14

nr 10 (374) | 31.05­14.06.2021

Wspomnienia

www.kuriergalicyjski.com

W kręgu kardynala Mariana Franciszka Jaworskiego

Kościól rzymskokatolicki na terenie obwodu

stanislawowskiego w latach 1945­1991 (cz. 2)

Księża Kazimierz Stopa

MARIAN SKOWYRA

i Józef Ślipko ­

Wydalenie ks. Olszowskiego

stróżami wiary katolickiej

ze Stanislawowa

Wraz z ks. Wojciechem Ol-

W sprawozdaniu z 3 grudnia

szowskim we Lwowie w 1939

1949 roku urzędnik tak kon-

roku święcenia kaplańskie

kludowal na temat ks. Olszow-

przyjąl ks. Kazimierz Stopa

skiego: ,,Będąc uprzedzonym

(1916­1992), który pelnil funk-

przez Przewodniczącego Rady

cje wikariusza parafii w Du-

o zakazie wyjazdów w powiaty

najowie, Stanislawowie oraz

bez odpowiedniego pozwole-

w Stryju. Okres jego poslugi

nia, Olszowski 14 sierpnia 1949

w Stanislawowie przypadl na

roku samowolnie wyjechal do

lata 1946­1949, kiedy tu przy-

Bursztyna i odprawil tam mszę

bywal do pomocy ks. Olszow-

w kościele oraz odwiedzil cho-

skiemu oraz do poslugi wśród

rych w mieście. W związku

niezarejestrowanych wspólnot

z tym, że nie zważa na przestro-

katolickich.

gi Przewodniczącego Rady, za

W 1949 roku ks. Stopa stale

ignorowanie sowieckiego pra-

rezydowal w Stryju na terenie

wa, ks. Olszowski zostal zdjęty

drohobyckiego obwodu, gdzie

z rejestracji".

również jak ks. Olszowski

,,Należy zauważyć ­ pisal da-

podjąl dzialalność duszpaster-

lej sowiecki urzędnik z Kijowa

ską wśród katolików w opusz-

­ że nasze dzialanie ze zdjęciem

czonych wspólnotach. Z tej też

z rejestracji ks. Olszowkiego

racji slużby państwowe po-

przynioslo pozytywne wyni-

stanowily przenieść ks. Sto-

STANISLAWÓW, KOLEGIATA

ki i pomoglo wykryć reakcyj-

pę ze Stryja, który jednak od-

no-nacjonalistyczne elementy

mówil podporządkowania się

wielokrotnie, gdyż pelnomocnik

z listy katolików stanislawow-

nakazowi. Za odmowę zostal

nie chcial go rejestrować. Temu

skiego kościola, grupujących

zdjęty z rejestracji i w latach

sprzeciwiala się również Rada

się wokól Olszowskiego, którzy

1949­1956 więziony w Kaza-

Rejonowa w Żmerynce. Z Kijo-

obecnie stopniowo oddalają od

niu w szpitalu psychiatrycz-

wa nadeszla jednak rekomen-

kierownictwa kościola". Dodat-

nym, co odbilo się na dalszym

dacja za rejestracją duchownego.

kowo ks. Olszowski jeszcze te-

zdrowiu kaplana.

W 1958 roku za zorganizowanie

goż 1949 roku zostal skazany na

Po powrocie z zeslania ks.

procesji-pielgrzymki do Brahi-

zeslanie do lagrów Karagandy,

Stopa podjąl ponownie pracę

lowa ks Olszowski.znowu byl

gdzie przebywal do 1954 roku.

duszpasterską w Stryju. Przez

czasowo pozbawiony rejestracji

Po zwolnieniu pracowal do

pewien czas do pomocy zostal

państwowej.

1956 roku wśród katolików

mu przydzielony o. Marcin Ka-

Nominacja biskupia

Kazachstanu, po czym wrócil

raś CSsR. Ks. Stopa zostal po-

ks. Olszowskiego i jego

na Ukrainę. Początkowo sta-

wtórnie aresztowany i osa-

wydalenie do Polski

ral się wrócić do Stanislawo-

dzony w obozie w Lackiem na

Wreszcie w 1958 roku, bez

wa, gdzie pracowal już ks. Jo-

terenie Zachodniej Ukrainy.

uzgodnienia z wladzą radziec-

zuas Pawilonis z Lotwy. ,,Choć

Ostatecznie zwolniony dzięki

ką, ks. Wojciechowi Olszow-

ks. Olszowski mial poparcie

staraniom ks. Jana Cieńskie-

CIALO ZMARLEGO WE LWOWIE O. ALOJZEGO KASZUBY

skiemu drogą pocztową wy-

lwowskiego  duchowieństwa

go ze Zloczowa. Wówczas mial

slano z Watykanu nominację

nim powód gościny. Zapyta-

Tymi dzialaniami poniżono

­ pisal pelnomocnik ­ wladze

być pod opieką brata zakon-

biskupią na ,,administratora

no go, czy chcialby być bisku-

Watykan, ukazano jego slabość

miejscowe odmówily Olszow-

nego bazylianina, mieszkając

apostolskiego dla miasta Kijo-

pem na Ukrainie. Gdyby tę

i bezsilność".

skiemu państwowej rejestracji

pod Lwowem pomiędzy Win-

wa i Republiki Ukraińskiej dla

chęć wyrazil i zgodę podpisal,

Nie byla to jedyna nominacja

w Stanislawowie".

nikami a Mariówką. Wskutek

katolików obrządku lacińskie-

wręczono by mu prawdziwy

papieska, którą przechwycily

Od tego czasu jak podawal

psychicznych urazów odnie-

go, greckiego i ormiańskiego".

dokument papieski. Ks. Woj-

wladze komunistyczne. Jeszcze

pelnomocnik  ,,kontynuowal

sionych w sowieckich obozach

Sakrę biskupią mógl otrzymać

ciech nie zgodzil się na żadne

w 1926 roku Watykan również

wlóczęgostwo, wyjeżdżając do

przez wiele lat byl pacjentem

od  któregokolwiek  biskupa

propozycje. Wrócil do Żme-

drogą pocztową mianowal pro-

stanislawowskiego, lwowskie-

szpitala

psychiatrycznego

wiernego Stolicy Apostolskiej

rynki, ale na krótko ­ na czas

boszcza z Charkowa ks. Win-

go, odeskiego i innych obwo-

w Branicach kolo Opola. Zmarl

i pozostającego z nią w lączno-

spakowania rzeczy i oczeki-

centego Ilgina administratorem

dów, dwukrotnie zostal uprze-

w Nysie 6 kwietnia 1992 roku.

ści. Bulla papieska nie dotarla

wania na transport. Jeszcze

apostolskim dla poludniowej

dzony, aby nie agitowal, nie

Niemal w tajemniczy sposób

do adresata, gdyż zostala prze-

nie wiedzial ­ dokąd. Otrzy-

części diecezji mohylowskiej

podburzal katolików do kiero-

po zakończeniu II wojny świa-

jęta w marcu 1959 roku przez

mal rozkaz, aby w ciągu 24 go-

z siedzibą w Charkowie. Nomi-

wania podań o zwrot kościolów,

towej pozostal w niewielkiej

slużby NKWD. Jak podawal J.

dzin opuścil Związek Radziec-

nacja ta niebawem stala się po-

żeby nie prowadzil dzialalności

parafii w Bukaczowce k. Ro-

Szymański ,,Oficjalnie w mar-

ki i bez pożegnania udal się do

wodem aresztowania ks. Ilgina

misyjnej, jak to mialo miejsce

hatyna ks. Józef Ślipko (1884­

cu 1959 roku pozbawiono go

Polski". Przewodniczący Rady

i zeslania go do lagrów na Wy-

do jego aresztowania".

1963). Wladze często zostawia-

prawa do prowadzenia dzialal-

ds. kultów religii tak te wyda-

spach Solowieckich.

Rejestrację państwową ks.

ly kaplanów w największych

ności duszpasterskiej. Dlate-

rzenia komentowal: ,,Watykan

Ks. Olszowski o nomina-

Olszowski otrzymal dopiero

parafiach lub też w podeszlym

go też celem ograniczenia jego

usilowal powolać nowe cen-

cji i przyczynach wydalenia

13 marca 1957 roku jako pro-

wieku, licząc na ich rychlą

dzialalności duszpasterskiej,

trum Kościola katolickiego na

z Ukrainy dowiedzial się dopie-

boszcz w Żmerynce. Tutaj także

śmierć. W chwili zakończenia II

a w przyszlości wykluczenia

Ukrainie. Mianowal biskupem

ro w trakcie starań o paszport

byl wielokrotnie inwigilowany

wojny światowej ks. Józef mial

możliwości powolania katolic-

i papieskim administratorem

zagraniczny, aby wyjechać do

i oskarżany o nielegalne wy-

61 lat, to też rychla śmierć ka-

kiego episkopatu na Ukrainie,

na Ukrainie księdza Olszow-

Rzymu. Wówczas wladze poka-

jazdy do Stanislawowa i Lwo-

plana nie wchodzila w rachubę.

pracownicy KGB sklonili go do

skiego, z obwodu winnickiego.

zaly mu fotokopię bulli.

wa. Tak z 1957 roku pochodzilo

Możliwe, iż byl pozostawio-

opuszczenia Ukrainy i wyjazdu

Olszowski ­ zażarty zwolen-

Decyzja Watykanu o no-

doniesienie, jakoby Olszowski

ny dla przyszlych sprawozdań

do Polski".

nik Watykanu, w 1949 roku byl

minacji biskupiej 12 kwietnia

mial udać się do Lwowa i tam

państwowego urzędnika, któ-

Przed oficjalnym wydale-

skazany za antysowiecką dzia-

1962 roku zostala odwola-

związal się ,,ze spekulantami,

ry mial corocznie podawać opis

niem do Polski slużby mialy

lalność i 7 lat byl uwięziony. De-

na, a ks. Wojciech Olszowski

którzy mu sprzedali kradzio-

swej dzialalności, zmierzającej

zaprowadzić ks. Olszowskie-

cyzji Watykanu o nominacji na

24 listopada 1962 roku zostal

ne kościelne rzeczy". Wszyst-

do calkowitego unicestwienia

go do restauracji milicyjnej,

biskupa Ukrainy Olszowski nie

mianowany ,,szambelanem pa-

ko to mial przewieźć koleją do

religii. Chcąc zachować posa-

gdzie przy najlepszym jedzeniu

otrzymal. Olszowskiego pozba-

pieskim". Przez następne lata

Żmerynki i umieścić w koście-

dę oraz sobie zapewnić przy-

i alkoholu usilowano sklonić go

wiono prawa do wykonywania

pracowal na terenie archi-

le. Te dzialania stalym się ko-

szly awans, urzędnicy zgadzali

do wspólpracy. Ks. Olszowski

obowiązków duszpasterskich

diecezji wroclawskiej. Zmarl

lejną podstawą do pozbawie-

się na tymczasową dzialalność

wówczas odmówil poczęstun-

za naruszenie prawa o kultach

w Bogatyni 21 kwietnia 1972

nia go państwowej rejestracji.

duszpasterską wybranych lo-

ku. ,,Odkryto wreszcie przed

i on wyjechal za granicę ZSRR.

roku.

W 1957 roku powtarzaly się to

jalnych duchownych. O takich