14

nr 12 (376) | 29.06­15.07.2021

Wspomnienia

www.kuriergalicyjski.com

W kręgu kardynala Mariana Franciszka Jaworskiego

Kościól rzymskokatolicki na terenie obwodu

tarnopolskiego w latach 1945­1991 (cz. 1)

W 2021 roku mija 30.

rocznica odnowienia

przez Jana Pawla II

struktur Kościola

rzymskokatolickiego

na Ukrainie oraz

mianowanie pierwszego

po II wojnie światowej

metropolity lwowskiego

arcybiskupa Mariana

Jaworskiego. Wkroczyl

on na tereny wyniszczone

dzialaniami wojennymi

oraz wojującym ateizmem,

KOŚCIÓL W BUSZCZU, 2011 ROK

gdzie należalo podjąć

gruntów dworskich i kościel-

odbudowę Kościola.

JAZLOWIEC. KAPLICA CMENTARNA

nych, co w późniejszych latach

Matki Bożej Jazlowieckiej. Re-

z glodu i zimna ­ tam też po-

,,dalo to asumpt do bezkarnego

MARIAN SKOWYRA

Z

lacje o tym zachowaly się we

wstal i cmentarz pogrzebanych

rabunku przez miejscową lud-

wspomnieniach sióstr i kro-

ofiar. Nie wszyscy parafianie

ność polską i ukraińską wla-

tej też racji istnieje po-

nice zakonnej niepokalanek

zdolali zaladować się 30 paź-

sności prywatnej parafii oraz

trzeba

przypomnie-

z Jazlowca.

dziernika. Niektóre rodziny

gminy".

nia czasów, kiedy Ko-

Wcześniej ,,17 maja 1946

musialy czekać do 9 listopa-

W niektórych miejscowo-

ściól musial trwać i przetrwać

roku od rana zjechaly się na

da na rampie i dopiero w tym

ściach katolicy nic nie uczynili

w nielicznych ośrodkach para-

dziedziniec klasztorny fur-

dniu odjechal ostatni transport

dla ratowania wlasnych świą-

fialnych bez zarządu biskupa.

manki ze Zlotego Potoku, aby

z Bialobożnicy".

tyń. Tak, dla przykladu, w Bu-

W perspektywie tych wspo-

wywozić siostry przymusowo.

dzanowie katolicy biernie zgo-

mnień staje się bardziej zrozu-

Tak do 1946 roku

Caly dzień trwalo to wywo-

dzili się na profanację kościola

mialym nawolywanie kardy-

opustoszala większość

żenie. Pierwsza partia sióstr

i jego desakralizację. Również

nala Mariana Jaworskiego do

wyjechala tegoż dnia, w pią-

w Kosowie nie robili żadnych

dziękczynienia, za wszystko,

kościolów i klasztorów

tek 17 maja ­ ledwo dojechaly

starań w celu ratowania wspól-

co wydarzylo się na tych zie-

na tym terenie. ,,Kolejna

FIGURA MATKI BOŻEJ

do przedmieścia (Jazlowca) lu-

noty i kościola. Bez sprzeciwów

miach po 1991 roku.

fala uciekinierów

JAZLOWIECKIEJ

nąl wielki deszcz, a dotychczas

niszczono przydrożne krzy-

ruszyla zimą 1946

Dążenie do calkowitej

panowala wielka susza. Dru-

że i figury. Zauważono, że po-

roku. W lutym tego

likwidacji Kościola

ga partia wyjechala nazajutrz,

w województwie tarnopolskim

wszechnie ,,lud jakby oszalal.

roku wypędzono

,,Dnia 3 sierpnia 1973 zmarl

w sobotę. W Jazlowcu pozostalo

bylo z dekanatów Kąkolniki

Pijaństwo, rozpusta po domach

nagle w Borszczowie ks. Ja-

okolo 10 chorych sióstr razem

i Świrż. Po zakończeniu II woj-

tak wśród mlodych, jak i star-

Polaków z Czortkowa.

kub Macyszyn, urodzony 1911

z leżącą w lóżku chorą prze-

ny tereny dawnych rzymsko-

szych dochodzi do zenitu".

Po eksmisji z klasztoru

roku, wyświęcony we Lwowie

lożoną, s. Gabrielą oraz parę

katolickich dekanatów Busk,

Pesymizm wzmagal również

w Jazlowcu sióstr

w roku 1936. Podobno w ostat-

sióstr do obslugi". Chore siostry

Gliniany, Świrż i Zloczów prze-

widok opuszczających domo-

niepokalanek wiosną

nim czasie cierpial na cukrzy-

wywieziono 19 maja 1946 roku.

szly do województwa lwow-

stwa mieszkańców wsi i miast

tegoż roku, 15 czerwca

cę ­ ale w pracy nie ustawal

W klasztorze pozostala jedynie

skiego. Zgromadzenia żeńskie

oraz wyjeżdżających w ra-

opuścil Czortków

i nie odpoczywal. Często prze-

siostra Marianna od Pani Jazlo-

byly reprezentowane przez al-

mach tzw. akcji ekspatriacyj-

ostatni wielki transport

mierzal od 100 do 300 km, od

wieckiej, która zostala delego-

bertynki (1 dom), dominikan-

nej. Ludzie uciekali ze strachu

Krzemieńca poprzez Halusz-

wana do zabrania inwentarza:

ki (1 dom), felicjanki (2 domy),

przed przyszlością, szczegól-

szyderczo określany

czyńce do Borszczowa pelniąc

krów, kóz i kur. ,,Widzialam, jak

józefitki (1 dom), marianki (6

nie w perspektywie przeży-

przez sowietów

obowiązki

duszpasterskie.

rabowano rzeczy, które zosta-

domów), niepokalanki (1 dom

tych okrucieństw wojennych.

mianem «świętegoČ.

Zmarl nagle na atak serca. Na

ly ­ opisywala s. Marianna ­

­ dom generalny w Jazlowcu),

Temu również slużyly repre-

Tworzyli go przeważnie

cukrzycę zachorowal, kiedy

skradziono też kozy, które od-

slużebniczki starowiejskie (35

sje, jakie rozpoczęla nowa wla-

dominikanie

mu nie pozwolono wyjechać do

nalazlam kolo kapliczki w lesie.

domów) i szarytki (5 domów).

dza. W 1945 roku ,,od 11 paź-

i duchowieństwo

Polski, by zobaczyć się z umie-

Przenocowalam z psem w stajni

Zakończona w maju 1945

dziernika ­ pisal w kronice

rającą matką. ,,Teraz w tarno-

i w poniedzialek z resztą do-

roku II wojna światowa ukaza-

ks. Kazimierz Fleischhacker

diecezjalne miasta

polskiej oblasti już nie ma ani

bytku dojechalam do Czortko-

la ogrom zniszczeń na tym tere-

z Chomiakówki ­ zaczęli para-

Czortkowa, zakonnice,

księdza, ani Pana Jezusa. Ko-

wa. Po dwóch dniach polecila

nie. Wyludnione miejscowości

fianie z Chomiakówki i z Ko-

starcy i kaleki".

munikanty skonsumowalem,

mi s. Przelożona powrócić do

i zniszczone zabudowania spra-

sowa wyjeżdżać na rampę do

bo nie mialem komu je zosta-

Jazlowca, aby ściągnąć trochę

wialy smutne wrażenie. Wraz

Bialobożnicy, tam pobudowa-

Cudowne uratowanie figury

wić. Ks. Mirecki otrzymal na-

paszy dla bydla".

z usadowieniem się nowej wla-

li sobie szalasy i budy i wśród

Matki Bożej Jazlowieckiej

reszcie pozwolenie pracować

Tutaj dolączyla do niej s.

dzy sowieckiej rozpoczęla się

zimna, chlodu i deszczu czekali

w Hreczanach (ad Chmielnic-

Tym ostatnim pociągiem

Bartlomieja. W pierwszej ko-

na szeroką skalę akcja prześla-

na wagony do 30 październi-

kie) w kościólku cmentarnym,

wyjechaly również wszystkie

dowania Kościola katolickiego.

lejności siostry postanowily

ka. W tym czasie od kilku ty-

więc nie ma praw w tarnopol-

siostry niepokalanki z Jazlow-

zabrać ukryte dzwony z domu

,,Od pierwszych chwil pobytu na

godni na rampie w Pyszkow-

skiem". Tak pisal ks. Franciszek

ca, które opuszczaly te regiony

i z grobowca. ,,Spakowalyśmy

zajętych ziemiach ­ pisal Józef

cach czekali Polacy na wagony.

wraz z cudem uratowaną figurą

Krajewski z Czerniowiec do

je na wóz w slomie i s. Bartlo-

Wolczański ­ sowieci nie tra-

Wielu tam ludzi przymieralo

ks. Hieronima Kwiatkowskie-

mieja z nimi pojechala, ale po

cąc czasu przystąpili do agitacji

go o obwodzie tarnopolskim

drodze w Jazlowcu zatrzymano

oraz indoktrynacji spoleczeń-

w 1973 roku, któremu grozila

je i dzwony zabrano. Slyszalam

stwa. I rzecz ciekawa, spotka-

sytuacja obwodu stanislawow-

z daleka jak bili w te dzwony".

li się początkowo ze znacznym

skiego, pozbawionego Kościola

W tej sytuacji sprawa wywie-

zainteresowaniem  ludności

i duchowieństwa katolickiego.

zienia z klasztornej kaplicy fi-

Tarnopolszczyzny. Mieszkańcy

gury Matki Bożej Jazlowiec-

Na terenie przedwojennego

Chomiakówki wiedzeni cieka-

województwa tarnopolskiego

kiej wydawala się rzeczą wręcz

wością, porzucali pracę w go-

niemożliwą.

znajdowalo 209 parafii i admi-

spodarstwach i opiekę nad ro-

Po naradzie z przelożoną

nistratur parafialnych, zrze-

dzinami, a garnęli się tlumnie na

w Czortkowie do Jazlowca wró-

szonych w dekanatach: Borsz-

propagandowe mitingi". W tere-

cily dwie siostry: s. Marianna i s.

czów, Brody, Brzeżany, Buczacz,

nie obwodu tarnopolskiego do-

Onika. Do pomocy zostal umó-

Busk,  Czortków,  Gliniany,

chodzilo do calkowicie innych

wiony niejaki starszy pan, inży-

Jazlowiec, Podhajce, Skalat,

reakcji, niż to mialo miejsce

nier, ,,który byl bardzo nerwowy

Tarnopol,  Trembowla,  Zbo-

w innych obwodach. Ludzie

i bardzo stary". On też podjąl się

rów i Zloczów. Po kilka parafii

chętnie godzili się na parcelację

JAZLOWIEC. KLASZTOR SIÓSTR NIEPOKALANEK