21

nr 12 (376) | 29.06­15.07.2021

Z pamiętnika przewodnika

www.kuriergalicyjski.com

Pisz do mnie na Berdyczów

Dzięki temu przyslowiu

Berdyczowa mogą być logicz-

nym uzasadnieniem dlacze-

każdy z nas wie, że

go tak malo ludzi odwiedza

gdzieś na wschodzie leży

to miasteczko... Lecz niegdyś

miasto Berdyczów. Nie

bylo zupelnie inaczej! Pod ko-

jest to jednak popularna

niec XVIII i w pierwszej po-

destynacja, do której

lowie XIX wieku Berdyczów

chcielibyśmy pojechać na

liczyl nie mniej niż Kijów czy

Lwów ­ 40 tys. mieszkańców!

weekend. Ale nie mam

Wlaśnie w tym mieście, jak

racji ­ warto!

w żadnym innym, 10 razy do

roku odbywaly się olbrzymie

TEKST I ZDJĘCIA

jarmarki ­ tu zjeżdżala się cala

WITO NADASZKIEWICZ

Ukraina, przyjeżdżalo tu wielu

Od dawna wiedzialem, że

kupców z innych części kraju.

w Berdyczowie znajduje się

Ponieważ wielu z nich często

klasztor warowny Karmelitów

bywalo na jarmarku, więc po-

Bosych ­ wyjątkowy barokowy

zakladali sobie skrzynki pocz-

zabytek początku XVII wieku,

towe. W owych czasach gdy nie

centralne sanktuarium maryj-

można bylo skontaktować się

ne, prawdziwy ,,cud Ukrainy".

z adresatem albo nie znalo się

Chcialem go zwiedzić od daw-

samorządów, cechów rzemieśl-

modlitwy ­ natychmiast slu-

kościól, w którym Honoré de

jego adresu stalego, wystar-

na, lecz zawsze odkladalem,

niczych, sąsiadów, krewnych

chacze piszą i dzwonią!

Balzac poślubil Ewelinę Hań-

czylo napisać ,,na Berdyczów",

może też dlatego, że nie zda-

­ rozwijal się, kto mial niskie

Obecni byli również przed-

ską, oraz cerkiew prawoslawna

wtedy mialo się pewność, że

walem sobie sprawy, jak latwo

­ degradowal. I trudno nie do-

stawiciele  lokalnych  miej-

i synagoga. Tak, Berdyczów byl

list dojdzie. Slawą miasta byl

tam można dotrzeć ­ większość

cenić oddzialywania wiary,

skich mediów, między innymi

kiedyś sztetlem ­ ,,miastecz-

nie tylko jarmark, ale i znako-

pociągów do Kijowa przejeżdża

jako rzeczywistości ducho-

polskojęzycznej gazety ,,Mo-

kiem" z katolickim wlaścicie-

micie dzialająca poczta, więc

przez Berdyczów, śpisz sobie

wej, a Kościola jako organizacji

zaika  Berdyczowska"  oraz

lem (najpierw tę rolę odgry-

każdy mógl odebrać list wla-

spokojnie w sypialnym, a rano

w tym sukcesie, który osiągnę-

Polskiego Radia Berdyczów.

wali Tyszkiewiczowie, później

śnie na berdyczowskiej po-

jesteś już na miejscu. Więc lo-

la Europa.

Redaktor naczelny ostatnie-

­ Radziwillowie), prawoslawną

czcie! ,,Pisz na Berdyczów" ­

gistycznie ­ miasto jest ideal-

Rozmowy nie mogly też

go Jerzy Sokalski, byly radny

administracją i ,,mojżeszowym"

list z takim adresem na pewno

ne na weekendową wycieczkę.

ominąć trudnego czasu pan-

miasta, wiele zrobil dla Ber-

pospólstwem. Taka wschod-

znalazl swego adresata! Oto

I oczywiście sanktuarium za-

demii. Z jednej strony środki

dyczowa i dla zachowania pa-

nioeuropejska mozaika, któ-

pierwotne znaczenie tego po-

sluguje na pielgrzymkę!

kwarantanny uniemożliwia-

mięci o jego polskich dziejach.

ra mogla powstać i uksztalto-

wiedzenia! Jak widzimy w na-

Tak też uczynilem ­ poje-

ją normalne życie Kościola,

Wspólnie odwiedziliśmy od-

wać się tylko pod wplywem

szych czasach odwrócono jego

chalem na pielgrzymkę dzien-

z drugiej zaś znacznie wzroslo

nowione groby powstańców

i w warunkach wielokulturo-

znaczenie.

nikarzy, która odbyla się już po

zapotrzebowanie na modlitwę,

styczniowych, ulicę nowo na-

wej Rzeczpospolitej.

Po rozbiorach Berdyczów

raz szósty, 12 czerwca, skupia-

szczególnie wspólną, przeka-

zwaną imieniem urodzonego

Lecz o co TAK NAPRAWDĘ

tylko wzmocnil swoją pozycję

jąc przedstawicieli mediów za-

zywaną  różnymi sposobami

w Berdyczowie Józefa Konrada

chodzi z tym ,,Pisz mi na Ber-

kontrolując handel pomiędzy

równo katolickich, jak i świec-

­ poprzez transmisję nabo-

Korzeniowskiego, z tablicą pa-

dyczów"? Co to znaczy? Dziś

Europą a calą Rosją. Tu pomna-

kich. Nasycony program dnia

żeństw w Internecie lub przez

miątkową. Byl on geniuszem,

używa się je jako kpiące ,,Pisz

żaly się finanse, powstawaly

lączyl modlitwę, komunikację,

radio ­ co podkreślil dyrek-

który do lat 20 nie znal języka

donikąd", do żadnego określo-

banki i firmy ubezpieczenio-

rozważanie. Czolowym tema-

tor Radia Maryja ks. Aleksiej

angielskiego, lecz potem tak ja-

nego miejsca. Dziś używamy

we. Berdyczów dorobil się na-

tem rozmowy byla wiara i za-

Samsonow. Podzielil się swoim

skrawo zablysnąl w czolówce

je, gdy chcemy dać do zrozu-

wet wielkomiejskiego teatru!

ufanie, o czym mówil o. Wia-

doświadczeniem, że np. jeśli nie

anglojęzycznych pisarzy! Jego

mienia naszemu rozmówcy, że

Najnowsza moda gościla na

czeslaw Hrynewycz, zwracając

uczestniczyl jakiś zapowie-

los, podróże zaslugują na osob-

kontakt z nami będzie niemoż-

ulicach miasta ­ w jakich to

uwagę na specyfikę formacji

dziany gość w programie, czy

ną opowieść ­ cóż powiedzieć,

liwy. Taki odpowiednik rosyj-

sukniach chodzily miejscowe

postawy zaufania w Kościele.

coś trzeba bylo przelożyć, a na-

jeśli pamiętają o nim nawet na

skiego ,,na wioskę do dziadka".

panienki, jakie perfumy otrzy-

Cialo Kościola sklada się z czę-

wet skasować ­ malo kto zwró-

drugim krańcu świata ­ w Sin-

Oddalenie i male znaczenie,

mywaly w prezentach, jakich to

ści duchowej i ludzkiej ­ orga-

cil na to uwagę! Ale jeśli nie bylo

gapurze. Nieopodal znajduje się

mala popularność dzisiejszego

rarytasów można bylo spróbo-

nizacyjnej. Ojciec Wiaczeslaw

wać w kafejkach! Gdzie się to

podkreślil nieskuteczność bu-

wszystko podzialo, zniknęlo?

dowania zaufania przymusem

W drugiej polowie XIX wie-

lub inną metodą imperatywną

ku Berdyczów ustąpil Odessie

oraz potrzebę pielęgnowania

­ handel z wozów i stepowych

go poprzez opiekę nad potrze-

dróg przerzucil się na statki pa-

bującymi, pragnącymi. Za-

rowe i kolej. Berdyczów pewnie

ufanie jest również najważ-

niezbyt się bronil ­ najbardziej

niejszą wartością wszelkich

sprytni komersanci przenie-

mediów. Od siebie dodam, że

śli się do Odessy lub Brodów,

nawet tak uznani wspólcze-

zabierając ze sobą kapitaly

sni naukowcy jak np. Francis

i umiejętności handlowe. Dziś

Fukuyama doszli do wniosku,

Berdyczów jest spokojnym, zie-

że to wlaśnie poziom zaufania

lonym miastem o szerokich uli-

publicznego byl silą napędową

cach, po których jeździ malo sa-

rozwoju krajów i cywilizacji.

mochodów. Jest to miasto, które

Kto posiadal wysokie zaufa-

budzi się o poranku i wcześnie

nie ­ do państwa, do Kościola,

uklada się do snu.

Kącik liryczny

...Blyskają oczy wilcze,

Wodą wianki dziewczęce plyną w dal po fali

światla czy mamidla,

Hop la-la, ta szczęśliwsza, która rzuci dalej,

Gasną blędne ogniki, znów się zapalając,

Hop la-la, wśród wesela i gwaru, i śpiewa.

Sobótka

Ma moc nadzwyczajną, uzdrawia niemoce

Zwodzi parzące ziele, zerwać się nie dając...

Woda w glębi wiruje i echem rozbrzmiewa ­

A matula slabują... Więc wędruje śmiele.

Drżące ręce Jankowe... Znalazl, chwycil

Plyną wianki wśród gwaru wesela i pieśni

Choć duch w piersiach zapiera,

w ręce

Pelne wróżb i zadumy!

Sobótka! Noc Janowa!

choć serce lomoce.

Pomknąl chylkiem do chaty,

W taką nockę nikt nie śpi.

Najkrótsza noc. Zaklęta!

Wokól czarny bór, szepty i potworne strachy

chorej dać mateńce,

Wspomnij bajkę dzieciństwa czarowną!

Przejść nie dają Jankowi ­

A matula z radością wita go u proga

Ploną wielkie ogniska czerwone. Chlopacy

Pamiętasz? Kwitnącą paproć?

Hej, strachy na Lachy

I oboje z wdzięcznością ślą modly do Boga.

Poprzez ogień trzeszczący, który wyżej, skaczą

Na boso, w bór dziki

Marnej sily, boć serce ma czyste i krzyżyk

Poprzez ogień, wśród gwaru, wesela i pieśni

I straszny, przez gąszcze

Ów matulin, co mu niegdyś maleńkiemu dala.

Wokól gwar i wesele!

Bo ta noc niezwyczajna, której nikt nie prześpi.

Wędrowal Janek. ­ Jedynie świetliki

Aby Czysta Panienka,

Mlódź dorodna, hoża,

Świecą drogę zuchowi,

Matuchna Najświętsza

Ustrojona makami, blawatkami zboża

Noc ta, blogoslawiona, Janowa noc krótka

świętojańskie chrząszcze.

Syna jej, skarb jedyny,

Święci nockę dzisiejszą, boć to niezwyczajna

Noc wesela i pieśni! Taka to jest Sobótka!

Kwitnąca paproć, czarodziejskie ziele

w Swej Opiece miala.

Pelna tylu tajemnic ta noc świętojańska!

STANISLAWA NOWOSAD