26

nr 8 (372) | 30.04­13.05.2021

Z przedwojennej prasy

www.kuriergalicyjski.com

Gazeta Lwowska nie tylko o wojnie

Na początku okupacji

umial Lwów zawsze wytrwać,

stanowiąc tamę nie do prze-

niemieckiej Lwowa w 1941

bycia dla wschodniego barba-

roku zaczęla ukazywać się

rzyństwa w jego pochodzie na

,,Gazeta Lwowska", zwana

zachód Europy. I do dziś dnia

niekiedy ,,Lembergierką".

pozostal Lwów tym ostatnim

Jak pisano w prasie

miastem zachodniej Europy na

podziemnej ­ ,,polski

wschodnich rubieżach.

Zegary starej wieżycy byly

gadzinowiec lwowski,

zatem nie tylko strażnikiem

który byl ,,chętnie

czasu, lecz również strzegly one

i powszechnie

bezpieczeństwa grodu na rów-

czytywany, gdyż nie

ni z wieżą ratuszową, z kruż-

zawieral nieustannych

ganków jej bowiem niegdyś,

napaści na przeszlość

podobnie jak z wieży Ratusza,

polską jak niedawny

strażnik czujnym okiem spo-

TEN PRZEPIĘKNY, NIEZNANY

glądal w niezmiennej gotowo-

,,Czerwony Sztandar",

DOTYCHCZAS LWOWIANOM

ści na wschód. Do dziś zacho-

a podawal ,,tylko milą

ZUPELNIE OBRAZ MATKI

wala się wiadomość o dzielnym

uchu propagandę

BOSKIEJ GROMNICZNEJ ZNAJDUJE

zachowaniu  się  strażnika

antysowiecką".

SIĘ W ZAKRYSTII KLASZTORU

bernardyńskiego, który za-

DOMINIKANÓW WE LWOWIE.

alarmowal zalogę i rozpocząl

POCHODZI Z XVII WIEKU. JEST

czynną obronę klasztoru, kie-

OPRACOWAL

ZAPEWNE DZIELEM LWOWSKIEJ

dy w r. 1672 janczarzy turec-

KRZYSZTOF SZYMAŃSKI

R

SZKOLY MALARSKIEJ. ODSZUKAL

cy przez podkop niespodzianie

I OPISAL GO DR. TADEUSZ

edaktorami naczelnymi

dostali się pod mury miasta.

MAŃKOWSKI W PRACY

,,Gazety", wydawanej ofi-

Osnute legendą wcześniej-

,,LWOWSKI CECH MALARZY

cjalnie przez koncern Ze-

sze o 5 minut wskazywanie

W XVI I XVII WIEKU" (LWÓW

itungsverlag Warschau-Kra-

czasu niż na wieży ratuszowej,

1936 R.)

kau G.m.b.H, przez caly czas

bylo tradycyjnym wspomnie-

istnienia pisma byli Niemcy.

niem tych lat, gdy zamykano

W piśmie dzialal też nieliczny

stanie się podstawą kompozycji

w obawie przed napadami bra-

ZAULEK ORMIAŃSKI

polski sklad redaktorski. Poza

architektonicznej.

my miasta o godz. 6-tej, a straż-

zaćmienie księżyca, jakie nas

S. Wasylewskim w redakcji

Przestrzeń między teatrem

w środkowej Europie, mialo

nik wieży bernardyńskiej spo-

obecnie czeka, na pewno nie

pracowali inni literaci. Wielu

a placem Mariackim ma być

miejsce w nocy z 7-go na 8-go

strzegl 5 minut przed 6-tą na

dziennikarzy oraz pracowni-

nastręczy następstw natury

w przyszlości jednolitym prze-

listopada 1938 roku.

dalekich polach zbliżające się

ków technicznych dziennika

militarnej o takim znaczeniu.

strzennym

uformowaniem

T. Krzyżewski prowadzil

hordy tatarskie, przesunąl za-

rubrykę ,,Stary romantyczny

bylo jednocześnie związanych

i będzie to wymagalo pewnych

Najwyżej jakiś żolnierz, sto-

tem wskazówki zegara o 5 mi-

Lwów". Oto dwa artykuly tego

z polskim podziemiem nie-

jący na warcie w noc z 2-go na

zmian zasadniczych. Między

nut i odtrąbil równocześnie

podleglościowym. Redaktorzy

innymi koniecznym się okazuje

3-go marca, zdziwi się mocno,

autora:

zamknięcie bram miasta, za-

przemycali również informa-

ograniczenie tego placu od lą-

że księżyc, który dopiero co byl

bezpieczając

mieszkańców

O pięć minut wcześniej...

cje typowo nie-wojenne i nie-

czącego się z nim placu Mariac-

tak wspaniale zaokrąglony, na-

przed wtargnięciem wschod-

-propagandowe. Tej tematyce

Zanim jeszcze ratuszowe ze-

kiego. W tym celu projektuje się

gle skurczyl się do rozmiarów

niego na jeźdźcy.

poświęcony będzie poniższy

gary zdolaly obwieścić miastu

wzniesienie  monumentalnej

malego, dziwnego sierpa.

Kolumna przed kościolem

artykul.

,,oficjalną 11 godzinę, o 5 mi-

,,bramy" budowli dekoracyj-

Jak

powstaje

zaćmie-

stojąca, z pomnikiem bl. Jana

nut wcześniej zegary wieżycy

nej typu bram-luków trium-

nie księżyca, uczyliśmy się

z Dukli, oslaniającego piersią

Projekty konserwacji

bernardyńskiej przypomina-

falnych. Glówne jednak prace

w szkole. Przypomnijmy więc

wlasną umilowany przybytek

i przebudowy Lwowa

ly dźwięcznie, że jeszcze jedna

dotyczą sterczącego dziś opa-

sobie tylko, że powstaje ono

Boży związana jest także z hi-

Miejski  Wydzial  Archi-

godzina spada kroplą w otchlań

loną ruiną ogromnego gmachu

wtedy, kiedy księżyc wchodzi

storią miasta nierozerwalnie.

tektury przygotowuje obec-

b. Izby Skarbowej a zaslaniają-

wieków. Tak bylo do ostatnich

Bl. Jan bowiem byl tym, któ-

w stożek cienia, który, rzuca

nie plany wielkich prac, które

chwil przed wojną. Dziwila ob-

ry wedle naocznych świadków

cego ciekawe architektonicznie

ziemia daleko w szeroką prze-

przeobrażą widok lwowskiej

cych, nieznających miejsco-

i kronik oslaniać mial miasto

prezbiterium kościola Jezuitów

strzeń kosmiczną. Gdyby księ-

ulicy, placów i reprezentacyj-

wych zwyczajów, ta osobliwa

w czasie najazdów.

i murów b. jezuickiego kolle-

życ wszedl calkiem dokladnie

nych budowli. W pierwszym

samowola zegarów lwowskich.

gium. Od pierwotnego zamiaru,

Kto wśród wielu starożyt-

na drogę, jaką przebiega ziemia,

rzędzie zostanie przeprowa-

Bo też stare mury, pelne ry-

aby zupelnie ruinę znieść, od-

nych i nowoczesnych budowli

to zaćmienie księżyca musia-

dzona konserwacja zabytków

cerskich wspomnień, niejed-

pragnie poznać dawny roman-

stąpiono; częściowo się ją roz-

loby następować przy każdej

architektonicznych. Tam, gdzie

ną kryją tajemnicę, niejedną

tyczny Lwów winien zacząć

bierze tak, aby przez to uzyskać

pelni. Ponieważ jednak droga

zniszczenie jest tak wielkie, że

stworzyly tradycję lwowską.

od tego kościola, stworzone-

najlepsze otwarcie widoku na

księżyca posiada odchylenie

rekonstrukcja jest niemożli-

Malownicze, pokryte patyną

go przez natchnionego artystę

jezuicki kościól. Jeszcze jeden

od kierunku drogi ziemi, księ-

wa, powstaną nowe gmachy.

wieków zabudowania kościo-

śmialy i wielki projekt opraco-

lwowskiego Pawla Rzymiani-

życ w okresie pelni przechodzi

Wśród wielu zadań kilka wy-

wuje Miejski Wydzial Archi-

la i klasztoru 00. Bernardynów

na i architekta Andrzeja Bre-

cokolwiek ponad, albo poniżej

suwa się na czolo intensyw-

od początku swego istnienia,

mera rodem z Wroclawia, któ-

tektoniczny. To sprawa cyta-

cienia, jaki rzuca ziemia. I tym

nych prac Wydzialu Architek-

a więc od pierwszych dziesiąt-

rego dzielem jest szczyt fasady

deli. Porty mają zniknąć, a cala

razem w czasie zaćmienia księ-

ków XVII wieku, znajdowaly

tury. Dotyczy to w pierwszym

o cechach niderlandzko-nie-

Wronowska góra od swego pod-

życa ważne będą cztery okresy.

rzędzie wyglądu rynku. Roz-

się w bezpośrednim sąsiedz-

mieckich i wieżyca, obok Kor-

nóża na ul. Ossolińskich aż po

O godzinie 0.31 wstąpi księżyc,

poczętą przed kilku laty pra-

ul. Pelczyńską i dalej poza nią

twie murów dawnego Lwo-

niaktowskiej kampanili cerkwi

stojący ciągle jeszcze na polu-

cę oczyszczenia lic starych

wznoszący się opad wzgórza,

wa, po jego stronie poludn.-

Woloskiej, najbardziej stylowa

dniu, w cień ziemi. Zaćmienie

domów Rynku z późniejszych

-wschodniej, tworząc bastion

wieża Lwowa, Warto wczesnym

na którym zalożona ul. Kadec-

rozpocznie się. Na lewym brze-

znieksztalcających  nalecia-

związany najściślej z wojenny-

wiosennym porankiem nie-

ka ma być architektonicznym

gu księżyca utworzy się ciem-

lości ma się dokończyć, przy

mi dziejami miasta.

dzielnym pójść, by spojrzeć, jak

tworem wspanialych budowli

ne wglębienie. Powiększy się

czym fasady wszystkich ka-

i placów.

Pamiętają one jeszcze miasto

slońce gra na frontonie kościo-

ono coraz bardziej, a równo-

mienic celem lepszego uwy-

w jego bujnym, średniowiecz-

la, okrytym patyną wieków, jak

cześnie ta część księżyca, która

Księżyc oblecze się w szkarlat.

datnienia architektonicznych

uwypukla kunsztowne partie

nym rozkwicie i ten okres do

dotychczas byla jasną, będzie

Calkowite zaćmienie w nocy

wartości zostaną odpowiednio

rzeźby i glębokie cienie kla-

początków XVIII wieku, gdy

coraz to maleć. Wreszcie o go-

z 2 na 3 marca

pomalowane. Cale pole rynku

dzie na podwórcu pod starymi,

Lwów byl warownią niezdoby-

dzinie 1.33 nastąpi calkowita

będzie wylożone wielkimi ka-

pokruszonymi przez czas oraz

Rzymianin Polibius opisu-

tą. O mury bogatego i kwitnące-

ciemność. Księżyc pogrąży się

miennymi plytami. Najwięk-

je najdawniejsze zaciemnienie

wojenne zawieruchy resztka-

go grodu rozbijaly się wówczas

w cieniu, w którym pozostanie

sze zmiany dotyczą ratusza,

mi murów i fortalicyj klasztor-

księżyca, jakie nam przekaza-

1 godzinę i 37 minut. Ale zno-

bezsilnie zastępy wschodnich

który otrzyma nowe wejście

la historia. ,,Z powodu nasta-

nych. A na tle tej starej, antycz-

najeźdźców. Dość wspomnieć,

wuż na lewym brzegu księży-

od strony wschodniej. Dla pu-

nia zaćmienia księżyca Gal-

nej świątyni lwowskiej bl. Jan

ca pojawi się biala plama, która

że do końca XVII wieku Lwów

bliczności na zwykly użytek

lowie, którzy już od dawna

z Dukli, rozmodlony w blękicie

wytrzymal 6 cięż kich oblężeń,

szybko wzrośnie. Cień cofnie

niechętnie znosili trudy mar-

wybije się w zbytnio teraz jed-

nieba, blogoslawi miastu i jego

się o godzinie 4.12. i czar księ-

widzial przeszlo 160 najazdów

szu, nie chcieli iść dalej, ponie-

nostajnej wschodniej ścianie

życowego zaćmienia pryśnie.

wiernym mieszkańcom.

tatarskich, z których 21 godzi-

waż ciemność uważali za jakiś

ratuszowej odpowiednio skom-

Milczą jeszcze zegary ber-

Księżyc opuści krąg cie-

lo bezpośrednio w jego bramy,

ponowane wejście, które wcho-

szczególny znak". Dzialo się to

nardyńskie, ogluszone wrzawą

nia, jaki rzuca ziemia. Ostatnie

oraz byl świadkiem dwu wiel-

10-go marca 219 roku przed

dzącego wprowadzi w dziedzi-

calkowite zaćmienie księżyca,

wojennych wypadków. Lecz

kich bitew, stoczonych pod jego

narodzeniem Chr. Calkowite

niec. Trzon ratuszowej wieży

jakie można bylo obserwować

gdy burze wojenne przeminą

murami. Oblegany tylekroć,