14

nr 9 (373) | 18­31.05.2021

Wspomnienia

www.kuriergalicyjski.com

W kręgu kardynala Mariana Franciszka Jaworskiego

Kościól rzymskokatolicki na terenie obwodu

stanislawowskiego w latach 1945­1991 (cz. 1)

W 2021 roku mija 30.

oddalona od glównej drogi

i niedostępna z racji braku dro-

rocznica odnowienia

gi, pozostawala czynną do

przez Jana Pawla II

1949 roku. Wierni gromadzili

struktur Kościola

się w niej na modlitwę. Jednak

rzymskokatolickiego na

z braku państwowej rejestracji

Ukrainie oraz mianowanie

i obecności w niej księdza ko-

pierwszego po II wojnie

ściól z czasem zostal przezna-

światowej metropolity

czony na świeckie cele.

Na podstawie nielicznych

lwowskiego arcybiskupa

jak dotąd polskich i ukraiń-

Mariana Jaworskiego.

skich opracowań naukowych

Wkroczyl on na tereny

oraz biorąc pod uwagę doku-

wyniszczone dzialaniami

menty slużb państwowych ds.

wojennymi oraz

religii, wiadomo, że na dzień

bezbożnym ateizmem,

1 kwietnia 1947 roku w woje-

wództwie  stanislawowskim

gdzie należalo podjąć

bylo zarejestrowanych 4 świą-

odbudowę struktur

tynie i 3 kaplanów.

Kościola. Z tej też

W sprawozdaniach pelno-

racji istnieje potrzeba

mocnika ds. kultów i religii

ZABLOTÓW. WIDOK NA KOŚCIÓL PARAFIALNY ZE STRONY KATOLICKIEGO CMENTARZA

przypomnienia czasów,

z 1 stycznia 1947 roku wymienia

kiedy Kościól byl zmuszony

którego dzialalność na terenie

się jedynie trzy czynne kościo-

województwa  stanislawow-

ly w Stanislawowie, Burztynie

przetrwać w tych

skiego po 1961 roku niemal cal-

i Bukaczowcach. Czwarta świą-

nielicznych ośrodkach

kowicie zanikla. Bylo to jedy-

tynia w Bolechowie zostala za-

parafialnych bez zarządu

ne województwo archidiecezji

rejestrowana w lutym 1947 roku.

biskupa. W perspektywie

lwowskiej, w którym w okresie

Odbylo się to wskutek wielo-

tych wspomnień staje się

komunistycznym nie przetrwal

krotnych próśb wiernych, adre-

bardziej zrozumialym

żaden kościól.

sowanych do różnych instancji.

nawolywanie kardynala

Teren województwa stani-

Z braku kaplanów odmówiono

slawowskiego do 1939 roku

rejestracji wspólnot w Kutach

Mariana Jaworskiego

byl podzielony na 6 dekanatów

i Ceniawie, które ostatecznie

do dziękczynienia za

(Dolina, Horodenka, Kąkolniki,

rozwiązano w 1948 roku.

wszystko, co wydarzylo się

Kolomyja, Stanislawów, Stryj).

Sytuacja ta trwala do 1 lipca

na tych ziemiach po 1991

Centralnym miastem woje-

1948 roku, kiedy w sprawozda-

roku.

wództwa byl Stanislawów, któ-

niach o stanie Kościola katolic-

ry w 1962 roku przemianowano

kiego informowano o istnieniu

na Iwano-Frankiwsk. Po 1939

4 świątyń i 2 kaplanów. Nato-

MARIAN SKOWYRA

KOSCIÓL W KONKOLNIKACH

roku od województwa stanisla-

miast 1 stycznia 1950 roku po-

Teren obwodu oraz pierwsze

wowskiego odlączono powiaty

opuścila większość ducho-

przybyla do Starej Wsi byla s.

zostawal już tylko jeden kaplan,

lata po wojnie

stryjski i żydaczowski, stano-

wieństwa diecezjalnego i za-

Ludwika Olbracht. Wiadomo

a po zarejestrowaniu kaplana

,,Żaden kontrolowany przez

wiące kościelny dekanat Stryj.

konnego. W komunistycznych

o niej, że ,,wybrala się trans-

z Lotwy na Stanislawowsz-

nas kult nie ma tak wyszko-

Do 1939 roku w województwie

sprawozdaniach statystycz-

portem jadącym ze wsi sąsia-

czyźnie od 1 stycznia 1951 roku

lonych i dobrze przygotowa-

stanislawowskim byly nastę-

nych, odnoszących się do wo-

dujących z Kolomyją, jako tzw.

ponownie pracowalo 2 księży

nych slug jak Kościól kato-

pujące parafie z innych deka-

jewództwa stanislawowskiego

medsiostra i musiala odstawić

obrządku rzymskokatolickiego.

licki. Wszyscy księża mają

natów: Delawa, Firlejów, Fra-

podawano, że wraz z wkrocze-

tych ludzi do Glogowa na Śląsk.

Od 1952 roku zredukowano

specjalne wyksztalcenie. Wszy-

ga, Knihynicze, Lipica Dolna

niem na ten obszar wojsk so-

Przy tej sposobności przywio-

liczbę czynnych kościolów do 3

scy sprawni oratorzy. Doświad-

oraz Podkamień k. Rohatyna.

wieckich pozostawaly czynne

zla dwie krowy sióstr urszula-

świątyń. I ta sytuacja pozosta-

czenia pokazują, że tylko kato-

Z tej też racji, biorąc pod uwa-

92 wspólnoty ze 131 kościola-

nek, które pozostawila siostrom

wala niezmienną do 1960 roku,

licka wspólnota zanika, gdzie

gę aspekt historyczny, w opra-

mi. Liczba ta 6 lipca 1945 ule-

urszulankom kolo Poznania,

kiedy Kościól rzymskokatolic-

ksiądz ­ rzadki gość, albo w ogó-

cowaniu będzie używana na-

gla zmniejszeniu do 53 kościo-

zaś naszą krowę i 1 szt. niero-

ki na tej ziemi oficjalnie prze-

le nie bywa". Takie slowa napisal

zwa Stanislawów (sprzed 1962

lów. Natomiast 1 sierpnia 1946

gacizny zawiozla siostrom do

stal istnieć.

22 grudnia 1961 roku K. Polon-

roku), a omawiany teren zo-

roku czynnymi byly zaledwie 4

Chojen kolo Lodzi".

Do 1989 roku Stanislawowsz-

nyk Przewodniczący Rady ds.

stanie zamknięty w obecnych

świątynie.

Po wyjeździe duchowieństwa

czyzna byla calkowicie pozba-

kultów religijnych przy Radzie

strukturach  geograficznych

Proces zeświecczenia te-

wladze komunistyczne wszel-

wiona opieki duszpasterskiej ze

Ministrów w Kijowie. Tenże Po-

i odrodzonej po 1991 roku ar-

renów województwa stani-

kimi sposobami staraly się zli-

strony duchowieństwa laciń-

lonnyk 29 listopada 1962 nieja-

chidiecezji lwowskiej obrządku

slawowskiego przyśpieszano

kwidować ostatek dzialalności

skiego, a wierni dla zaspokojenia

ko w zachwycie dodawal:

lacińskiego.

poprzez strach, wynikający

katolickiej. Świątynie zamyka-

wlasnych potrzeb religijnych

II wojna światowa na te-

z aresztowań inteligencji i du-

no nieraz bez żadnego uzasad-

byli zmuszeni udawać się do

,,Zmusić księdza do

renie województwa stanisla-

chowieństwa. Jako pierwszy

nienia. Tak 13 maja 1946 roku

najbliższych czynnych kościo-

szczerości jest rzeczą

wowskiego przyniosla ogrom

z tutejszego duchowieństwa 8

wladze zarekwirowaly klucze

lów oddalonych o ponad 100 ki-

zniszczeń zarówno w aspek-

marca 1945 roku zostal aresz-

od świątyni w Śniatyniu. Nato-

lometrów miast takich jak Czer-

niemal niemożliwą.

towany administrator ex cur-

cie zabytków sztuki sakralnej

miast proboszcza ks. Jana Puka

niowce, Lwów czy Stryj.

To nie prawoslawny

rendo parafii Weldzirz ­ deka-

jak i strat wśród duchowień-

(1906­1970) i katechetę ks. Ta-

ksiądz i nie pastor:

Ks. Wojciech Olszowski jako

stwa diecezjalnego i zakonnego.

nat Dolina ks. Henryk Smoluk

deusza Wojciechowskiego (1917­

z tymi o wiele latwiej".

duszpasterz w Stanislawowie

Okresu wojennego i komuni-

(1913­1974). W latach 1945­

1996) zmuszono do opuszczenia

Jeszcze innym

Zarejestrowanymi w 1947

stycznego nie przetrwaly mu-

1948 przebywal na zeslaniu na

miasteczka. Wyjechali 30 maja

razem konkludowal:

roku przez wladze komuni-

rowane świątynie w Haliczu,

Syberii, gdzie ,,wśród potwor-

1946 roku. W podobny sposób

styczne wspólnotami katolic-

Kolomyi-Mariówce, Kosowie,

nie ciężkich warunków kar-

w latach 1946­1947 zlikwido-

,,W księżach Kościól

kimi na terenie województwa

Niżniowie, św. Józefie, Tlu-

czowal lasy syberyjskie".

wano istniejące jeszcze świąty-

katolicki ma

stanislawowskiego byly ko-

maczu czy Tyśmienicy. Ulegly

W 1946 roku Stanislawów

nie w Wojnilowie, Petlikowcach

wspanialych slug, nie

ścioly w Bolechowie, Buka-

zniszczeniu również zabytko-

opuścili jezuici (25.04.), a 2 maja

Nowych oraz Bolszowcach.

żalujących ani sil, ani

czowcach, Bursztynie oraz ko-

we kaplice w Jaremczu i Żabiem.

1946 roku z Kolomyi wyjecha-

Dość interesująca sytuacja

czasu dla wzmocnienia

legiata w Stanislawowie.

Zniszczono niemal wszystkie

ly siostry szarytki. Wcześniej

powstala wokól filialnej świą-

pozycji i rozszerzenia

Ukraiński historyk Andru-

drewniane świątynie parafial-

wyjechaly stąd siostry slużeb-

tyni pw. Przemienienia Pań-

stref wplywu".

chiw w opracowaniu na temat

ne i filialne na tym obszarze. Do

niczki starowiejskie.

skiego w Kończakach Starych,

likwidacji  wspólnot  rzym-

dziś przetrwaly tylko nieliczne.

Ostatnią zakonnicą ze zgro-

należącej terytorialnie do pa-

skokatolickich w wojewódz-

Z tej też racji od 1945 roku

Zanik Kościola na tym ob-

madzenia sióstr slużebniczek

rafii w Horożance. Mimo że

twie stanislawowskim po-

rozpoczęto walkę z duchowień-

szarze rozpocząl się jeszcze

starowiejskich, która opuścila

w okolicy zamknięto wszyst-

stulowal, że w 1947 roku dla

stwem  rzymskokatolickim,

w 1945 roku, kiedy tereny te

Kolomyję i 26 marca 1946 roku

kie kościoly, świątynia filialna