23

nr 8 (372) | 30.04­13.05.2021

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Leon Getz ­ artysta grafik ukraiński i polski

W tym roku mija 125.

w polską kulturę ­ stwierdzil

rocznica urodzin we

Jerzy Dobrzycki.

Lwowie i pól wieku od

Getz szczerze kochal Kraków,

w którym ,,odbudowal swój dom

śmierci w Krakowie

i zalożyl nowe życie. Wskrzesil

Leona Getza (13.04.1896­

tu, ubożuchną wprawdzie, pra-

16.12.1971). Twórczość

cownię artystyczną. Napisal 10

znanego artysty lączy

tomów wspomnień, doczekal się

kulturę ukraińską

50-lecia dzialalności artystycz-

i polską. Artysta

nej, namalowal kilkadziesiąt ob-

razów, sporządzil wielkie albumy

calym swoim życiem

fotografii swoich prac... ,,W tym-

i twórczością ukazuje, jak

że Krakowie rozmieszczam swo-

to jest być lwowianinem

je prace w muzeach i rozmyślam

­ czlowiekiem, w którego

nad swoim losem" ­ pisal we

żylach plynie krew

wspomnieniach Leon Getz.

wielu narodów. Rodzice

12 lipca 1966 roku w uro-

szanowali tradycje

czystej atmosferze sali obrad

Rady miasta Krakowa artysta

chrześcijańskie, syna

ofiarowal Muzeum Historycz-

zaś wychowali w duchu

nemu Krakowa kolekcję swoich

tolerancji i poszanowania

446 rysunków. Ten pochodzący

dla różnych kultur,

z ośmiu lat zbiór grafik stal się

tradycji i języków.

nie tylko bezcennym ręcznie

wykonanym ,,albumem" daw-

nej architektury miasta, ale też

IRENA GACH

J

szczególnie cennym dziś doku-

ak to jest ­ żyć i pracować

mentem historycznym.

między dwoma różnymi,

Za ten bezcenny dar i ofiar-

a z czasem ojczystymi kra-

ny trud Leon Getz otrzymal po-

jami? Od pierwszego otrzymal

dziękowanie od Rady miasta

LEON GETZ

życie i cnoty, które uksztalto-

Krakowa. O tym wydarzeniu

waly go w dzieciństwie; dru-

W okresie międzywojen-

Lwowie i Muzeum Naukowego

pisala wówczas prasa nie tylko

gi kraj go przyjąl, inspirowal

nym wystawial swoje prace na

Towarzystwa im. Szewczenki.

lokalna, ale i ogólnopolska. Od-

i stal się ojczystym. Obu krajom

ekspozycjach sztuki polskiej

W okresie okupacji niemiec-

Rysowal zawsze i wszędzie ­

notowala to wydarzenie rów-

poświęcil swój talent artysty

kiej w latach 1939­1944 stanąl

wędrując po dawnych uliczkach,

w latach 1930, 1931, 1940. Stu-

nież prasa ukraińska, byl to

i przedstawial je na swoich ob-

na czele polączonych muzeów

zaglądając w urokliwe podwórka,

diując na ASP w Krakowie zo-

bowiem pierwszy tego rodzaju

razach. Obydwa kraje kochal,

,,Lemkowszczyzna" i muzeum

szkicując architekturę świątyń.

stal czlonkiem Towarzystwa

bezinteresowny dar wielkiego

i obydwu się obawial ­ mial

historycznego w Sanoku, miesz-

Kraków stal się tym miastem,

Przyjaciól Sztuk Pięknych.

artysty nie-Polaka dla polskie-

żal, że nie mógl być do koń-

gdzie przejawily się najlepsze

W okresie międzywojennym

czącym się na Zamku Królew-

go muzeum.

ca otwarty i szczery, gdyż dla

cechy artysty, talent rysownika,

skim w tym mieście. Rzetelnie

wspólpracowal z ukraiński-

­ Czyż można sobie wy-

swych przekonań nie byl lubia-

chronil dobra kultury polskiego

odnotowującego piękno i potę-

mi towarzystwami artystycz-

obrazić lepszy gest wzglę-

ny i rozumiany zarówno w Pol-

i ukraińskiego narodów.

gę tego starego polskiego miasta

nymi:  Kolem  Ukraińskich

dem bratniego narodu? ­ pisal

sce, jak na Ukrainie.

Po II wojnie światowej Leon

w licznych seriach tematycz-

Dzialaczy Sztuki i Asocjacją

Getz. ­ Czy można być lepszym

Leon Getz pochodzil z mie-

nych. Artyście udalo się wyra-

Ukraińskich Niezależnych Ar-

Getz osiadl w Krakowie i od

przykladem na swojej ziemi

szanej lwowskiej rodziny ukra-

zić koloryt i specyfikę Krakowa

tystów. Znany jest jako zalo-

tego czasu jego twórczość po-

ojczystej?

ińsko-polskiej i byl wyznania

­ zaciszne podwórka, rzeźbio-

życiel ruchu muzealnego, byl

święcona byla opisowi piękna

Kto zna ścieżki życia autora

greckokatolickiego. Uczyl się

ne balustrady, kute bramy, ele-

tego dawnego i szczególnego

również zalożycielem Muzeum

wielkiego cyklu 450 finezyjnych

w ukraińskiej szkole im. Mar-

menty dekoracyjnych sztuka-

Kultury Lemkowskiej w Sano-

w polskiej kulturze miasta. Dla

rysunków Krakowa, jego trud

kijana Szaszkiewicza i polskiej

ku. Wspólpracowal z Komisją

artysty, który czul się Ukraiń-

terii i inne. Rysowal również

i cierpliwość, aż do utraty zdro-

­ św. Marcina oraz w Państwo-

cem, Polska stala się krajem oj-

cale obiekty architektoniczne:

Muzeum Polskiego Towarzy-

wia, ten oceni sprawiedliwie

wej Szkole Przemyslowej we

czystym, a Kraków codzienną

świątynie Wawelu, dzielnice

stwa Historii Lokalnej w War-

dar mistrza dla miasta Krakowa.

Lwowie. W czasie I wojny świa-

i kamienice Kazimierza, Mogily

szawie i Związkiem Muzeów

motywacją do twórczości, któ-

Artysta pracuje bez wynagro-

towej byl żolnierzem Strzel-

czy Zwierzyńca, zamknięte mu-

w Polsce, a także z komitetem

rą z zapalem wyrażal w rysun-

dzenia, bez odznaczeń i podniet,

ców Siczowych oraz Ukraiń-

Ukraińskich Muzeów Obwodo-

kach olówkiem, tuszem, piór-

rami klasztory i przybudówki do

tak bardzo mu potrzebnych. Kto

skiej Armii Galicyjskiej. Bral

kiem czy nawet dlugopisem.

kościolów.

wych, Muzeum Narodowym we

zna życie Leona Getza ­ czlo-

udzial w wojnie polsko-ukra-

Nadzwyczaj oryginalny byl

wieka pelnego oddania, ten zro-

ińskiej, w czasie której zostal

wydany w 1958 roku album

zumie jego pomoc dla uczniów,

ciężko ranny, a po wyleczeniu

,,Stare podwórka i dziedzińce

studentów i samouków, jego

się w polskim szpitalu wzięty

Krakowa", który zawieral 100

wielką cierpliwość wobec wy-

do niewoli i przebywal w obo-

szkiców Leona Getza. Wyda-

darzeń i znaków czasu ... Leon

zie jenieckim Kraków-Dąbie

nie szybko rozeszlo się wśród

Getz szczerze rozstaje się ze swo-

do jesieni 1919. Kolejne pięć lat

milośników sztuki. W slowie

ją ośmioletnią pracą nad Krako-

­ to student w Akademii Sztuk

wstępnym do wydania Jerzy

wem... Leon Getz to artysta, ale

Pięknych w Krakowie, wspie-

Dobrzycki, dyrektor Muzeum

jeszcze bardziej - czlowiek.

rany przez prof. Stanislawa Dę-

Historii Krakowa, podkreślil,

W 1967 roku Rada mia-

bickiego. Resztę życia spędzil

że jest to pierwsza praca w hi-

sta Krakowa wyróżnila Leona

w Polsce: Państwowe Gimna-

storii miasta, która calościo-

Getza tytulem ,,Zaslużony na

zjum im. Królowej Zofii w Sa-

wo obejmuje stary Kraków od

niwie artystycznej PRL".

noku (1925­1939), Akademia

XIII do XIX wieku, szkice zaś

Przez cale życie Leon Getz

Sztuk Pięknych w Krakowie

Leona Getza są bezcennym

dzialal twórczo. W ciągu po-

(1950-1961). Spocząl na Cmen-

wkladem w historię Krakowa

nad pól wieku mial 74 wystawy

tarzu Rakowickim w Krakowie.

i będą kiedyś ważnym doku-

prac na calym świecie (Kra-

Jego przeżycia w okresie I i II

mentem dla badaczy, archi-

ków, Lwów, Wiedeń, Berlin,

wojen światowych byly pelne

tektów i artystów. Podkreślil

Paryż, Nowy Jork, San Paulo).

tragicznych wydarzeń, które

również precyzję i oryginal-

Jego osiągnięcia artystyczne

w dużym stopniu wplynęly na

ną wierność rysunków Getza,

opisano w ponad 850 recen-

jego życie, światopogląd i spu-

ukazujących poetyckie pięk-

zjach opublikowanych w 12

ściznę artystyczną. Pozostawil

no Krakowa.

językach. Jego wklad w polską

po sobie cenną spuściznę ar-

­ Wielka milość artysty do

sztukę jest wielki i znaczący

tystyczną w Polsce, Wloszech,

dawnej architektury Krakowa

­a więc naszym obowiązkiem

USA i na Ukrainie. Jego dziela

otwiera przed nami nieznany

jest pamięć i cześć dla arty-

znajdują się w zbiorach 9 mu-

dotychczas Kraków i wpro-

sty Leona Getza ­ lwowiani-

zeów (w tym Krakowa, Sanoka,

wadza widza w świat prze-

na, który życiem i twórczością,

Lwowa i innych), w licznych

bogatego piękna tego starego

a przede wszystkim ­ szczerą

kolekcjach prywatnych Europy

miasta... przyjemnie jest pod-

milością jednoczy dwa sąsied-

i Ameryki.

kreślić wklad naszego artysty

nie kraje ­ Ukrainę i Polskę.