16

nr 8 (372) | 30.04­13.05.2021

Rozmowy Kuriera

www.kuriergalicyjski.com

W 200. rocznicę urodzin Cypriana Norwida

Szanowni i Drodzy Czytelnicy oraz Sympa-

bryczki, którymi podróżowala szlachta zagro-

Milo zatem, Państwa poinformować, że roz-

mowy z Mariuszem Olbromskim prowadzone

tycy ,,Nowego Kuriera Galicyjskiego"!

dowa, bogaci chlopi, Żydzi, podwożono nimi

przez Annę Gordijewską będą kontynuowane

W roku 2020 ukazala się w ramach ,,Biblio-

podróżnych z dworców kolejowych, a więc też

teki Kuriera Galicyjskiego" książka ,,Kresowa

i turystów, handlarzy, miastowych i mieszkań-

w ,,Nowym Kurierze Galicyjskim" w stalej ru-

balagulka", której okladkę przedstawiamy na

ców wiosek, wszędzie tam, gdzie trudno bylo

bryce: Podróże ,,Kresową balagulką" ­ oczy-

zdjęciu. Stanowi ona wybór wywiadów z Mariu-

dotrzeć inaczej. Podróż, choć do celu nie zawsze

wiście z podaniem tytulu kolejnej rozmowy.

bylo daleko, trwala dlugo, nie tylko ze wzglę-

Bardzo serdecznie wszystkich Państwa zapra-

szem Olbromskim ­ pisarzem, muzealnikiem,

szamy do tych niezwyklych peregrynacji po

animatorem dzialań kulturalnych, znawcą kul-

du na wertepy i nie najlepsze drogi. Celem bo-

tury kresowej ­ naszej redakcyjnej koleżanki

wiem byla również przyjazna, dluga rozmowa

wielu tematach dotyczących przede wszystkim

Anny Gordijewskiej. Rozmowy te byly publi-

podróżnych, delektowanie się urokiem miejsc.

ciekawych zagadnień zakresu kultury i sztuki

kowane w ostatnim czasie na lamach ,,Kuriera

Dzielono się informacjami, podróżny więc tra-

dawnej i wspólczesnej Lwowa oraz bliższych

Galicyjskiego" i zyskaly wśród Państwa wielką

fial do celu peregrynacji ubogacony duchowo.

i dalszych okolic. Na początek proponujemy

Taką wlaśnie wspólczesną wędrówką po tema-

Państwu rozmowę ,,Norwid a Kresy" . Pierwszą

sympatię i popularność. Warto dla wyjaśnienia

tytulu publikacji dodać, że dawniej balagulami

tach, miejscach kultury są dialogi zamieszczone

jej część publikujemy w tym numerze.

Redakcja

nazywano na Ukrainie konne wozy, prymitywne

w ,,Kresowej balagulce".

PODRÓŻE KRESOWĄ BALAGULKĄ

NORWID A KRESY

(cz. I)

Rozmowa

wartości. Podobnie ujmowal jako

prababka Hilaria, zamężna wlaśnie

ANNY GORDIJEWSKIEJ

świadomy oraz glęboko wierzący

ze wspomnianym Józefem Sobieskim.

katolik kwestie etyczne, filozoficzne

Bowiem po śmierci matki, Ludwiki

z MARIUSZEM

oraz teologiczne. Stale interesowal

ze Zdzieborskich w 1825 roku, spra-

OLBROMSKIM ­

go czlowiek, na nim skupial swą po-

wowala ona opiekę nad Cyprianem

literatem, muzealnikiem,

etycką i artystyczną uwagę. Święty

i trójką jego rodzeństwa przez pięć

animatorem dzialań

Jan Pawel II pisal: ,,Cyprian Norwid

lat, aż do swojej śmierci. Przez jakiś

kulturalnych.

pozostawil dzielo, z którego emanu-

czas wychowywal się zatem Cyprian

je światlo pozwalające wejść glębiej

Norwid w rodzinie Sobieskich. Oczy-

Nasza rozmowa odbywa się

w prawdę naszego bycia czlowie-

wiście czytelnikom ,,Nowego Kuriera

z okazji 200. rocznicy urodzin

kiem, chrześcijaninem, Europejczy-

Galicyjskiego" nie trzeba przypomi-

Cypriana Kamila Norwida. Rok

kiem i Polakiem". Na zawsze weszly

nać o powiązaniach rodu Sobieskich

2021 w dowód holdu i pamięci

do zbiorowej świadomości Norwido-

z ziemią lwowską. Wszak, jak mówil

o tym genialnym poecie i my-

we frazy, takie jak: ,,Ojczyzna to wiel-

dowcipnie Tońko: ,,Sobieski... to gość,

który mial realność w Rynku, czyli

ślicielu chrześcijańskim Sejm

ki, zbiorowy obowiązek"".

kamienicę. No i pomnik ze stającym

RP uchwalą z dnia 27 listopada

2020 r. oglosil rokiem Cypriana

Zatem proszę o rozwinięcie te-

dęba koniem".

Norwida. Warto abyśmy i my

matu naszej rozmowy ,,Norwid,

No, a ja wspomnę jeszcze, że ta ,,re-

porozmawiali na ten temat, ale

a Kresy"...

alność" to też zamek w Olesku, gdzie

szczególnie może zwracając

Przyznam się, że idea rozmowy

przyszly król przyszedl na świat

uwagę na kontekst kresowy

o Norwidzie w kontekście kreso-

w 1629 roku oraz cala Żólkiew wraz

i lwowski twórczości Norwida.

wym jest nowatorska. Temat to nie

z zamkiem, która byla ongiś wlasno-

Norwid z pewnością zasluguje na

przebadany i musialem troszkę wię-

ścią rodu Sobieskich. Także zame-

wyjątkową uwagę i poznanie. Nie

cej niż zwykle popracować przed

czek myśliwski króla Jana III So-

tylko ze względów rocznicowych.

przygotowaniem się do tego wywia-

bieskiego w przygranicznym dziś

Nie jest to twórca latwy w odbiorze,

du. Bo pozornie Norwid nie mial nic

Jaworowie, gdzie król po wiktorii

ale każde nowe pokolenie powinno

wspólnego z Kresami. Urodzil się 24

wiedeńskiej przyjmowal holdy de-

odczytywać go na nowo, każdy po-

września 1821 r. na Mazowszu, w La-

legacji z calej Europy. Norwid, jak

winien mieć ,,swego Norwida". Ten

skowie ­ Gluchach kolo Radzymina

wolno sądzić, byl dumny ze swego

trud poznawania jest budujący, bar-

pod Warszawą, gdzie do dziś istnie-

pochodzenia. ,,Królewskość" poety

J. LOSKOCZYŃSKI, PORTRET C. NORWIDA, 1883

dzo ubogaca duchowo, często zmienia

je uroczy dworek Norwidów, dziś

byla jednak inna, bo żyl na emigracji

Ale jeśli się przyjrzeć bliżej

patrzenie na świat. Z calą pewno-

w prywatnych rękach Karoliny Waj-

artystyczne, jak choćby Polskiego

ubogo, ciągle zmagal się z klopotami

jego życiu, jego fascynacjom

ścią intencją uchwaly sejmowej bylo,

dy, córki slynnego reżysera. W kraju

Teatru Ludowego.

finansowymi, malowal i pisal wręcz

literackim, przyjaźniom i jego

z jednej strony, uhonorowanie tego

nie mamy jego muzeum. Ksztalcil się

w ewangelicznym ubóstwie. Jego

twórczości, a także późniejszej

Zacznijmy może zatem od jego

genialnego poety, dramatopisarza,

w Warszawie i w stolicy chodzil do

twórczość ­ poza wczesnym okresem

recepcji jego twórczości ­ to

pochodzenia...

prozaika, malarza, rytownika, rzeź-

szkól, spędzil tam mlodość, a w roku

warszawskim ­ byla niedoceniana,

trzeba jednak zupelnie zmienić

biarza i myśliciela chrześcijańskiego.

1842 wyjechal do Niemiec, następnie

Otóż rodzina Norwidów ma korze-

czy nawet lekceważona przez wielu

zdanie.

Ale przede wszystkim zwrócenie

do Wloch, by pojąć studia artystycz-

nie kresowe, litewskie. Ale nie tyl-

wspólczesnych. Uchodzil wśród zna-

poprzez to uwagi na jego twórczość

ne. Po wyjeździe stamtąd do Niemiec

Jego związki z Kresami widzialbym

ko. Językoznawcy wywodzą to na-

jomych za dziwaka. Ale ta jego ,,kró-

i na to, co ona niesie. Jak można przy-

w 1846 roku zostal na krótko aresz-

już w kontekście pochodzenia. Tak-

zwisko ze slów litewskich. Rodzina

lewskość" przejawiala się w glęboko

puszczać ­ mimo pandemii ­ w tym

towany, co spowodowalo jego glucho-

że ze względu na jego przyjaźnie ar-

pochodzila się z Norwidiszek w po-

zakorzenionym poczuciu o koniecz-

roku zapewne podjętych zostanie

tę na skutek zlych warunków wię-

tystyczne, fascynacje niektórymi

bliżu miasteczka Telsze na Żmudzi,

ności etycznego postępowania, szla-

szereg dzialań artystycznych, ukażą

ziennych. Po uwolnieniu udal się do

dzielami literackimi, wnikliwymi

w samym sercu Litwy. W swej ,,Au-

chetności myśli i glębokim patrioty-

się nowe wydawnictwa i opracowa-

Brukseli. W 1849 roku przybyl do Pa-

rozważaniami nad twórczością po-

tobiografii artystycznej" poeta pisal

zmie, glębi i przenikliwości myślenia,

nia, odbędą się konferencje naukowe

ryża, gdzie spędzil ­ poza dwuletnią

etów z tak zwanej ,,ukraińskiej szko-

m.in.: ,,Do dziś jest osada Norwidy

które dziś odnajdujemy w pisanych

w calym kraju i poza jego granica-

podróżą do Stanów Zjednoczonych

ly romantycznej" oraz z jego twór-

w powiecie mariampolskim, niegdyś

w sposób zupelnie nowatorski i bar-

mi, w radio będą emitowane dawne

Ameryki ­ ponad trzydzieści lat.

czością plastyczną. Wreszcie osobne

wlasność ojca C. Norwida". Poeta ,,po

dzo oryginalny, jego dzielach.

i nowe audycje, a w TVP filmy o twór-

W 1877 zamieszkal w przytulku dla

zagadnienie to recepcja i populary-

kądzieli" byl w dalekiej linii potom-

Wspomnial Pan o literac-

cy ,,Promethidiona". Warto na po-

ubogich, w Zakladzie Świętego Kazi-

zacja jego twórczości przez środowi-

kiem rodu Sobieskich. Babką Nor-

kich  fascynacjach  Norwi-

czątek zacytować choćby fragment

mierza, gdzie żyl i tworzyl przez sześć

sko naukowe i artystyczne Lwowa,

wida byla Anna z Sobieskich Zdzie-

da związanych z Kresami

wspomnianej uchwaly sejmowej:

lat aż do śmierci. Zmarl w nocy z 22

szczególnie na przelomie XIX i XX

borska, a pradziadem Józef Sobieski,

Poludniowo-Wschodnimi.

,,W swojej twórczości Cyprian Kamil

na 23 maja 1883. Czyli ­ jeśli choć-

wieku oraz w okresie międzywojen-

wlaściciel miejscowości Strachówka

Norwid odwolywal się do narodo-

by spojrzeć na lapidarnie przedsta-

nym. A także inspiracja jego biografią

na Mazowszu. Poeta mial świado-

To bardzo ważny wątek naszej roz-

wej i europejskiej tradycji, a zara-

wioną biografię ­ można by wysnuć

i osobą do dziel wlasnych dla wywo-

mość i byl z tego dumny, że w jakimś

mowy. Mlody Norwid byl szczegól-

zem byl odważnym nowatorem oraz

wniosek, że nie mial nic wspólnego

dzących się ze Lwowa twórców XX w.

stopniu ma ,,pochodzenie królew-

nie zauroczony od wczesnej mlodo-

krytykiem różnych przejawów życia

z Kresami. Norwid nie podróżowal na

Warto też zapewne wspomnieć nie-

skie". Dodam też, że na jego wycho-

ści twórczością dwóch romantyków,

spolecznego i politycznego. Patrio-

dawne wschodnie rubieże Rzeczypo-

które lwowskie, już nam wspólcze-

wanie w duchu religijnym i patrio-

wywodzących się z Kresów Polu-

tyzm podnosil do rangi najwyższej

spolitej, nie znal ich z autopsji.

sne, norwidowskie przedstawienia

tycznym miala ogromny wplyw

dniowo-Wschodnich, ich dzielami