22

nr 10 (374) | 31.05­14.06.2021

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Życie codzienne Zaleszczyk i slawni goście (część 10)

Zaleszczyki  riwiera międzywojnia

W Zaleszczykach,

tętniących życiem

uzdrowiska i kurortu

przez dlugie miesiące

w ciągu roku, toczylo

się też codzienne życie

stalych mieszkańców.

JAN SKLODOWSKI

D

zialal tu urząd Starostwa

Powiatowego, Magistrat,

Sąd Grodzki, Urząd Pocz-

towo-Telegraficzny, powiatowa

Komunalna Kasa Oszczędno-

STATUT KOMUNALNEJ KASY

ści, Urząd Skarbowy i oddzial

OSZCZĘDNOŚCI

Straży Skarbowej, Urząd Ewi-

dencyjny, Powiatowa Komen-

że uzbierane datki wrzucal do

da Policji Państwowej, Notariat

kościelnej skarbonki. Podob-

i Inspektorat Szkolny Powia-

no niegdyś oszczędzal uciulane

towy. W mieście byla czyn-

pieniądze, ale pożytku z nich

na szkola powszechna, dwie

nie mial; jak mawiano, strawil

szkoly  wydzialowe  (męska

je pożar stodoly, w której bel-

i żeńska) oraz Państwowe Se-

kach je ukryl, albo jak chcieli

BUDYNEK POCZTY

minarium Nauczycielskie Mę-

inni, stracily rychlo ważność

Zaklad Fotograficzny. Wydaw-

skie z internatem. Czynne byly

jak schowane w kościelnej wie-

cami pocztówek byly ponadto

świątynie ­ kościól, cerkiew

ży wojenne marki.

zaleszczyckie księgarnie Jakó-

i synagoga. W mieście znajdo-

Mimo takiego trybu ży-

ba Kofflerai L. Schechtera oraz

wal się (od 1904 r.) Powiatowy

cia nie byl zupelnie zaniedba-

biblioteka M. Hellera. Pamię-

Szpital Powszechny ­ do jego

nym kloszardem, pochodzil,

tano także o imprezach dla naj-

zalożenia przyczynil się wspo-

jak przypuszczano, z Bukowi-

mlodszych mieszkańcach Za-

minany poprzednio Tadeusz

ny ­ znal co prawda język ru-

leszczyk ­ to dla nich miejscowe

Cieński, istniala Powiatowa

muński, ale też wyrażal się po-

kolo ,,Związku Pracy Obywatel-

Kasa Chorych i jej ambulatoria,

prawnie po polsku i sprawial

skiej Kobiet w Zaleszczykach"

Powiatowy Ośrodek Zdrowia

wrażenie, że nie wywodzil się

organizowalo bale kostiumowe.

i Przychodnia przeciwgruź-

z biednej rodziny. Dodatkowo

Nie można wreszcie zapomnieć

licza. W mieście ordynowali

jego malomówność sprzyja-

o istnieniu w mieście codzien-

prywatnie lekarze ­ dr Marian

la odbieraniu Pokutnika Janka

nie otwartego Muzeum Powia-

Doliński, dr Mieczyslaw Kos-

jako osobę tajemniczą. Różne

towego ­ wstęp 15 gr.

sowski, dr Bronislaw Kurz, dr

tedy krążyly wieści na temat

STAROSTWO

Miejscowy Urząd Stacyj-

Adolf Rozen, dr Michal Rozen-

powodów jego dziwactw. W Za-

ny nadzorowal ruch pocią-

baum. Dwaj ostatni prowadzili

Przez dlugi czas pamiętano

Natomiast swą niekonwen-

leszczykach mial się pojawić

gów ­ przewozy pasażerskie

również gabinety wyposażo-

o urodzonej tam (w 1875 r.) sio-

cjonalną postawę w kwestiach

jeszcze przez wybuchem I woj-

i towarowe na trasach lokal-

ne w aparat Roentgena i lam-

strze milosierdzia Angeli, na-

politycznych ujawnila podczas

ny światowej po ­ jakoby ­ po-

nych i dalekobieżnych. Ulep-

pę kwarcową. Ordynowala też

uczycielce z powolania, która

wizyty w Zaleszczykach mar-

zbawieniu życia kogoś ze swej

szano stan lokalnych dróg kolo-

dentystka Perlman-Gelbardo-

wstąpila do towarzystwa mi-

szalka Józefa Pilsudskiego, gdy

bliskiej rodziny, odbyciu wię-

wych (utwardzenie ich ok. 200

wa i technik-dentysta Ignacy-

syjnego w 1901 r. Stracila ona,

aranżującemu spotkanie jego

zienia i przekazaniu na kościól

km wsparl Tadeusz Cieński),

Litman. Lekarstwa można bylo

wraz z czterema innymi sio-

adiutantowi odmówila ­ jako

jako zadośćuczynienia pienię-

nad czym czuwal Państwowy

nabywać w aptece i drogerii

strami, życie z rąk tubylców

o prawicowych poglądach ary-

dzy za sprzedany w rodzin-

Urząd Drogowy. Na zaleszczyc-

IzydoraZerygiewicza w Rynku.

w 1904 r. podczas pobytu na

stokratka ­ przyjęcia w swym

nych stronach dom z gruntem.

kim rynku odbywaly się targi,

Dzialaly również Ochronki ­

Nowej Gwinei, gdzie w zwrot-

palacu Marszalka ze względu na

Wlaśnie te zdarzenia z mlodo-

na których okoliczna ludność

Polska, Ruska i Żydowska. Także

nikowym lesie, dwa dni dro-

jego socjalistyczną przeszlość.

ści Janka mialy spowodować

sprzedawala plody rolne i ogrod-

wielce zaslużone Towarzystwo

gi od najbliższego posterunku

Inną, zgola z przeciwnego

przyjęcie pokutniczego trybu

nicze, mialy tam też swój postój

Gimnastyczne ,,Sokól", Związek

wojskowego, misja św. Pawla

bieguna hierarchii spolecznej

życia za popelnienie ciężkiego

fiakry ­ powszechny wów-

Strzelecki, Towarzystwo Wio-

prowadzila szkoly i domy sierot

postacią, niezwykle charakte-

grzechu. Wedlug innego nato-

czas środek lokalnej komuni-

ślarskie, Stowarzyszenie Rze-

dla miejscowych dzieci.

rystyczną i powszechnie zna-

miast przekazu taka zmiana

kacji. Na miejscu znajdowal się

mieślników ,,Gwiazda" czy od-

Wśród mieszkańców Zalesz-

ną, być może wtedy nawet w ca-

postawy życiowej byla spo-

komisariat Straży Granicznej

dzial Podolskiego Towarzystwa

czyk można bylo spotkać kilka

lej Polsce, byl Pokutnik Janko.

wodowana wielkim zawodem

,,Zaleszczyki", oddzial Korpusu

Turystyczno-Krajoznawczego

charakterystycznych posta-

Bezdomny, malomówny bosy

milosnym. Natomiast o pocho-

Ochrony Pogranicza w pobliżu

(mającego siedzibę w Tarnopo-

ci. Przedstawmy dwie z nich.

żebrak, jednakowoż honoro-

dzeniu Janka z Besarabii może

mostu drogowego jego strażnica,

lu). Funkcjonowalo kino ,,So-

Oto pierwsza ­ baronowa Stella

wy, ponieważ z otrzymywanej,

świadczyć fakt, że rozpoznal go

wreszcie Urząd Celny na dwor-

kól", czytelnie: ,,Gwiazda"­ wraz

Turnau, piękność z czasów c.k.

gdy uznal, nadmiernie wyso-

ponoć kiedyś w kurorcie jako

cu kolejowym i Podurząd Celny

z księgarnią, Czytelnia Uzdro-

i ostatnia przedwojenna wla-

kiej jalmużny wydawal zwy-

swojego brata przybyly stam-

przy moście drogowym ­ odby-

wiskowa,  Kasyno  urzędni-

ścicielka majętności należą-

kle resztę. Z kosturem i Biblią

tąd gospodarz. Janko byl często,

wala się tam kontrola paszpor-

cze i ,,Ukraińska Besida", tak-

cych poprzednio do baronów

w ręce byl charakterystyczną

z powodu wyrazistego oblicza

towa i celna dla ruchu z Rumu-

że ukraiński ,,Narodnyj Dim"

Brunickich, byla osobą i prze-

postacią kurortu. Letnią porą

i przykuwającej wzrok postaci,

nią. Na obrzeżach miejscowości

(1908 r.). Ponadto ­ księgar-

bojową, i ekscentryczną (zmar-

sypial w kościelnej kruchcie

uwieczniany przez fotografów,

znajdowaly się koszary wojsko-

nie z wypożyczalniami ksią-

la w 1938 r.). W czasie I wojny

lub w korytarzu plebanii, gdy

jego zdjęcia trafialy na karty

we im. hetmana Stanislawa Żól-

żek ­ np. Jakóba Kofflera, który

światowej, po obrabowaniu

przychodzily chlody ­ przy by-

pocztowe, a gazety chętnie pi-

kiewskiego ­ w Zaleszczykach

przy księgarni prowadzil anty-

zaleszczyckiego palacu przez

dle w oborze. Nosil lachmany,

saly o tej najbardziej malow-

ulokowano bowiem Szkolę Pod-

kwarnię, czy Skomorowskie-

rosyjskiego generala i wywie-

a gdy otrzymywal od dobrych

niczej postaci zaleszczyckiego

chorążych Rezerwy Kawalerii

go. Czynni byli liczni wydawcy

zieniu na jego rozkaz zabytko-

ludzi lepsze odzienie, darl je

kurortu. Janka portretowal ma-

Nr 4 oraz Szkolę Podchorążych

kart pocztowych oraz fotografo-

wego wyposażenia, udala się

na strzępy i wiążąc sznurkami

larz Stanislaw Jarocki ­ praca

Rezerwy Piechoty Nr 6. Miasto

wie uwieczniający na zdjęciach

do jego odleglej kwatery wy-

ubieral się w nie, alkoholu nie

ta zostala nagrodzona na Po-

bylo zelektryfikowane, posia-

krajobraz Zaleszczyk, zabytki

muszając skutecznie zwrot za-

nadużywal. Czasami podejmo-

wszechnej Wystawie Krajowej

dalo infrastrukturę wodociągo-

i miejscowe typy ludowe ­ naj-

grabionych rodzinnych portre-

wal się dorywczych prac, któ-

w Poznaniu w 1929 r. Jego postać

wą i kanalizacyjną oraz dobrze

bardziej znane atelier polączone

tów, co w wojennych czasach

re wykonywal z sumiennością,

pojawia się również w kronice

utrzymane brukowane ulice.

ze sprzedażą widokówek i foto-

­ zwlaszcza, że byla poddaną

jak np. rozprowadzanie prasy

filmowej ­ reportażu zrealizo-

Z Zaleszczyk wyruszano na

grafii prowadzil Maurycy Bäu-

wrogiej wobec Rosji monar-

katolickiej w kościele czy po-

wanego w końcu stycznia 1930

odlegle wyprawy misyjne, nie

mer. W tej branży dzialal też B.

chii austro-węgierskiej ­ bylo

moc Żydom w domowych pra-

r. podczas pierwszego przejazdu

zawsze kończące się pomyślnie.

Jurmann posiadający w mieście

aktem brawurowej odwagi.

cach podczas szabatu; bywalo,

pociągu odbudowanym mostem