

Wladze spodziewaly się też

tylko na uczynku mnie nie zla-

zostalo zabrane przez wladze,

stujące wysokie stanowiska

cach po mnie ksiądz nie bę-

rychlej śmierci schorowanego

pano. Używają więc wszelkich

które osiedlily tam niejakiego

partyjne lub czlonków ich ro-

dzie potrzebny. Kościól ma być

ks. Józefa Jędrzejewskiego. Ks.

sposobów, by mnie z miejsca

Uhrenczuka, komunistę. Dla

dzin. Te zeszyty w przypadku

zamknięty".

Franciszek, zgodnie z przepisa-

wywabić, choćby to, że obie-

proboszcza pozostawiono je-

kontroli nie byly przedkladane

Przywrócenie praw

cują przypiskę (zameldowanie)

mi prawa dotyczącymi zatrud-

dynie niewielki pokój i kuch-

wladzy świeckiej. Wiadomo,

duszpasterskich ks.

nienia, nie mógl pozostać jako

w innej oblasti. Ale jak wy-

nię. Pomimo usilnych starań

że ks. Krajewski z obawy przed

Franciszkowi Krajewskiemu

bezrobotny. Wobec tego zostal

kiwali o. Kaszubę do Grodna?

komitetu kościelnego i samego

narażeniem wiernych na prze-

zmuszony do podjęcia pracy

Albo jak chcą nabrać ks. Mirec-

Dopiero po śmierci ks. Józe-

zainteresowanego, nie udalo się

śladowania, część udzielanych

w charakterze stróża nocne-

kiego i ks. Macyszyna, bo niby

fa Jędrzejewskiego, która na-

wywalczyć kolejnych pomiesz-

sakramentów nie odnotowy-

go w jednej z fabryk. Caly cię-

dlaczego mają zmieniać swoje

stąpila 7 września 1970 roku,

czeń dla godnego mieszkania.

wal. Ponadto od 1947 roku na

żar pracy duszpasterskiej spadl

parafie? Więc ja mogę się zgo-

na stanowczą prośbę para-

terenie obwodu czerniowiec-

Jubileusze i odznaczenia

wówczas na barki księdza

dzić tylko na pojedyncze do-

fian ponownie zarejestrowa-

kiego na duchowieństwo na-

Jędrzejewskiego.

jazdy, tak jak to bylo do Kijowa,

no ks. Franciszka Krajewskie-

Trudne warunki pracy dusz-

lożono dodatkowy podatek od

W obawie przed zamknię-

choćby i co miesiąca na caly ty-

go w charakterze proboszcza,

pasterskiej w komunistycz-

każdego udzielonego sakra-

dzień, ale bez wypiski (wymel-

ciem świątyni ks. Franciszek

a komitet kościelny zobowiązal

nej rzeczywistości nie zala-

mentu. Z tej też racji wydaje się

Krajewski ciągle apelowal do

dowania) z Czerniowiec. Ale

się do comiesięcznej wypla-

maly proboszcza. Świadczy

oczywistym, że nie wszystkie

wladz o przywrócenie mu praw

wladza tego nie chce, to znak, że

ty za sprawowane sakramenty.

o tym treść jego listów z tam-

sakramenty i sakramentalia

kaplańskich. Dodatkowo an-

ich zamiary są podle i nie mogą

Tak wspominal o tym w liście

tego okresu do ks. Antonie-

byly wpisywane do jawnych

gażowal się w konspiracyjne

być życzliwi dla wierzących".

do ks. Hieronima Kwiatkow-

go Chomickiego, proboszcza

ksiąg.

duszpasterstwo przy parafii.

Jawne wyjazdy kaplana byly

skiego w Rzymie: ,,Mój kolega

w Murafie: ,,Będę mial 40-le-

Ważną rolę w życiu para-

M.in. nocnymi pociągami do-

niemożliwe choćby z tej racji,

szkolny ks. Józef Jędrzejewski

cie (kaplaństwa) w lipcu 1976

fii odgrywal również każdo-

jeżdżal do okolicznych miejsco-

że śledzono każdy jego krok.

zmarl nagle na wylew krwi do

roku ­ i wydaje mi się, że na ten

razowy organista. Przez wiele

wości, aby tam w domach pry-

W styczniu 1977 roku pisal:

mózgu. Przepracowal się, nigdy

temat trzeba mi będzie milczeć

lat organistą czerniowieckie-

watnych spowiadać wiernych

,,Znowu poznalem jednego bez-

urlopu nie mial, a klopotów mial

i nic nie robić. Moi parafianie

go kościola byl Józef Jędrze-

i sprawować mszę św., a nad

bożnego szpiega, który stale

bardzo dużo. Mnie po dwunastu

pamiętają o tej rocznicy, ale ja

jewski, ojciec ks. Józefa Ję-

ranem, też pociągiem, wracal

wysluchuje moich kazań nie-

latach zawieszenia w pracy pa-

im nie pozwalam nic robić, bo

drzejewskiego, który zmarl 10

do Czerniowiec, nie wywolu-

dzielnych. Na święta podobno

rafialnej, pozwolono zwolnić

są typy, które meldują wszyst-

marca 1946 roku. Następnie

ko naczalstwu, a to naczalstwo

jąc podejrzeń funkcjonariuszy

bylo ich kilku w kościele, ale

się z fabryki, w której pracowa-

tę funkcję pelnila Józefa Kre-

KGB.

w te dni nie mówilem wolnego

lem jako stróż nocny, urządzić

[rusycyzm ­ kierownictwo ­

chowiecka. Nieodzowną po-

W tym czasie do ks. Krajew-

kazania, tylko czytalem frag-

zmarlemu skromny pogrzeb

aut.] nie znosi ,,kultu jednost-

mocą w dzialalności duszpa-

skiego nadchodzilo wiele pism

menty z kazań ojców Kościola".

i kontynuować pracę przy ko-

ki". Za coroczne imieniny (tyl-

sterskiej ks. Krajewskiego byl

z Kijowa, Szarogrodu, a także

ściele. Pogrzeb byl skromny,

ko gratulacje w zakrystii) mam

siostrzeniec, o którym tak pi-

Apostolat świeckich

Winnicy, aby objąć tam dusz-

bo choć przyjechali dwaj kon-

zawsze jakieś wymówki u pel-

sal ks. Krajewski do ks. Anto-

pasterstwo. Odnośnie przejścia

fratrzy, nie wolno im bylo brać

Będąc pozbawionym prawa

nomocnika. W mieszkaniu nie

niego Chomickiego: ,,Nasi pa-

na inną placówkę ks. Franci-

udzialu w pogrzebie w sutannie,

wykonywania zadań kaplań-

mam miejsca dla gości. Dobrze,

rafianie wypowiedzieli się,

szek Krajewski tak się wyrazil:

skich, dla ulżenia pracy ks. Ję-

czy w komży, a mnie nie wolno

że choć mnie oddzielili od wro-

że będzie on księdzem i moim

,,Co do Szarogrodu, to widzę, że

bylo wyglosić żadnego przemó-

drzejewskiemu, proboszcz po-

giego sąsiada. Ale ja o to nie

następcą. Przypuszczenie to

plany są takie, aby w centrum

wolal i przygotowal świeckie

wienia". Trzy lata później ks.

dbam. Nic mi nie trzeba. Co do

doszlo do wladzy miastowej.

rejonowym nie bylo księdza,

kobiety do przygotowywania

Krajewski otrzymal pozwolenie

rekolekcji wielkopostnych ­ to

Z tego powodu wzywali mnie