9

nr 12 (376) | 29.06­15.07.2021

Wydarzenia

www.kuriergalicyjski.com

prowadzonym przez zakon-

Tak samborzanie ratowali Żydów

nice ze Zgromadzenia Sióstr

Franciszkanek Rodziny Ma-

,,Estera Szajn z Sambora znalazla schronienie w domu wielodzietnej polskiej rodziny Kumernic-

ryi w Samborze. Tam przeży-

kich. Mimo zagrożenia rewizjami, bo informacja o ukrywaniu przez Kumernickich żydowskiego

la wojnę. Na pożegnanie usly-

dziecka dotarla do niemieckiej policji, Estera przeżyla wojnę. Okupację niemiecką przetrwaly także

szala od przelożonej zakonnic

dwie żydowskie dziewczynki Janina Zorn i trzyletnia Adela Friedman, które przez ponad póltora

s. Celiny Kędzierskiej slowa,

roku ukrywalo malżeństwo Zofia i Stanislaw Woroniczakowie. W pomoc ludności żydowskiej za-

które mocno zapadly jej w pa-

angażowali się również ukraińscy mieszkańcy Sambora. Można tu wymienić m.in. Marię i Iwa-

mięć: ,,Pamiętaj. Bądź dobrym

na Malankiewiczów, którzy od czerwca 1943 r. w kryjówce zbudowanej na strychu swojego domu

czlowiekiem".

ukrywali Bertę Sandauer i jej dwoje dzieci (Artura i Irenę). Zgodę na ukrywanie się tej żydowskiej

Anna Kretz nie byla jedy-

rodziny u Malankiewiczów uzyskal Józef Wójcik ­ ich polski wychowanek i uczeń Artura Sandau-

nym dzieckiem żydowskim,

era. Wszystkim udalo się doczekać wyzwolenia spod niemieckiej okupacji. Także Helena Zejher (Pi-

które przetrwalo dzięki odwa-

sok-Fufak) przeżyla wojnę dzięki Ukraińcom Annie i Wasylowi Pisokom, którzy dziewczynkę ad-

dze i zaangażowaniu zakonnic,

optowali. Niestety Niemcy dowiedzieli się o żydowskim pochodzeniu dziecka i Pisokowie zmuszeni

a zwlaszcza s. Celiny Kędzier-

byli uciekać z Sambora. Przeżyli wojnę w rodzinnym domu Anny w wiosce Czerchawa.

skiej. Kolejnym byl kilkumie-

Wszystkie dzialania na rzecz ratowania Żydów od śmierci wymagaly od ukrywających wiele od-

sięczny chlopczyk Jerzy Bander.

sprawa ta jest najważniejsza dla

wagi, sprytu i poświęcenia. Polka Maria Hradowicz uratowala życie Markusowi Mannerowi, jego

Urodzil się w 1942 r. w nie-

mieszkańców tego miasta. Dla-

żonie i trójce dzieci. Po raz pierwszy Maria pomogla Markusowi, kiedy ten dostal się do niewoli po

mieckim więzieniu w Sambo-

tego że Sambor, tak mi się wy-

przegranej wojnie obronnej we wrześniu 1939 r. Wówczas udalo się jej wyprosić zwolnienie mężczy-

rze. Dziecko zostalo potajemnie

daje, bardzo pozytywnie się tu-

zny z prowadzonej kolumny więźniów. Razem wrócili do Sambora. Po raz kolejny Hradowicz ocalila

z niego wyniesione przez ludzi

taj wyróżnil i że przyklad tych

życie Mannerowi w 1942 r., kiedy ten trafil do obozu pracy. To wlaśnie ona szmuglowala mu żywność

sprzątających więzienie. Jur-

rodzin, tych też indywidual-

i ostatecznie wydostala go z obozu. Przez następne lata okupacji niemieckiej Maria ukrywala cala

ka zabrala do siebie Maria Wa-

nych osób oraz przyklad sióstr

rodzinę Mannerów najpierw u siebie na strychu, a następnie w specjalnie wynajętym mieszkaniu.

chulka. Następnie zostal przy-

pokazuje, że rzeczywiście to

Tylko czteroletnia córka Mannerów pozostala z Marią. Z tej przyczyny kobieta byla szantażowa-

jęty przez s. Celinę Kędzierską

wspólżycie mieszkańców ży-

na i aresztowana przez Niemców. Udalo się jej jednak wrócić do domu i nadal opiekować żydowską

do sierocińca. Tam przeżyl woj-

dowskich, Polaków i Ukraiń-

rodziną. Przez caly czas dostarczala jej wszystkie środki potrzebne do życia. Kupowala je za wla-

nę. Można bylo nabyć książkę

ców tutaj spowodowalo, że czuli

sne pieniądze, a kiedy ich zabraklo utrzymywala żydowską rodzinę z żebrania. Inny mieszkaniec

Jerzego Bandery ,,Urodzony na

się za siebie wzajemnie odpo-

Sambora o nazwisku Luczyński żyl samotnie i wśród mieszkańców miasta uchodzil powszechnie za

gestapo".

wiedzialni i tych przypadków

,,dziwaka", ponieważ z niezwyklą konsekwencją unikal kontaktów z ludźmi. Dopiero po zakończeniu

uratowania ludzkiego życia,

Jesteśmy bardzo

niemieckiej okupacji okazalo się, że na terenie jego posesji przeżyla grupa Żydów.

dziecięcego, doroslego tutaj

,,

wdzięczni siostrom

Polacy Sambora wykorzystywali do niesienia pomocy nawet wlasne kilkuletnie dzieci. Jan Żuk

bylo naprawdę bardzo dużo.

kladl na sanki worek z węglem i pod pozorem zabawy ze swoją kilkuletnią córką Marią szedl w kie-

Zresztą znam osobiście osobę,

franciszkankom

runku dzielnicy żydowskiej. Zadaniem dziewczynki bylo zjechanie z górki w stronę getta, gdzie

której mama zostala uratowana

Rodziny Maryi za ich

umówiona wcześniej osoba zabierala opal. Z kolei Zofia Paluszkiewicz wykorzystywala spacer

i też stąd pochodzi. Samborska

poslugę w Samborze, za

z córką Anną, aby przemycać do getta żywność. W umówionym miejscu udając, że zawiązuje dziecku

rodzina ją uratowala. Te przy-

kontynuację tego pięknego

but zostawiala w naczyniu trochę żywności (zazwyczaj gotowane ziemniaki lub kaszę) i odchodzila.

klady trzeba pokazywać, jest

dziela, które prowadzą

Wracając zabierala je już puste.

to historia, którą trzeba prze-

w swojej posludze

Nie jest znana dokladnie liczba polskich mieszkańców Sambora, którzy z narażeniem życia za-

pracować, gdyż przez lata o tym

angażowali się w ratowanie ludności żydowskiej od śmierci, podobnie jak nie wiadomo ilu Ży-

prawie nikt nie mówil. To byly

siostrzanej i które

dom udzielono pomocy. Do chwili obecnej Instytut Yad Vashem uhonorowal tytulem ,,Sprawiedli-

tajemnice rodzinne. Owarcie

wpisuje się w historię

wy wśród Narodów Świata" 20 Polaków z Sambora. Tylko z ich pomocy skorzystalo 68 żydowskich

tej izby pamięci i zajęcie się tą

tego miasta, a w sposób

mężczyzn, kobiet i dzieci".

sprawą odblokuje tych ludzi

szczególny podczas

IPN Oddzial w Rzeszowie

i nie będą się już wstydzić opo-

II wojny światowej,

wiadać tych historii i poszuki-

kiedy ratowaly dzieci

tak piękną salę, która będzie

w tym czasie byli prześlado-

uważam, że jest to coś wspa-

wać swoich korzeni. To bardzo

żydowskie od zaglady, od

upamiętniala te wydarzenia.

wani przez hitleryzm. Wiem, że

nialego. Dlaczego? Dlatego że

piękne dzielo.

Z jednej strony bardzo tra-

ta sala będzie szkolą ewange-

mlodzież, która nie ma zielone-

śmierci przygarniając je

Jestem bardzo

giczne, a z drugiej strony jest

lizacji, a także szkolą formacji

go pojęcia o tym co wtedy tutaj

,,

do ochronki

wdzięczna siostrze

to ewangelizacja, aby wlaśnie

duchowej i ludzkiej".

się dzialo, gdy tutaj przybędzie

być czlowiekiem. Być dobrym

Wśród gości z Polski byla też

i poczyta sobie trochę, to za-

Elżbiecie za to co zrobila.

ARCYBISKUP

czlowiekiem.  By  każdemu

Janina Póltorak, prezes Towa-

wsze w tych glówkach coś jej

Myślę, że powinniśmy

MIECZYSLAW MOKRZYCKI

czlowiekowi okazać milość,

rzystwa Milośników Lwowa

pozostanie. A to jest niezmier-

wszyscy z ogromnym

dobroć niezależnie od tego, ja-

i Kresów poludniowo-wschod-

nie ważne".

szacunkiem odnosić się

­  Jeszcze  chwila  czasu

kiej jest narodowości jakiej

nich w Tychach, pochodzącą

Swoimi refleksjami podzie-

do tej inicjatywy, do tego

i o tym by zapomniano. Je-

kultury czy jakiego wyzna-

z Czukwi.

lila się konsul generalny RP we

dziela

steśmy wdzięczni obecnym

nia. Bo w czasie II wojny świa-

,,Gdy otrzymalam zaprosze-

Lwowie Eliza Dzwonkiewicz:

siostrom, że podjęly się tego

towej takie świadectwo dali

nie na tę uroczystość, to jak na

­ To musi być żywe i bardzo

KONSUL RP WE LWOWIE

wszyscy, czy to Ukraińcy czy

skrzydlach przyjechalam. Po-

bym chciala, żeby przyjeżdżalo

zadania, że zebraly materia-

ELIZA DZWONKIEWICZ

ly, świadectwa i urządzily tu

Polacy ratując Żydów, którzy

nieważ jestem nauczycielem,

tu jak najwięcej osób. Sądzę, że

Nie będzie spotkania przywódców UE i Rosji

Jurij Witrenko: USA mogą zablokować

certyfikację NS2

Nie będzie na razie spotkania

z przyjętych wniosków na szczycie doty-

Unia-Rosja na najwyższym szczeblu. ­

­ Techniczne zakończenie

liderów Unii Europejskiej

czących Rosji. Podkreślil, że są określone

gaz, który idzie przez ten gazociąg. I wszyst-

Myślę, że jest na to za wcześnie, bo jak na

budowy Nord Stream 2 jeszcze

i Rosji - tak zdecydowali

ko to też może być przedmiotem odpowied-

razie nie dostrzegamy radykalnych zmian

warunki zmiany w podejściu Unii do Rosji

nie oznacza, że gazociąg

przywódcy 27 krajów na

nich sankcji ze strony USA ­ ocenil.

w zachowaniu Wladimira Putina. Można

i że jest to przede wszystkim realizacja po-

będzie dzialać ­ podkreślil

szczycie w Brukseli. Odrzucili

rozumień mińskich o zawieszeniu broni na

Witrenko przedstawil też rezultaty

próbować się angażować, ale bez wyzna-

szef ukraińskiego koncernu

tym samym propozycję

wschodzie Ukrainy.

swojej niedawnej wizyty w USA, gdzie

czenia czerwonych linii, bez żadnych wa-

Naftohaz Jurij Witrenko

Francji i Niemiec, by wznowić

Ta wybiórcza wspólpraca Brukseli

rozmawial z kongresmenami o możliwości

runków wstępnych, byloby to zlym sygna-

w rozmowie z agencją Interfax-

wspólpracę z Moskwą

powstrzymania projektu. Administracja

lem ­ powiedzial prezydent Litwy.

z Moskwą moglaby dotyczyć takich dzie-

Ukraina. Dodal, że USA mogą

i zorganizować unijno-rosyjski

prezydenta jeszcze nie zastosowala naj-

Kanclerz Niemiec Angela Merkel

dzin jak walka z koronawirusem, terro-

zablokować certyfikację

szczyt z udzialem Wladimira

ryzmem, klimat, energia, czy umowa nu-

bardziej efektywnych sankcji ­ podkreślil.

przyznala, że nie bylo zgody na spotka-

rurociągu.

Putina. Dyskusja o propozycji

klearna z Iranem. Inny unijny dyplomata

­ Dlatego to, o czym rozmawiamy z kon-

nie przywódców Rosji i Unii Europejskiej.

Berlina i Paryża oraz

w rozmowie z brukselską korespondentką

gresmenami, to dodatkowe przepisy, które

Przekonywala jednak, że nadal opowiada

o relacjach Unii z Rosją trwala

­ Nawet jeśli budowa będzie zakończona,

sprawią, że administracja naloży te sankcje.

się za dialogiem. ­ Chcialabym, żeby decy-

Polskiego Radia zwrócil uwagę na dobre

na szczycie ponad 5 godzin.

Z drugiej strony rozmawiamy też z samą

zje byly odważniejsze, ale dobrze, że bę-

zapisy we wnioskach ze szczytu dotyczą-

potem ten gazociąg trzeba certyfikować, bez

ce Partnerstwa Wschodniego. W doku-

tego nie może dzialać ­ są odpowiednie cer-

administracją, żeby zmienila swoją decyzję

dziemy jeszcze nad tym pracować ­ odala.

mencie jest mowa o uznaniu europejskich

i nalożyla te efektywne sankcje ­ powiedzial.

­ Nie będzie żadnych rozbiegów do

tyfikacyjne sankcje. USA mogą zrobić tak,

Prezydent Litwy Gitanas Nauseda

aspiracji i europejskich wyborów zaintere-

żeby ta certyfikacja się nie odbyla ­ powie-

Nord Stream 2 to dwunitkowa magi-

powiedzial, że jest zadowolony z rezulta-

resetu z powodu determinacji Polski i Bal-

dzial Witrenko w opublikowanej w czwartek

strala wiodąca z Rosji do Niemiec, która ma

tów spotkania. Podkreślil, że nie ma obec-

tów ­ taki komentarz przeslal jeden z pol-

sowanych krajów.

transportować 55 miliardów metrów sze-

nie możliwości organizowania szczytu

skich dyplomatów. Wyrazil zadowolenie

rozmowie z agencją Interfax-Ukraina.

ŹRÓDLO: POLSKIERADIO24.PL

Nawet otrzymanie certyfikacji przez ope-

ściennych gazu ziemnego rocznie. Budowie

ratora projektu Nord Stream 2 AG w charak-

rosyjsko-niemieckiego rurociągu sprzeci-

Archiwalne numery Kuriera Galicyjskiego z lat 2009 ­ 2020 można

terze niezależnego operatora nie oznacza, że

wiają się Polska, Ukraina i państwa bal-

nabyć w Poludniowo-Wschodnim Instytucie Naukowym w Przemy-

gazociąg rozpocznie dzialanie ­ uważa szef

tyckie. Krytycy Nord Stream 2 powtarzają

ślu, ul. Grodzka 3, 37-700

państwowego koncernu paliwowego Ukrainy.

m.in., że projekt ten zwiększy zależność

­ Żeby ten gazociąg dzialal, potrzebnych

Europy od rosyjskiego gazu oraz rozszerzy

Koszt jednego egzemplarza 1 zl plus koszty wysylki

jest jeszcze wiele rzeczy: żeby byly firmy,

wplyw Kremla na politykę europejską.

Tel. +48 16 678-73-33, mail instytut@pwin.pl

które zamawiają moce, żeby ktoś kupowal

ŹRÓDLO: ENERGETYKA24. COM