24

nr 8 (372) | 30.04­13.05.2021

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Powstanie listopadowe na Podolu i Wolyniu (cz. I)

Jest to pierwszy artykul

z cyklu przygotowanych

Już zgromadzeni powstańcy,

we wspólpracy

nie wiedząc, co czynić dalej,

z Konsulatem Generalnym

trafili do więzień rosyjskich,

RP w Winnicy z okazji

a niektórzy po prostu pozostali

190. rocznicy zrywu

w domu. Co najmniej 500 po-

wstańców z powiatów kamie-

patriotycznego na

nieckiego i proskurowskiego

obecnych terenach

przedostalo się do Galicji, w tym

Ukrainy.

awanturnik Chróścikowski.

W tym czasie Rosjanie zla-

pali w powiecie mogilowskim

DMYTRO ANTONIUK

O

jednego z organizatorów po-

sobiście uważam, że te-

wstania ­ Slonieckiego, znala-

JÓZEF DWERNICKI

matyka powstania li-

zlszy przy nim ważne listy do

stopadowego na Ukra-

Rząd skierowal go na Litwę,

wszystkich przywódców grup

inie jest malo badana, biorąc

na Podole zaś major przyje-

powstańczych w tym kraju.

pod uwagę jak wybitne postaci

chal samowolnie. Samowolnie

Zmusilo to wielu powstańców

braly w nim udzial i jakie zna-

też wydal rozkaz, podpisany

ratować się ucieczką do Galicji.

czenie miala ta insurekcja dla

w imieniu gen. Dwernickie-

Takim sposobem ­ jak wspo-

dalszego rozwój ruchu patrio-

go, o rozpoczęciu powstania 27

mina w swojej książce Miero-

tycznego i antycarskiego. Tym

kwietnia. Dwernicki obiecy-

slawski ­ powiaty jampolski,

bardziej, że w tym roku mija

wal, że jego korpus dotrze na

mogilowski i uszycki zamiast

190. rocznica tych walk na te-

Podole w ciągu dwóch tygodni.

2000 powstańców wystawily

renach Podola i Wolynia.

Czas jednak już stracono, gdyż

jedynie 200.

Jak zawsze badając tę czy

rosyjski gen. Roth przeprawil

Te  nieporozumienia  or-

ALEKSANDER I IZYDOR SOBAŃSCY

inną tematykę związaną z kra-

się przez Dniestr i spod Ka-

ganizacyjne  nie  zdemora-

i popi prawoslawni, co może

joznawstwem zaprosilem do to-

Tymczasem  zdecydowano

mieńca wyslal przeciwko woj-

lizowaly jednak na Podolu

skończyć się drugą koliszczy-

warzystwa w wyprawie swego

się dzialać pomiędzy Bugiem

skom Dwernickiego gen. Kras-

wszystkich. Na przyklad, Piotr

zną. Później to stanowisko ostro

ojca, z którym przemierzyliśmy

a Dniestrem, koncentrując sily

sowskiego. Ten, polączywszy

Wyrzykowski wlaściciel Mi-

już tysiące kilometrów, odkry-

skrytykowal w swojej książce

w jarach i lasach. Tyszkiewicz

się z wojskami Rudigera, po-

chajlówki, w której odbyl się

wając nowe karty w historii

,,Rozbiór krytyczny kampanii

spodziewal się zebrać do 20

siadal  korpus  trzykrotnie

zjazd powstańców, nie mogąc

polskich rezydencji czy klasz-

1831 roku" uczestnik powstania

tys. powstańców, zająć Kamie-

przeważający liczebność wojsk

ze względu na wiek utrzymać

torów katolickich. Tym razem

Ludwik Mieroslawski, który

niec Podolski i tu umieścić swój

polskich. Tyszkiewicz wyslal

się w siodle, wystawil garstkę

w 1863 roku zostal dyktatorem

odwiedziliśmy Ziemię Winnic-

rząd. Odciąlby w ten sposób

emisariusza do Dwernickie-

powstańców pod dowództwem

ką, gdzie na przelomie kwietnia

powstańców  styczniowych.

18-tysieczny korpus gen. Lon-

go z prośbą o rozkazy i Dwer-

kpt. Kurowskiego, którzy zwy-

i maja 1831 roku rozegraly się

Pisal on, że Ukraińcy mając

gina Rotha, który znajdowal

nicki rzeczywiście nakazal

ciężyli w potyczce z Rosjanami

decydujące wydarzenia po-

z jednej strony ziemian polskich,

się za Dniestrem w Besarabii.

powstańcom podolskim roz-

z Machnówki.

wstania listopadowego na na-

a z drugiej rosyjskich, prędzej

W planach powstańców bylo,

począć dzialania i dążyć do

Tym czasem na poludniu Po-

szych ziemiach.

dolączyliby do powstania Po-

aby wszyscy ziemianie zorga-

polączenia z jego wojskiem,

dola ludzie też nie siedzieli z za-

laków, zachowując w pamięci

nizowali swoje oddzialy kon-

ale  poslańca  przechwycili

lożonymi rękoma. Nie podpo-

Slaba wspólpraca

wolność kozacką i porównując

ne i w określonym dniu jedno-

Rosjanie.

rządkowując się powtórnemu

i jej następstwa

czasy Rzeczypospolitej z życiem

cześnie uderzyli na wszystkie

W tym czasie rosyjski gen.

nakazowi Chróścikowskiego,

w Imperium Rosyjskim. Tę tezę

Należy stwierdzić, że po-

miasteczka powiatowe, zwal-

Berg przekroczyl granicę au-

bracia Aleksander i Izydor So-

częściowo potwierdzil Michal

wstanie na Ukrainie od samego

niając je od Rosjan. Spodziewa-

striacką pod pretekstem, że za-

bańscy z Piątkówki (ob. rejon

Czajkowski, który w swoich

początku bylo nieudane. Po-

no się, że wówczas chlopi dolą-

blądzil w czasie nocnego mar-

berszadzki) zebrali pokaźny

wspomnieniach przytaczal fakt,

czą do powstańców.

czątkowo byl chaos z dowódca-

szu. Rozbroiwszy austriackich

oddzial kawalerii i przystąpi-

jak Ukraińcy spod Berdyczowa,

23 kwietnia w Kamieńcu

mi. 3 kwietnia w Michajlówce

pograniczników twierdzil, że

li do dzialań bojowych. Dolą-

skąd byl rodem, ochotnie wstę-

pod Winnicą obrano na do-

Podolskim zebrala się szlachta

wziąl ich za Polaków i zająl po-

czyl do nich slynny orientalista

powali w szeregi powstańcze,

wódcę powstańców niejakie-

z okolicznych powiatów, aby

zycję, która grozila korpuso-

i podróżnik, pisarz i hodowca

mając nawet blogoslawieństwo

go Sulatyckiego, który jednak

pod przywództwem marszalka

wi Dwernickiego okrążeniem.

koni Waclaw Seweryn ,,Emir"

prawoslawnego popa.

w niedlugim czasie zrzekl się

Konstantego Przeździeckie-

Otrzymawszy  zapewnienie

Rzewuski. Przyprowadzil on ze

Drugim powodem, dla któ-

go odmówić Rosjanom prze-

zaszczytu i dowodzenie prze-

Austriaków, że w każdej chwili

swego majątku w Sawraniu (na

rego zdecydowano nie wciągać

jąl marszalek powiatu Mach-

kazania 5 tys. wolów na po-

wypuszczą go znów przez gra-

poludnie od Odessy) 40 nad-

do powstania chlopów ukraiń-

niowskiego Wincenty Tomasz

trzeby armii carskiej. W tym

nicę, Dwernicki zdecydowal

wornych kozaków, przyodzia-

skich, byly prace polowe przy

Tyszkiewicz.

czasie doszly do miasta wie-

się na jej przejście i w tej chwi-

nych w krakowskie konfede-

Na naradzie, która odbyla

siewie zbóż. Wprawdzie Rząd

ści o pomyślnych dzialaniach

li zostal internowany. Wrócić

ratki. Wraz z nim slużyl w tym

się tajnie 19 kwietnia w wiosce

Narodowy wystosowal odezwę

korpusu gen. Dwernickiego na

powstańcom na Podole i Wolyń

oddziale jego przyjaciel, nie

Glinianiec (ob. w niemirowskim

po ukraińsku do chlopów Wo-

Wolyniu. Jednocześnie major

już nie pozwolono.

mniej znany poeta i pieśniarz

rejonie) debatowano nad tym,

lynia i Podola, ale widocznie

Chróścikowski z Plocka, któ-

Gdy Chróścikowski w Ka-

Tymko Padura.

czy wlączać do powstania chlo-

nie miala ona takiego odzewu,

ry przedstawil się jako pel-

mieńcu dowiedzial się o zbli-

W ten sposób, na począt-

pów ukraińskich. Myśl tę jed-

jak się spodziewano. Wszystko

nomocnik Rządu Narodowego

żaniu się Rotha, przestraszyl

ku maja 1831 roku powstanie

nak odrzucono. Obawiano się, że

to naturalnie oslabilo szeregi

w Warszawie, przejąl znaczną

się i wydal rozka, by nie roz-

na Podolu, pomimo wszelkich

Ukraińców podburzą przeciw-

powstańców.

część funkcji w komitecie po-

poczynać powstania, co jeszcze

nieszczęśliwych okoliczności,

ko Polakom carscy urzędnicy

wstańców. W rzeczywistości

bardziej pogorszylo sytuację.

rozpoczęlo się.

Rosja proponuje nowe spotkanie

Polscy lekarze na Zachód i ukraińscy ­ do Polski

,,czwórki normandzkiej"

Polscy lekarze ratują

zaś ­ 4,3. Migracja lekarzy do Niemiec

Prof. Matyja poruszyl temat ściągania

niemiecki system ochrony

przyczynia się do kryzysu polskiej slużby

personelu medycznego z zagranicy, glów-

Przedstawiciel prezydenta

zdrowia na obszarach

zdrowia.

nie z Ukrainy, na co wyraźnie ukierunko-

kwietnia ­ napisal Kozak w liście cytowa-

Rosji ds. Donbasu Dmytro

zachodniej strony Odry przed

nym przez rosyjskie media. Spotkanie mia-

Wedlug prezesa Naczelnej Rady Lekar-

wują się obecne wladze. W ocenie prezesa

Kozak zaproponowal, aby

zalamaniem ­ napisal ,,Der

skiej, w I kwartale br. odnotowywana jest

Naczelnej Rady Lekarskiej, medycy spo-

loby się odbyć z udzialem przedstawicieli

doradcy przywódców krajów

Spiegel".

rekordowa liczba lekarzy, pobierających

za Unii Europejskiej nie zastąpią szyb-

separatystycznych republik DNR i LNR.

,,czwórki normandzkiej"

dokumenty potrzebne do zatrudnienia się

ko polskiej kadry. Jak wynika z danych

Wcześniej spotkanie na Donbasie pro-

spotkali się w najbliższych

Medium przypomina, że w końcu 2019

za granicą. Tylko w pierwszym kwartale

NRL, w ostatnim czasie do izb lekarskich

ponowal prezydentowi Rosji prezydent

dniach na Donbasie i omówili

Ukrainy Wolodymyr Zelensky. Z kolei ro-

r. w Brandenburgii okolo 11 proc. lekarzy

tego roku lekarze pobrali w okręgowych

wplynęlo 39 wniosków od lekarzy spoza

kwestię zawieszenia broni.

stanowili cudzoziemcy. Lekarze z Polski

izbach lekarskich blisko 200 zaświadczeń

UE o prawo wykonywania zawodu w Pol-

syjski prezydent w odpowiedzi zapropo-

(254 osób) byli najliczniejszą grupą wśród

potrzebnych do otrzymania zatrudnienia

sce. Byli to glównie medycy z Ukrainy

nowal spotkanie w Moskwie. Jak stwier-

nich. Autorka materialu przypomina, że od

za granicą. Prof. Matyja ostrzegl, że bez

i Bialorusi. Jak na razie NRL ponad polo-

­ Mam nadzieję na konstruktywne,

dzil w piątek, 23 kwietnia 2021 roku szef

wejścia Polski do UE w roku 2004 z kraju

wyraźnej poprawy sytuacji, po zakończe-

wę wniosków rozpatrzyla pozytywnie.

otwarte i uczciwe omówienie projektów

ukraińskiej delegacji do Trójstronnej Grupy

Kontaktowej w Mińsku Leonid Krawczuk,

wyjechalo ok. 15 tys. lekarzy. Aktualnie

niu pandemii nie będzie mial kto leczyć

Cztery zostaly odrzucone z powodu braku

dzialań, które znajdują się na stole roz-

w Polsce brakuje 68 tys. lekarzy. W 2018

polskich pacjentów. Zaznaczyl, że wów-

wymaganej dokumentacji, a procedowanie

mów na temat aktualnego zawieszenia

ukraiński prezydent nie zamierza przyjmo-

broni i kwestii strategicznej realizacji

wać tej propozycji.

r. na 100 mieszkańców w Polsce przypa-

czas pomocy będą wymagać liczni pacjen-

pozostalych jest w toku.

dalo 2,4 lekarzy, w UE 3,8, w Niemczech

ci, cierpiący na choroby inne niż Covid-19.

porozumień z Mińska ­ nie później niż 27

ŹRÓDLO: NIL.ORG.PL

ŹRÓDLO: POLUKR.NET