12

nr 9 (373) | 18­31.05.2021

Rozmowy Kuriera

www.kuriergalicyjski.com

U Polaków kolo Kudaku

,,W calej okolicy i na

który byl liderem ruchu Solidarność

stepach nie bylo widać

i zostal prześladowaniem zmuszony

do wyjazdu do Niemiec.

żywego ducha na rzece

ani jednej czajki, bo już

W duchu św. Jana Pawla II

nie mogly plynąć do Siczy

inne, jak te jedynie, które

Los  przyprowadzil  Paw-

pan Grodzicki przez Kudak

la Skórskiego do Dniepropie-

przepuścil, a pan Grodzicki

trowska, gdzie zostal aktorem

teatru i ukończyl również stu-

umyślnie odciąl Zaporoże

dia reżyserskie. Proszę powie-

od reszty świata" ­ pisal

dzieć o swoim zaangażowaniu

Henryk Sienkiewicz

w dzialalność na rzecz kultury

o terenie, gdzie jest

polskiej w tym mieście?

polożone wspólczesne

Jednym z podstawowych zadań

ukraińskie miasto Dniepr

ustworzonej w Dniepropietrowsku

w 1992 roku regionalnej organizacji

(dawne Jekaterynoslaw,

spolecznej Związku Polaków, bylo

Dniepropetrowsk). I choć

odrodzenie polskiej kultury, tradycji,

sukces bojowy wtedy

języka, jak również aktywny udzial

odwrócil się od Polaków,

w walce o zwrot budynków kościola

oni już bez broni nadal

we wlasność parafii katolickiej. Pre-

naplywali na Dzikie Pola.

zesem oraz zalożycielem Związku Po-

Jak ukladaly się ich losy

laków na Ukrainie ,,Ognisko" Odzial

Dnipropetrowski byl Wlodzimierz

oraz jak żyją tam teraz,

Rulkowski. W 2007 roku Związek

opowiedzial w rozmowie

rozdzielil się na dwie organizacji ­

z KONSTANTYM

powstala zarejestrowana Dniprope-

CZAWAGĄ prezes

W czasie studiów należal do tajnej

trowska Regionalna Spoleczna Or-

Dnipropetrowskiej

organizacji patriotycznej Związ-

ganizacja ,,Ośrodek Kultury Polskiej

Regionalnej Spolecznej

ku Mlodzieży Polskiej ,,Zet". Od 1911

im. Karola Wojtyly" oraz jeszcze

byl czlonkiem Stronnictwa Naro-

jeden Związek Polaków ,,Ognisko"

Organizacji ,,Ośrodek

dowo-Demokratycznego, a od 1917

(w tej chwili ta organizacja jest już

Kultury Polskiej im.

­ Ligi Narodowej. Po śmierci ojca

nieaktualna). Zalożyliśmy bibliote-

Karola Wojtyly" PAWEL

w 1913 roku wszedl do zarządu Za-

kę książek polskich w Dziale Litera-

SKÓRSKI.

kladów Dnieprowskich. W czasie

tury Zagranicznej Biblioteki Miej-

wojny czynny w konspiracji naro-

skiej, potem Zespól Folklorystyczny

dowej. W 1943 jako jeden z trzech

,,Źródlo", Dziecięce Studium Teatral-

Na tereny województw ukrain-

zastępców Delegata Rządu na Kraj

no-Choreograficzne ,,Zabawka". Po-

nych, należących od 1569 roku

wszedl w sklad Delegatury Rządu na

wstaly też Klub Języka Polskiego

do Rzeczypospolitej, naplynęlo

Kraj. W lipcu 1944 zostal ministrem.

,,Orzel Bialy", Sobotnio-Niedzielna

wielu mieszkańców central-

Wszedl do Krajowej Rady Ministrów

Szkola Języka Polskiego, Teatr Euro-

nej Polski, zarówno z szere-

(istniejącej od 26 lipca 1944). Nad-

pejskiejDramaturgii ,,Dzwon".

gów magnaterii, jak i szlach-

zorowal departamenty: Finansów,

Ośrodek Kultury Polskiej im. Karola

ty.Czy zachowala się pamięć

Rolnictwa, Przemyslu i Handlu, nad-

Wojtyly dziala jako Regionalna Or-

o polskich powstańcach, którzy

zorowal kontrolę państwową i poli-

ganizacja Spoleczna, jest przedsta-

przesiedlili się z Syberii do Je-

tykę zagraniczną. W marcu 1945 zo-

wicielem Polonii w mieście Dnipro.

katerynoslawia? Jaki ślad po-

stal aresztowany przez NKWD wraz

Nasze biuro znajduje się w prywat-

zostawili w tym mieście?

z 15 innymi przywódcami Polskiego

nym mieszkaniu przy ul. Osinnia

Teraz wlaśnie pracujemy w kierunku

Państwa Podziemnego. Bezpraw-

13/112. Organizujemy także wyda-

PAWEL SKURSKI

,,Ślady powstańców w Jekaterynoslawiu".

nie sądzony w Moskwie w procesie

rzenia w teatrach miasta, filharmo-

Marian Karol Dubiecki ­ polski hi-

szesnastu, zostal 21 czerwca 1945

lub skazany na wieloletnie więzienie.

od 1390 roku, ale rozkwit nastąpil

nii. Wspólpracujemy z Dniprowską

storyk, sekretarz Rusi w Rządzie

skazany na 5 lat więzienia. Zmarl na

Wyprowadzono cale rodziny, z któ-

w XVI wieku, kiedy to miasto przeszlo

Politechniką. Mamy wielką nadzie-

Narodowym powstania styczniowe-

atak serca w szpitalu więziennym na

rych wiele osób nigdy nie wrócilo do

na wlasność biskupów katolickich.

ję, że wkrótce pomieszczenie Domu

go w 1868 z katorgi przeniesiony na

Butyrkach.

miasta. Ci, którym udalo się przeżyć,

W drugiej polowie XVII w. Fastow

Polskiego (prospekt Jawornickie-

dożywotnie osiedlenie do Irkucka.

Podczas I wojny światowej do Jeka-

po wojnie ukryli swoją narodowość;

stal się areną walk polsko-kozackich,

go 83/80) wróci do nas, jako wla-

Na Syberii rozpocząl badania histo-

terynoslawia dotarlo wielu polskich

w wyniku których w latach 1702­04

aby uchronić dzieci przed represja-

ścicielom dokumentów Pierwszego

ryczne dziejów polskich sybiraków.

uchodźców. Wtedy chodzil tam do

mi, zmieniali nazwisko, w domu na-

doszlo do powstania antypolskie-

,,Ogniska".

W 1874 dostal pozwolenie na powrót

gimnazjum Jerzy Jędrzejewicz (1902­

wet nie mówili po polsku.

go kozackiego pulkownika Siemio-

Święty Mikolaj contra Dziadek

do Rosji Europejskiej z wylączeniem

1975), przyszly literat, który też tlu-

na Palija. W roku 1793 Fastow stal

Material, który Pawel Skór-

Mróz. To dzięki Panu po wie-

ziem polskich. Osiadl w Jekateryno-

maczyl z języka ukraińskiego utwory

się częścią Imperium Rosyjskiego,

ski zgromadzil o losie swo-

lu latach św. Mikolaj wrócil do

slawiu. W 1879 opublikowal mono-

Tarasa Szewczenki, Maksyma Ryl-

a w roku 1920 ­ Ukraińskiej SRR. Na

jego dziadka Leona Skór-

tego miasta. Media miejscowe

grafię ,,Kudak, twierdza kresowa",

skiego, Iwana Dracza, Liny Kostenko.

początku XX wieku Polacy stanowi-

skiego móglby poslużyć za

nie bez zdziwienia napisaly, że

nagrodzoną przez Akademię Umie-

W okresie sowieckim w Dnieprope-

li w Fastowie liczną i zwartą grupę

podstawę scenariusza filmu

aktor i reżyser Pawel Skórski,

jętności w Krakowie. Książka zostala

trowsku osiadlo wielu Polaków

pracowników i inteligencji, w oko-

o Polaku, który podczas I woj-

,,zanim zostanie ,,św. Mikola-

przetlumaczona na język ukraiński.

z innych obwodów Ukrainy, również

licznych wsiach mieszkalo też wiele

ny światowej byl pilotem woj-

jem", spowiada się i przyjmuje

Tlumacz, czlonek naszej organizacji,

z Bialorusi i Rosji.

rodzin polskich. Mój dziadek urodzil

skowym w armii rosyjskiej,

komunię". Dzięki Panu w Dnie-

Eugenia Bugajowa. Książka zostala

się we wsi Pryszywalnia (wieś Snie-

Fastowski rodowód

w szeregach Ukraińskiej Ar-

prze powstal spektakl na pod-

przekazana Konsulatowi Generalne-

górowka obok Pryszywalni).

Skórskich

mii Narodowej walczyl z bol-

stawie sztuki Karola Wojtyly

mu RP w Charkowie.

W latach 1903­1911 na miejscu sta-

szewikami, uciekl do Polski,

,,Przed sklepem jubilera" oraz

Ignacy Jasiukowicz ­ w 1888 objąl

rego drewnianego kościola zostal

a gdy wrócil do swojej rodziny

Skąd Pan pochodzi? Jak zacho-

film.

stanowisko dyrektora Poludniowo-

wzniesiony przez wojska polonijne

na Ukrainę, zostal represjono-

wala się polskość w rodzinie?

-Rosyjskiego Dnieprowskiego To-

duży kamienny kościól w stylu ro-

Moja rodzina, jako katolicy brala

wany przez reżim stalinowski.

warzystwa Metalurgicznego i dopro-

mańsko-gotyckim. Do polowy lat 20.

Urodzilem się w mieście Fastów Ki-

udzial we wszystkich akcjach i wy-

wadzil je do rozkwitu, budując szereg

Chcę dodać, że w rodzinie imię dziad-

jowskiego obwodu. Moja matka, Zo-

w Fastowie dzialala polska szkola.

darzeniach związanych z powrotem

hut, glównie w malej wsi Kamiensko-

ka Leona nosil mój wujek, który zmarl

Lata 30. przyniosly ze sobą represje

fia Marianna Skórska byla Polką. Po

do wiernych kościola pw. św. Józefa

je, dziś ukraińskim mieście Kamień-

i prześladowania, w wyniku których

w Kanadzie, pisarz Leon Skórski.

wojnie przyjechala z Polski do Fa-

w naszym mieście.

skie (obwód dnipropetrowski). Firmą

To imię nosi również mój syn Leon

Polacy jako grupa narodowa w za-

stowa, dlatego że w Polsce stracila

Spektakl ,,Przed sklepem jubilera"

tą kierowal przez 25 lat, zwiększając

Skórski, aktor, a obecnie student

sadzie przestali w Fastowie istnieć.

dom rodzinny. Szukala krewnych ze

w mojej reżyserii otrzymal Najwyż-

majątek przedsiębiorstwa z 6 mln do

W 1934 r. kościól zostal zamknię-

Uniwersytetu Warszawskiego. Brat

strony ojca. Mój ojciec, Franciszek

szą Nagrodę Teatralną regionu Dnie-

47 mln rubli.

dziadka Leona Piotr Skórski, razem

ty, później zamieniony na magazyn.

Pszenkowski przyjechal do Fastowa

pru ,,Siczeslawna". Przy wsparciu

Syn Jasiukowicza - Stanislaw ukoń-

z bratem walczyl jako mechanik sa-

W latach 1935­1937 przez miasto

z Syberii, gdzie byl zaslany na 10 lat

Konsulatu Generalnego RP w Char-

czyl gimnazjum w Jekaterynoslawiu.

przetoczyla się fala aresztowań. Nie-

molotu brata.

jako Polak.

kowie i ówczesnego konsula general-

W 1911 roku obronil w Monachium

Nie mogę nie wspomnieć mojego wuja

mal w każdej polskiej rodzinie ktoś

Pierwsze wzmianki o Fastowie

nego Jaroslawa Książka przygotowa-

doktorat z ekonomii politycznej.

Antoniego Skórskiego, inżyniera,

trafil do obozu, zostal rozstrzelany

w źródlach historycznych pochodzą

liśmy też wersję telewizyjną.