23

nr 10 (374) | 31.05­14.06.2021

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Józef Beck, gość kawiarni ,,War-

szawa" i zasiadający do brydża

w pensjonacie ,,Ustronie", Wla-

dyslaw Belina-Prażmowski ­

wtenczas wojewoda lwowski

oraz gen. bryg. Janusz Gąsio-

rowski, szef sztabu glówne-

go WP. Inne znane, związane

z tym miastem postacie odwie-

dzające Marszalka, to jego ho-

norowi obywatele: starosto-

wie powiatu zaleszczyckiego

Jan Veltz i Józef Krzyżanowski

oraz gen. Edward Rydz-Śmi-

gly, marszalek Polski. Nieocze-

kiwane spotkanie odbyl wte-

dy Pilsudski z będącym wtedy

w Zaleszczykach inżynierem

POKUTNIK JANKO

Stefanem Juszczyńskim, towa-

na Dniestrze, gdy jeszcze po

rzyszem z syberyjskiego ze-

stronie rumuńskiej, na stacji

slania w miejscowości Tunka

w Stefanesti, można w podeks-

w latach 1887­1892. Serdeczne

cytowanym tlumie obserwu-

rozmowy dawnych sybiraków

jących wydarzenie zauważyć

po przeszlo 40 latach niewidze-

przez kilka sekund Janka za-

nia się zakończyl Pilsudski po

BAL KOSTIUMOWY DLA DZIECI

palającego papierosa, którym

wyjściu gościa, jak zanotowal

go wlaśnie poczęstowano. Jan-

kpt. Lepecki, slowami: ,,Dziwne,

ko, urodzony (jakoby) w 1870 r.,

mnogością owoców, plażowa-

oraz Jan Samsonowicz ­ pro-

Pilsudski zamieszkal w wyszu-

jak się ten Juszczyński zesta-

zmarl w Zaleszczykach podczas

niem i kąpielami w Dniestrze

fesor uniwersytetów we Lwo-

kanej dla niego przez adiutanta

rzal"... Pobyt slawnego gościa

okupacji niemieckiej w latach

­ byla pisarka Maria Dąbrow-

wie i Warszawie. A swój splyw

kpt. Mieczyslawa Lepeckie-

w Zaleszczykach upamiętniono

II wojny i zostal pochowany na

ska, przybywająca tam na wy-

kajakowy Dniestrem zakoń-

go eleganckiej willi Zarządu

pod koniec lat 30. ­ na tamtej-

tamtejszym cmentarzu.

wczasy w porze winobrania

czyl wlaśnie w Zaleszczykach

Drogowego, polożonej tuż przy

szym rynku stanąl monument,

Zaleszczyki od dawna przy-

ze swym towarzyszem życia,

slawny podróżnik i autor fra-

zburzonym  moście  drogo-

ponad naturalnej wielkości

ciągaly swym niepowtarzal-

Stanislawem  Stempowskim.

pujących książek ze swych

wym, z pięknym widokiem na

glowa Marszalka ustawiona na

nym urokiekm przybyszów

Wymienić należy (w porządku

dalekich po świecie podro-

Dniestr i rumuńską ,,ścian-

kamiennym cokole.

z dalszych zakątków kraju.

alfabetycznym) i innych tam-

ży ­ Arkady Fiedler. Można

kę" jego jaru (Lepecki z inny-

Niezwyklą postacią, która

Bywaly ku temu również po-

tejszych bywalców ze świata

nadmienić, że w tym mieście

mi oficerami towarzyszący-

odwiedzila Zaleszczyki w 1934

wody natury czysto osobistej,

kultury: Lodę Halamę ­ tan-

urodzil się Henryk Gąsiorow-

mi  Marszalkowi  zatrzymal

r. jadąc z Kolomyi przez Ho-

gdy poważne rozterki wyma-

cerkę, aktorkę i primabalerinę

ski, znany krajoznawca, na-

się w pensjonacie ,,Ustronie").

rodenkę i Tarnopol do Lwo-

galy radykalnej zmiany trybu

Teatru Wielkiego w Warszawie,

uczyciel i fotografik, znawca

Pilsudski odbywal spacery

wa byla Amerykanka Louise

życia poprzez porzucenie wy-

bywającego tam z rodzicami

Huculszczyzny, autor cenio-

po pobliskim parku, brzegiem

Arner Boyd, znana świato-

czerpującego miejskiego by-

Andrzeja Hiolskiego ­ przy-

nego (do dziś) dwutomowego

rzeki, odwiedzal miejscowe

wa podróżniczka i fotografka.

towania na rzecz zaszycia się

szlego śpiewaka operowego,

,,Przewodnika po Beskidach

winnice ­ nie byl to jednak-

Przybyla do Polski w ramach

w oddalonym ustroniu. Tak

Fryderyka Jarosego ­ reżysera

Wschodnich" (wydanego we

że pobyt mijający w zupelnym

delegacji  Międzynarodowej

bylo w przypadku Jana Kaspro-

i dyrektora teatrów kabareto-

Lwowie w l. 1933­1935).

oderwaniu od spraw państwo-

Unii Geograficznej dla odby-

wicza, który w 1899 r. przeżyl

wych, Jerzego Jurandota ­ poetę

Najznamienitszym gościem

wych. Odwiedzal go tam wów-

cia dwóch dlugich podróży po

rodzinny dramat ­ opuścila go

i autora tekstów piosenek oraz

kurortu byl Józef Pilsudski.

czas premier Janusz Jędrzeje-

Kresach dla obserwacji przy-

dla Stanislawa Przybyszew-

dialogów filmowych przyjeż-

Przybyl tam rano 5 września

wicz oraz inni oficerowie dla

rody, codziennego życia i folk-

skiego żona Jadwiga. Poeta

dżającego tam z żoną Stefanią

1933 r. dla spędzenia trzech

omówienia przygotowań do

loru mieszkańców, zwlasz-

wraz z dwiema córkami opuścil

Grodzieńską ­ tancerką i au-

tygodni wypoczynku. Na sta-

opracowanej przez Marszalka

cza mniejszych miejscowości

w akcie rozpaczy Lwów udając

torka tekstów dla radia i później

cji w Zaleszczykach przywi-

w szczególach (wlaśnie w Za-

i wsi. Przebyla wtedy lącznie

się do Zaleszczyk, gdzie za-

­ telewizji, Kazimierza Kru-

tali Marszalka wysocy oficjele

leszczykach) wielkiej rewii ka-

z górą 10 000 km, a plonem

mieszkal w letnim domu (zwa-

kowskiego ps. Lopek ­ aktora

­ wojewoda tarnopolski Kazi-

walerii w Krakowie uświet-

tych wypraw bylo ponad 2000

nym później dworkiem Ka-

i piosenkarza, Salomeę Kru-

mierz Moszyński, miejscowy

niającej 250. rocznicę odsieczy

unikatowych zdjęć. Ich wybór

sprowicza) swego przyjaciela,

szelnicką ­ śpiewaczkę opero-

starosta Józef Krzyżanowski

wiedeńskiej króla Jana III. Ku-

stanowil ilustrację do opisu

Józefa Czermaka. Powodowa-

wą i wokalistkę, Ferdynanda

i gen. bryg. WP Boleslaw Po-

rort także wtedy odwiedzili, dla

podróży zatytulowanego ,,Po-

ny swym wielkim osobistym

Ossendowskiego ­ świetne-

powicz, dowódca Okręgu Kor-

odbycia spotkań z Pilsudskim,

lish Countrysides", opubliko-

cierpieniem napisal tam dwa

go pisarza i podróżnika, Ma-

pusu Nr VI we Lwowie. Józef

minister spraw zagranicznych

wanego przez American Geo-

ze swych slawnych hymnów

rię Pawlikowską-Jasnorzew-

graphicSociety w 1937 r.

­ ,,Święty Boże, Święty Moc-

ską ­ poetkę (córkę Wojciecha

Należy wreszcie pamiętać

ny!" oraz ,,Salome", wyrażają-

Kossaka, która ostatnie przed-

o licznych nieznanych z nazwi-

ce wielki ból duszy zaistnia-

wojenne wakacje spędzala tam

ska gościach uzdrowiska nad

ly w skutek osobistej tragedii.

w pensjonacie ,,Ariadna"), Wa-

Dniestrem ­ szerokich rzeszach

Materialnym  świadectwem

clawa Sieroszewskiego ­ także

skromnych letników. O urzęd-

upamiętniającym powstanie

podróżnika, ponadto etnogra-

niczych i nauczycielskich ro-

pierwszego z tych hymnów

fa i pisarza, slawnego ulana 1

dzinach, ambitnych turystach

byla wystawiona nieopodal

pulku Legionów Polskich, po-

i krajoznawcach, studenckiej

domu Czermaka kapliczka,

sla i senatora II RP, Zofię Terné

i szkolnej mlodzieży z najdal-

ozdobiona w tympanonie fre-

­ aktorkę, piosenkarkę i pia-

szych zakątków kraju ­ po-

skiem autorstwa zięcia poety

nistkę czy Kazimierza Waj-

szukujących niedrogich kwa-

­ malarza Wladyslawa Jaroc-

dę ­ legendarnego ,,Szczepka"

ter i niewymagających w nich

kiego i napisem: ,,Święty Boże!

z ,,Wesolej Lwowskiej Fali". Do

wygód. Przybywali oni letnią

Święty a Nieśmiertelny!".

Zaleszczyk zjeżdżal też na wy-

porą do Zaleszczyk nie tylko dla

Splendoru miastu w latach

stępy koncertujący po calym

pochwycenia blasku slawnego

międzywojnia  przysparza-

świecie Chór Dana ­ polski ze-

kurortu, ale przede wszystkim

li przybywający nad Dniestr

spól rewelersów (a w jego skla-

z chęci beztroskiego spędze-

znakomici goście ­ znani li-

dzie m.in. Mieczyslaw Fogg).

nia czasu w wabiącym polu-

teraci, artyści, naukowcy, po-

Bywali w Zaleszczykach rów-

dniowym cieplem i niespoty-

litycy oraz osobistości życia

nież znani naukowcy: mlody

kanymi gdzie indziej owocami

kulturalnego i publicznego.

botanik Tadeusz Wilczyński,

zakątku. Oni to, powracając

Oni to dla kuracji, wakacyjne-

odkrywca w 1913 r. na ściance

w swe rodzinne strony, nie-

go wypoczynku czy zaznania

,,Krzywe" nad Dniestrem rzad-

śli wspomnienie niezwyklych

niepowtarzalnego klimatu co-

kiej rośliny śródziemnomor-

wakacji zachęcające ich rodzi-

raz modniejszego kurortu tam

skiej, znanej też na Kaukazie

ny i przyjaciól do odwiedzenia

wlaśnie decydowali się spędzić

i w Azji ­ przęśli dwuklosowej

Zaleszczyk. To ich opowieści

w doborowym towarzystwie

(Ephedradistachya) i później-

i wyslane stamtąd widokówki

wolne chwile. Dzięki nim Za-

szy profesor Uniwersytetu im.

tworzyly tego miejsca legendę,

leszczyki staly się prawdzi-

Jana Kazimierza we Lwowie,

która przetrwala, choć slabną-

wym letnim salonem kraju.

geolodzy Mieczyslaw Lima-

ca, w naszej zbiorowej pamięci

Zauroczona  Zaleszczyka-

nowski ­ profesor Uniwersy-

do dziś.

mi ­ ich cieplym klimatem,

tetu Stefana Batorego w Wilnie

(cdn.)

ZNACZKI POCZTOWE Z JÓZEFEM PILSUDSKIM