13

nr 12 (376) | 29.06­15.07.2021

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Bohaterowie powstań 1831 i 1863 roku

Kontynuujemy

prawdziwa walka z kawalerią

Welingtona. Na otwartym polu

druk materialów,

zadano przeciwnikowi druzgo-

przygotowanych we

cącej porażki, mając przy tym

Korpusu Kadetów w Petersbur-

wspólpracy z Konsulatem

jedynie dziewięciu rannych.

gu z adnotacją ,,syn powstań-

Generalnym RP

Rosjanie stracili kilkudziesię-

ca". Starano się go zrusyfiko-

w Winnicy z okazji 190

ciu zabitych, zdobyto 230 kara-

wać, ale nigdy to się nie udalo.

rocznicy powstania

binów, a niektórzy z żolnierzy

Ukończywszy Akademię Szta-

listopadowego na terenach

rosyjskich dolączyli do oddzia-

bu Generalnego jako artylerzy-

lu wolyńskich powstańców.

sta Edmund znalazl się w sluż-

obecnej Ukrainy. Dziś

Posuwając się dalej na za-

bie na Kaukazie.

przedstawiamy sylwetki

chód, Karol Różycki zetknąl

Okolo  1850  roku,  pod-

bohaterów tych zrywów

się z wrogim przyjęciem przez

czas wypoczynku za grani-

patriotycznych Karola

KAROL RÓŻYCKI

niejakiego  Rostworowskiego

cą Edmund nareszcie spotkal

i Edmunda Różyckich.

w Miropolu nad Sluczem. Ten

którego awansowano na pul-

się z ojcem. Doslużywszy się

szlachcic już przy spotkaniu

kownika, bral udzial w obronie

do  stopnia  podpulkownika

EDMUND RÓŻYCKI

powstańców zaznaczyl, że do-

Zamościa i w kolejnych bitwach

Edmund Różycki podal się do

DMYTRO ANTONIUK

O

Wolynia. Z rozkazu niejakie-

niesie na nich Moskalom. Odpo-

pod Ilżą, Chotczą, Lipskiem i Ja-

dymisji. Odczuwal nadciągają-

statnim, który walczyl

go Chruścikowskiego dzia-

czynek w tych warunkach byl

nowem w skladzie korpusu swe-

ce kolejne powstanie.

z Moskalami po schronie-

lania zaplanowano na 7 maja,

niemożliwy, więc oddzial prze-

go krewnego, Samuela Różyc-

Edmund wlaściwie laściwie

niu się na Galicji oddzia-

lecz w przededniu Chruści-

prawil się przez rzekę, nie dając

kiego. Po upadku powstania

powtórzyl los swego ojca. Rząd

lów gen. Dwernickiego i Koly-

kowski nakazal powstrzymać

wytchnienia koniom i rannym.

oddzial wolyńskich powstań-

Narodowy powolal go 8 maja

szki, byl major Karol Różycki.

akcję. Ale bylo już za późno, bo

W  miejscowości  Kiliki-

ców przeszedl granicę austriac-

na dowódcę oddzialu kawalerii

Przyszly bohater powstania li-

w wielu miejscowościach za-

jów kolo Korca kolejny suk-

ką i po internowaniu żolnierze

żytomiersko-lubomlskiej. Do-

stopadowego urodzil się w Czer-

częly się otwarte wystąpienia

ces: udalo się przejąć 49 wozów

wyemigrowali do Francji. Tu Ka-

wodzil tą jednostką w bitwach

niowcach pod Jampolem w 1789

przeciwko Rosjanom. Wielu

transportu wojskowego Rosjan

rol Różycki dzialal w Komitecie

pod Miropolem, Worobiówką

roku w rodzinie pulkownika

ludzi aresztowano. Oslabilo to

z prochem i amunicją. Aby nie

Narodowym Polskim, wspólpra-

i Laszkami. Jego zwycięstwo

Wojsk Polskich Regimentu Kró-

znacznie sily powstańców.

spowalniać tempa i nie obcią-

cowal z Mickiewiczem i Czarto-

pod Malą Salichą porównywa-

lowej Jadwigi Jakuba Różyckie-

Pierwszym sukcesem Ró-

żać się taborem, wszystką amu-

ryskim w towarzystwie Hote-

ne jest do bitwy pod Somosier-

go i Elżbiety z Jaksmanickich. Od

życkiego bylo rozbrojenie 20

nicję nakazal Różycki zatopić

lu Lambert. W 1822 roku wydal

rą. Przedostawszy się do Galicji

1809 roku Karol slużyl w wojsku

maja na drodze do Czudnowa

w stawie, pozostawiając sobie

wspomnienia z przebiegu po-

w celu uzupelnienia oddzialu,

Księstwa Warszawskiego i Kró-

560 rekrutów armii carskiej.

jedynie dwie beczki prochu.

wstania na Wolyniu.

Edmund Różycki otrzymal sto-

lestwa Kongresowego, a potem

Wówczas wolyńskie oddzia-

W miejscowości Między-

W 1853 roku, z pewnością

pień generala brygady i zostal

przeszedl calą kampanię 1812

ly zdobyly 50 karabinów z ba-

rzecz byl gościnnie przyjęty

z podania szwagra Michala

Glównym Naczelnikiem Ziem

roku w armii Napoleona w stop-

gnetami i amunicją. Natchnio-

przez rodzinę Steckich. Posu-

Czajkowskiego, już wówczas

Ruskich. Wówczas to spotkal

niu majora. Potem przez dziesięć

ny pierwszym zwycięstwem

wal się dalej na pólnoc. Pomię-

Sadyka Paszy, Różycki otrzy-

się z ojcem w Krakowie po raz

lat slużyl w 2 Pulku ulanów. Po

Różycki podążyl na polączenie

dzy Bereznem i Tyszycą obok

mal propozycję slużby w armii

drugi.

opuszczeniu wojska ożenil się

z silami Kolyszki w okolicach

Sluczy oddzial Różyckiego do-

osmańskiej w stopniu generala.

Wykonując rozkaz Romual-

z Marianną z Czajkowskich ­

Lityna, Baru i Latyczowa. Tu,

pędzily dwa szwadrony ula-

Odmówil przyjęcia tej propo-

da Traugutta, Edmund Różyc-

siostrą przyszlego Sadyka Pa-

stojąc w Ksawerówce otrzymal

nów plk. Petersa. Zwabiwszy

zycji. Po dziesięciu latach, już

ki w grudniu 1863 roku udaje

szy ­ Michala Czajkowskiego.

wiadomość o porażce powstań-

ich na dogodny teren pomiędzy

w czasie powstania stycznio-

się do Turcji w poszukiwaniu

Osiadl w Agatówce kolo Halczy-

ców w Majdanku i o tym, że

wioską i rzeką, oddzial wolyń-

wego Rząd Narodowy awan-

wsparcia i funduszy, jednak

na, gdzie mieszkal jego szwagier

pobity Kolyszko czym prędzej

ski zadal im calkowitą klęskę,

sowal weterana 1831 roku do

powstanie wkrótce upada. Po

(brat siostry). Tu intensyw-

pragnie przekroczyć Zbrucz.

zabijając kilkudziesięciu ka-

stopnia generala i powolal do

powrocie do Galicji Edmund

nie zająl się gospodarką, zalo-

Wiedząc  o  internowaniach

walerzystów i biorąc do nie-

udzialu w walkach przeciwko

osiada w Krakowie i zaklada

żyl produkcję szkla oraz fabry-

przez Austriaków żolnierzy

woli 48 żolnierzy. Sam Peters

Rosjanom. Karol Różycki przy-

rodzinę. Umiera w 1879 roku

ki potasu i smoly. Wszystko to,

Dwernickiego, Różycki posta-

ledwo uratowal się ucieczką

byl do Krakowa, ale, oceniw-

i zostaje pochowany na Cmen-

a i żonę, dwie córki, synów: Sta-

nowil samodzielnie przedostać

i od razu powiadomil dowódz-

szy sytuację, odmówil aktyw-

tarzu Rakowickim, gdzie jego

nislawa i trzyletniego Edmun-

się do Zamościa i wyruszyl

two, że napotkal ,,dziesięć ty-

nej dzialalności i powrócil do

wspanialy grobowiec zachowal

da, opuścil na wiadomość, że na

w kilkutygodniowy rajd przez

sięcy buntowników". Wiado-

Francji. Zmarl tu w 1870 roku.

się do dziś.

Wolyniu walczy oddzial Dwer-

Wolyń.

mość ta przestraszyla rosyjską

Podczas pobytu w Krakowie po

Zarówno Karol, jak i Edmund

nickiego. Karol postanawia zor-

Początkowo wykonal ma-

zalogę Kowla i zmusila ją do bu-

raz drugi spotkal się ze swym

Różyccy byli prawie legen-

ganizować wlasny oddzial ka-

newr w kierunku Winnicy,

dowy barykad i przygotowań

mlodszym synem Edmundem,

darnymi postaciami powstań

walerii wolyńskiej.

żeby zmylić możliwych prze-

do obrony. Różycki tymczasem

który w odróżnieniu od ojca

1831 i 1863 roku. Uważam, że

Na początku maja 1831 roku

śladowców, a potem ostro zmie-

obszedl miasto od pólnocy przez

dolączyl się do powstania.

stosowna tablica pamiątkowa

oglasza zbiórkę w lesie kolo

nil kierunek i pod Janowem

Luboml i bez przeszkód prze-

Edmund Różycki urodzil

dla uczczenia tych bohaterów

Malych Korowińców (niedale-

przeszedl Boh, ruszając na pól-

prawil się przez Bug pomiędzy

się w Agatówce w 1827 roku.

w Żytomierzu bylaby jak naj-

ko Czudnowa). Do jego oddzia-

nocny zachód. Już 27 maja mię-

Perewozami i Dorohuskiem.

Cala rodzina po powstaniu

bardziej celowa ­ tym bardziej,

lu dolączyl Michal Czajkowski

dzy wioskami Krasnopol i Mo-

Odznaczony Krzyżem Virtuti

1831 roku byla poddana repre-

że zbliża się 190 rocznica zry-

wraz z innymi mieszkańcami

loczki rozegrala się pierwsza

Militari pulk Karola Różyckiego,

sjom. Zapisano go wówczas do

wu narodowego.

Dni Gruzji na Ukrainie

pobierać nauki w szkolach więc

Celem imprezy w Sądowej

Wiszni bylo nowe spojrzenie na

rodzice angażowali dla niej na-

uczycieli i zachęcali do czytania

twórczość Lesi Ukrainki. Obok

przedstawicieli Gruzji obecni

lektur. Dzięki temu Larysa ­ to

Muzyka symfoniczna,

jej prawdziwe imię ­ opanowa-

byli naczelnicy Administracji

la 10 języków, w tym klasyczną

obwodowej i polskiego Stowa-

teatr, przedstawienia,

rzyszenia ,,Wspólna Sprawa".

grekę i lacinę. Wspaniale znala

taniec, stroje ludowe,

język polski i literaturę polską.

jazda konna, kuchnia

Tego rodzaju

Tlumaczyla na ukraiński utwo-

galicyjska i wino

prezentacje

ry Mickiewicza, Konopnickiej

gruzińskie oraz stroje

i Tetmajera. Pasjonowala się

sprzyjają rozwojowi

,,kapeluszowe" ­ to daleko

muzyką Chopina.

międzykulturowych

Polacy byli również boha-

nie pelna lista wydarzeń,

kontaktów i pelnią

terami jej powieści. W utworze

którymi przesycona byla

misję edukacyjną.

,,Przyjaźń" (1905 r.) doklad-

w ten weekend Sądowa

Sprzyjają również

nie przedstawila życie pol-

Wisznia, miejscowość

lokalnej turystyce.

skiej rodziny szlacheckiej na

nieopodal granicy

Wolyniu. Niestety, rodzinna

polsko-ukraińskiej.

Sądową Wisznię przejezd-

biblioteka Kosaczów splonę-

ni omijają obwodnicą, a przecież

la podczas I wojny światowej

w samym miasteczku, jak i każ-

Ukrainie" i 150 rocznicy uro-

powiązane byly nierozerwalnie

w 1915 roku. Z dymem poszlo

WITO NADASZKIEWICZ

dym w Galicji, jest wiele interesu-

wiele interesujących rzadkich

dzin Lesi Ukrainki, lączącej

z Gruzją. Tam też zmarla.

jących zabytków i miejsc, związa-

Organizatorem imprezy byla

oba nasze państwa. Kochala ten

Lesia pochodzila ze szlachec-

wydań. Utwory Lesi Ukrain-

nych z historią ­ jak na przyklad

ki drukowane byly w Galicji,

Krystyna Berezowska, która

kaukaski kraj, wiele tam wę-

kiego rodu Kosaczów i dzieciń-

stajnie z czasów c.k. Austrii, gdzie

powiedziala, że impreza odby-

drowala, mieszkala w Tbilisi

stwo spędzila na Wolyniu. Z po-

gdzie cenzura byla bardziej

miala miejsce cala impreza.

wa się z okazji ,,Dni Gruzji na

i Kutaisi. Jej ostatnie 10 lat życia

wodu slabego zdrowia nie mogla

tolerancyjna.