19

nr 12 (376) | 29.06­15.07.2021

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Nie tak się stalo, jak planowano  (cz. 2)

W Stanislawowie

Jednak, o swojej starej rezy-

dencji ojcowie nie zapomnieli.

z latwością można

21 września 2010 roku przed

poznać budynki,

szpitalem polożniczym przy ul.

wystawione w okresie

Czornowola poświęcono nową

międzywojennym.

świątynię pw. Narodzenia Naj-

Większość z nich jest

św. MP. Tak oto przedwojenny

w stylu funkcjonalizmu,

zamysl oo. redemptorystów zo-

którego cechą jest brak

stal zrealizowany.

dekoracji zewnętrznych,

Pilsudski a wlasność

dokladne formy

prywatna

geometryczne, szary kolor

Gdy spoglądamy na kolejną

oraz wykorzystanie szkla

widokówkę, mamy wątpliwość,

i betonu. Podobne mialy

czy to jest w ogóle nasze miasto?

być niezrealizowane

Tak, to rzeczywiście Stanisla-

wów, a wlaściwie okolice mię-

projekty z tego okresu.

dzy dzisiejszymi ulicami Sze-

Chociaż, nie wszystkie...

remety i Szpitalną. Trudno je

rozpoznać, bo dziś większość tej

IWAN BONDAREW

przestrzeni zajmuje Bialy Dom.

Czytelnie w stylu

Dlaczego poświęciliśmy temu

POMNIK PILSUDSKIEGO PLANOWANO ZBUDOWAĆ NA DZIEDZIŃCU STAREGO BASTIONU

zakopiańskim

miejscu artykul? Dlatego, że mial

tu powstać pomnik twórcy nie-

Mamy interesujące wspo-

Jednak Towarzystwo tę ziemie

podleglości Polski Józefa Pilsud-

mnienia Wolodymyra Fedanki-

sprzedalo, nabywając budynek

skiego. Po jego śmierci w 1935

wa, które ukazaly się w pierw-

do Polaka Burczyńskiego o 200

roku w calym kraju ogloszono

szym tomie ,,Almanachu Ziemi

m na zachód od cerkwi i tam

żalobę narodową, po której ko-

Stanislawowskiej". Opisuje on

umieszczono czytelnię.

lejne miasta zaczęly odslaniać

życie dzielnicy Kniahinin-Ko-

Imienia katolickiego

pomniki Marszalka.

lonii i jej części ­ Majzlów ­

męczennika

Stanislawów nie chcial być

w ostatnich latach panowania

Niektóre pocztówki hobby-

gorszy i w 1936 roku ogloszono

Austro-Węgier i pierwszego

w prasie zamiar wystawienia

ści grupują w oddzielnej ka-

dziesięciolecia II Rzeczypospo-

tegorii ­ tzw. ,,cegielki". Są to

Pilsudskiemu pomnika. Rzeźba

litej. Pośród interesujących fak-

miala stanąć na dawnym pól-

widoki projektów gmachów

tów Fedankiw wspomina czy-

bastionie stanislawowskiej for-

użyteczności publicznej. Cena

telnię Towarzystwa ,,Proswita"

OBOK KOŚCIOLA JEZUITÓW MIAL POWSTAĆ GMACH SODALICJI

tecy. Planowano uporządkować

takiej pocztówki byla równa

na Majzlach, która mieścila się

świątynię. W 1937 roku re-

przylegly teren i rozbić wokól

wartości cegly. Kupując je, lu-

cerkwi prawoslawnej przy ul.

w niewielkim starym budynku.

demptoryści wyemitowali ,,ce-

niewielki skwer. Niestety, nie

dzie wnosili swoją ,,cegielkę"

Bazylianek. Planowano zalo-

Przed I wojną światową

gielkę" z projektem cerkwi pw.

przedstawiono samej figury Pil-

w powstanie tego gmachu.

żyć przy nim szpital. Wielkie

urząd gminy Kniahinin przeka-

Matki Bożej Nieustającej Pomo-

sudskiego. Do wybuchu wojny

W polowie lat 30. w Stani-

okna wystawowe na parterze

zal tę chatę z dzialką ziemi pod

cy. Gdyby zaczęli budowę na po-

slawowie zbierano fundusze na

przywodzą na myśl... remizę

zostalo trzy lata. Na ten pomnik

budowę nowej czytelni. Pod-

czątku tego dziesięciolecia, może

gmach Sodalicji im. Blogosla-

strażacka. Istnial jeszcze jeden

wladze nie żalowaly funduszy.

czas wojny trudno bylo o lektu-

zdążyliby ukończyć ją przed

wionego Andrzeja Boboli. So-

projekt z 1936 roku arch. Tade-

Dlaczego w takim razie pomnik

rę i temat budowy powrócil, gdy

wojną, ale przyszli sowieci i bu-

dalicją mariańską nazywano

usza Kowalskiego. Niestety, ani

nie powstal? W odróżnieniu od

umilkly dziala. W kolekcji Ole-

dowa świątyni stanęla. 1 kwiet-

zgromadzenie wiernych, po-

jeden, ani drugi projekt nie zo-

Lucka, Tarnopola czy nawet są-

ga Hryczanyka jest pocztówka

nia 1946 roku redemptoryści nie

wstale przy świątyniach je-

staly zrealizowane ­ wybuchla

siedniej Kolomyi?

z podpisem: ,,Projekt domu czyt.

mieli ochoty do żartów ­ komu-

zuickich. Czlonkowie sodalicji

II wojna światowa.

Zadzialal tu czynnik ludzki.

Proswity w Kniahininie Kolo-

niści zakazali dzialalności za-

zobowiązywali się to dobrych

Krajoznawca Leonid Orzel

Historyk Zenowij Fedunkiw pisze,

nii. Widok na fasadę. Arch. E.

konu, umieszczając w klasztorze

uczynków ku czci Najśw. Panny

twierdzi, że Polakom udalo się

że projekt nie zrealizowano z po-

Nagirny, Lwów". Pocztówka nie

dziecięcy szpital, a w kaplicy...

Marii i zdawali z tego sprawoz-

jednak zalożyć fundament, na

wodu uporu jednego z mieszkań-

jest datowana, ale przeszla przez

laźnię.

danie na ogólnych zebraniach.

którym na początku lat 1970

ców Stanislawowa, między iny-

pocztę w 1924 roku.

Na początku lat 1990. oo. re-

Kim byl Andrzej Bobola? Byl

wybudowano pierwszy w mie-

mi, Polaka, który kategorycznie

Potrzeba nowej czytelni na

demptoryści powrócili do Iwa-

to polski jezuita, żyjący w XVII

ście siedmiopiętrowy gmach ­

odmówil sprzedaży swojej dzial-

Majzlach dojrzewala od daw-

no-Frankiwska. Do tego cza-

wieku i gloszący Slowo Boże na

dzisiejszy Urząd statystyczny.

ki, przylegającej do pólbastionu

na. Obecne pomieszczenie bylo

su ich klasztor rozebrano, a na

terenach obecnej Bialorusi, za co

od strony ul. Szpitalnej. Prywat-

w stanie awaryjnym, jednak

Testament

jego miejscu stanąl obwodowy

byl okrutnie zamordowany przez

na wlasność wówczas byla rzeczą

arch. Nagirny zostal bez pracy.

oo. redemptorystów

szpital polożniczy. Rada miasta

kozaków w 1657 roku. Z czasem

świętą, chronioną przez prawo.

Starą chatę rozebrano i zaczęto

W 1913 roku metropolita An-

przekazala zakonowi dzialkę

zostal zaliczony przez Kościól

Wobec tego zaczęto poszukiwania

budowę... cerkwi greckokato-

przy ul. Iwasiuka, gdzie wybu-

drzej Szeptycki zaprosil do Ga-

w poczet blogoslawionych.

nowej lokalizacji pomnika. Trwalo

lickiej św. Trójcy (ob. Chrystu-

dowali klasztor i cerkiew MB

licji oo. redemptorystów z Bel-

Budynek mial stanąć po lewej

to trzy lata ­ do wybuchu wojny.

sa Króla). Jako rekompensatę

Nieustającej Pomocy.

gii, którzy przyjęli obrządek

stronie ówczesnego kościola

(cdn.)

miasto przekazalo gminie inną

greckokatolicki i zalożyli ukra-

jezuitów ­ obecnie ukraińskiej

parcelę w tej samej okolicy.

ińską galąź zakonu. Ośrodek

stanislawowski oo. redempto-

ryści otworzyli po siedmiu la-

tach. Początkowo odprawiali

nabożeństwa w cerkwi św. Jo-

zafata na Górce, a w 1927 roku

wykupili dzialkę przy ul. Golu-

chowskiego (ob. Czornowola).

Dalej cytujemy o. Lwa Tym-

kiwa, żyjącego w tym okresie:

- Redemptoryści postawili

tam maly budynek klasztorny

i dobudowali do niego niewielką

kaplicę. W ten sposób podzieli-

li plac na dwie części: większą,

od frontu ulicy, przeznaczono na

przyszlą świątynię, a za klasz-

torem pozostal sad i ogród, ogro-

dzony wysokim murem".

Na nabożeństwa w kaplicy

przychodzilo dużo ludzi, bo byla

tam kopia ikony MB Nieusta-

jącej Pomocy. Z czasem ojcowie

ŚWIĄTYNIĘ REDEMPTORYSTÓW WYBUDOWANO DOPIERO W XXI

postanowili wybudować wielką

PROJEKT CZYTELNI ,,PROSWITY"

WIEKU I ZUPELNIE NIE TAK, JAK PLANOWANO