20

nr 9 (373) | 18­31.05.2021

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Zaleszczyki ­ slawne winnice i polskie gronowe wino  (część 9)

Zaleszczyki  riwiera międzywojnia

W Zaleszczykach i ich

Swą zawodową wiedzą opartą

okolicy, jak i w pozostalych

na rzetelnym doświadczeniu

praktyka przedstawil Zaru-

częściach ,,Cieplego

giewicz wraz z G. Glażewskim

Podola", uprawa winorośli

w ich Krótkim podręczniku

prowadzona byla od

uprawy winorośli w Polsce (wy-

dawna, a rosnąca

danym w 1933 r. nakladem Za-

w równych rzędach

rządu Winnic i Szkólek Wino-

winna latorośl stanowila

rośli w Chmielowej).

Kolejnym promującym upra-

rzucający się w oczy

wę winnej latorośli, ale też

skladnik tamtejszego

i prowadzącym ją na większą

krajobrazu.

skalę, byl wywodzący się tak-

że z ormiańskiej rodziny Józef

Wartanowicz (1898­1941), ka-

JAN SKLODOWSKI

C

pitan Wojska Polskiego i wla-

harakterystyczna  swą

ściciel majątku Dźwiniacz kolo

zielenią, widoczna byla na

Zaleszczyk. Prowadzenie przez

stokach wzgórz, lokalnych

niego takich upraw bylo konty-

wynioslościach terenu, dnie-

nuacją rodzinnej tradycji, jako

strowych ,,ściankach", polu-

że dziadek wspomnianego, tak-

dniowych sklonach jarów tam-

że Józef Wartanowicz, zalożyl

tejszych rzek i w ich dolinach,

już w 1881 r. niewielką, kilku-

zwanych ,,lewadami". Byly to

morgową winnicę w pobliskich

zwykle niewielkie amatorskie

Obywatel", nr 11, listopad 1937

Zazulińcach.

Wartanowicz

winnice zakladane na wlasny

r.): ,,Zalożenie winnicy nie jest

(wnuk) posiadal w swych do-

użytek nieopodal rodzinnych

ani latwe, ani tanie. Z jednej

brach 60 ha winnic i sadów

siedzib ­ czy to okazalszych

strony trzeba dobrze znać się

­ zajmujących jedną piątą po-

ziemiańskich rezydencji czy

na tej galęzi rolnictwa (w Polsce

siadanej ziemi. Sukcesywnie

skromniejszych dworów. Wi-

to rzecz nowa), z drugiej ­ po-

też obszar kultury winorośli

nogronem byly często oplatane

siadać spory kapital. Pracę za-

powiększal ­ w 1939 r. w jego

także proste chaty mieszkań-

czyna się od przeprowadzenia

uprawach, jednych z najwięk-

ców podolskich wsi.

regulówki terenu (tj. od prze-

szych w tamtych stronach, ro-

Szersza uprawa winnej lato-

kopania na glębokość 60 cm),

slo ok. 25 000 winnych krze-

rośli nie byla w Galicji oplacal-

dalej trzeba grunt odpowiednio

wów. Jednocześnie propagowal

na ze względu na konkurencję ze

użyźnić, sprowadzić sadzonki,

on nasadzenia odmian szla-

strony sąsiadujących z nią Wę-

każdy krzew podeprzeć pali-

chetnych, o wysokich walorach

gier dostarczających na rynek

kiem, przeprowadzić dwa rzędy

smakowych i wytrzymalych

dużych ilości winogron. Z cza-

drutów itd. Pod koniec jesieni

w transporcie owocach. Bę-

sem, gdy po ustaniu zawieruch

nakrywa się wszystkie krzewy

dąc wlaścicielem dochodowej,

I wojny światowej i w nowej już

winorośli ziemią dla ochrony

jednej z większych w regionie,

rzeczywistości politycznej re-

przed mrozami, z wiosną trze-

odtworzonej rodzinnej winni-

gion począl dźwigać się gospo-

ba dokonać odkrycia winnicy,

cy w Zazulińcach ­ zwanych

darczo, powiększone winnice

wycinać nieużyteczne pędy,

,,stolicą winogron", podkreślal,

mogly postawić sobie również

które w roku poprzednim owo-

że zysk z ich uprawy przekra-

cele handlowe i przemyslowe.

cowaly, przycinać krótko pędy

cza dziesięciokrotnie osiąga-

Rosnące winogronowe plony

pozostale, w ciągu calego lata

ny z uprawy zboża. Zwracal

zaczęly tedy przynosić znaczą-

należy stale utrzymywać glebę

też uwagę, że przy odpowied-

cy dochód, a ponadto sprzyjać

w stanie pulchnym i czystym za

nio dużych rodzimych zbio-

wzrostowi atrakcyjności regio-

pomocą zruszania powierzchni

rach winogron kraj ma szansę

nu. Zaleszczyckie winogrona

motykami, poza tym ­ wyko-

uniezależnić się od ich importu.

deserowe, wywożone w więk-

nywać wiele innych prac nad

Można dodać, że Józef Warta-

szej ilości do odleglych miast,

pielęgnacją winnicy. W nagro-

nowicz, autor ważnego artyku-

lu pt. Sadownictwo i winiarstwo

zaczęly skutecznie konkuro-

dę za to dobrze utrzymana win-

cieplego Podola (w broszurze

wać z pochodzącymi z importu

nica daje plon obfity".

(wynoszącego ok. 600 wago-

Obszar zajmowany w regio-

,,Winobranie w Zaleszczykach",

nów rocznie). Ponadto, wyso-

nie przez uprawę winorośli po-

1937) byl wiceprezesem Związ-

ka jakość smakowa krajowych

większal się, a do rozwoju ich

ku Posiadaczy Sadów Cieplego

winogron sklonila wlaścicie-

uprawy przyczyniali się wyso-

Podola, późniejszego Podolsko-

li winnic do produkcji miej-

kiej klasy specjaliści w tej dzie-

-Pokuckiego Związku Posia-

scowego wina gronowego. Tak

dzinie. Wielkie zaslugi na tym

daczy Sadów.

o nich pisal wtedy (,,Ilustracja

polu polożyl Grzegorz Zaru-

Nie należy też zapomi-

Polska", nr 40, 2 października

giewicz (1884­1956) urodzony

nać i o innych dużych winni-

1938 r.) Józef Kilarski: ,,Osobliwe

w ormiańskiej rodzinie w Ku-

cach należących do miejsco-

i (choć dla Podola normalnym) to,

tach. W 1908 r. ukończyl studia

wych ziemian. Przypomnijmy

że ziemianie, gdy się spotkają,

winiarskie (rozpoczęte w Odes-

te najbardziej znane w opar-

nie zajmują się obgadywaniem

sie), później ­ do 1928 r. ­ praco-

ciu o publikację Przemysla-

FOLDER ,,KRAJ SLOŃCA I WINNIC" (POLSKIE KOLEJE PAŃSTWOWE

wa Karwowskiego (pt. Winiar-

brydżowych wydarzeń (na kar-

wal w winnicach w rejonie ru-

I LIGA POPIERANIA TURYSTYKI, TARNOPOL 1938)

stwo Kresów Wschodnich II

cięta Podolacy nie laskawi), ale

muńskiego (wtedy) Kiszyniowa.

Rzeczypospolitej, Zielona Góra

za to końca nie ma fachowym

Po przeniesieniu się w następ-

aktywnym propagatorem upra-

na Podolu 50 winnic. Tak więc

dyskursom nad tym, jak sadzić

nym roku na stale do Zalesz-

wy winorośli w okolicznych

tamtejszy  obszar  winnych

2011). I tak w zamku-palacu

wino, jak je przed szkodnika-

czyk zalożyl w Wierzchnia-

miejscowościach, gdzie udzielal

upraw nadal rósl: w 1929 r. sta-

polożonym na majestatycznym

mi chronić, jak to i tamto ­ cala

kowcach nieopodal Borszczowa

instruktażu w zakladaniu win-

nowil niespelna 10 ha, w 1931 ­

wzgórzu w Wysuczce (powiat

encyklopedia, a co najważniej-

wzorcową tarasową winnicę

nic i nawet sam pomagal sadzić

przekroczyl 42, w 1933 ­ już po-

borszczowski) znajdowal się

sze, wyrastająca z wlasnych

o powierzchni ok. 6 ha polączo-

winne szczepy. Dzięki jego wy-

nad 100, osiągając w 1936 r. ok.

największy ośrodek winiarstwa

doświadczeń".

ną z sadem i szkólką, równocze-

trwalej pracy i zapalowi, ale też

130 ha (ok. 583 000 krzewów).

w Polsce prowadzony przez or-

Uprawa winorośli, zwlasz-

śnie byl nauczycielem winiar-

i wysilkowi wielu innych spe-

Sukces ten sprawil przyjęcie

dynata Cyryla Czarkowskie-

cza na większą skalę nie byla

stwa w zaleszczyckiej Szkole

cjalistów od uprawy winorośli,

zalożenia, że do polowy lat 40.

go-Golejewskiego herbu Hab-

prostym przedsięwzięciem ­

Sadownictwa, która prowadzi-

jak np. Gustawa Glażewskiego,

areal uprawy winorośli zwięk-

dank ­ uprawy liczyly tam ok.

tak przedstawial to tajemniczy

la w pobliskich Dobrowlanach

Stanislawa Madeja czy Pio-

szy się do... 2000 ha ­ nikt wte-

130 000 krzewów na ok. 34 ha.

autor Henryk K. w artykule pt.

doświadczalną winnicę. Za-

tra Gintowt-Dziewaltowskie-

dy nie bral pod uwagę, że cokol-

Ponadto, prowadzili uprawę wi-

Winnice i wino w Polsce (,,Mlody

rugiewicz byl również bardzo

go, w ciągu kilku lat powstalo

wiek może temu przeszkodzić...

norośli na większych arealach: