24

nr 12 (376) | 29.06­15.07.2021

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Wspomnienie Zaleszczyk­ dawne grafiki, fotografie i karty pocztowe (część 12)

Zaleszczyki

riwiera międzywojnia

ZALESZCZYKI. FRAGMENT MIASTA

Miejscowi i zamiejscowi

polskim oraz niemieckim, co

(nawet z odleglych stron) na-

dowodzi, że byla przeznaczo-

kladcy i wydawcy oferowali

na na galicyjski rynek. Druga,

do nabycia liczne wzory kart

z podobnych lat ­ czarno-biala,

pocztowych ­ wykonanych

także przedstawiająca podob-

w technice drukarskiej (nie-

ny widok i obiekty z opisami

kiedy nawet barwnych) czy

po niemiecku i polsku, zosta-

w postaci fotowidokówek. Wy-

la wydana, jak i inne, później-

sylane z Zaleszczyk docieraly,

sze, nakladem Jana Nowaka

prezentując ich urok, do naj-

w Zaleszczykach. Przed I woj-

dalszych zakątków kraju oraz

ną światową tamtejsi nakladcy

niosly odleglym czlonkom ro-

pocztówek o tematyce związa-

dzin i znajomym bądź to krót-

nej z tym miastem to również

kie wakacyjne pozdrowienia,

[pisownia oryginalna] Kolko

bądź nieco obszerniejsze rela-

rolnicze w Zaleszczykach, na-

cje z beztroskich wywczasów

stępnie S. S. Gross, F. Polek, Rol-

KARTA POCZTOWA Z ZALESZCZYK Z PRZEL. XIX/ XX W.

i wycieczek. Interesująca tedy

ler i E. Schajowicz, także lwow-

Papier bywa trwalszy od

(Dieösterreichisch-ungarische

bylo  wykonać  pamiątkowe

będzie choćby krótka, w po-

scy nakladcy Arnold&Schlag.

Monarchie in Wort und Bild. T.

upozowane zdjęcia studyjne.

rządku chronologicznym pre-

Wtedy też, ale i w latach I wojny

kamienia ­ stwierdzenie

11: Galizien, 1898).

Zachowaly się również fotogra-

zentacja nakladców i wydaw-

światowej, pojawialy się dru-

to odnosi się też i do

Z czasów c.k., więc pamięta-

fie autorstwa reporterów ów-

ców widokówek poświęconych

karskie pocztówki z polsko-

Zaleszczyk, jako że choćby

jących monarchię austro-wę-

czesnych gazet i czasopism czy

Zaleszczykom oraz prezento-

-niemieckimi napisami wy-

ich slawne plaże i winnice

gierską, zachowaly się także

autorów zamieszczanych w nich

wana przez nie tematyka. Jak

dawane w Czerniowcach przez

oraz zabytkowe budowle

fotografie Zaleszczyk wyko-

tekstów dokumentujące sce-

można przypuszczać, najstar-

Verlag A. Tennenbaum, Pa-

­ np. dawny ratusz, zbór

nywane przez zawodowych fo-

ny z życia kurortu, pobyty nad

szą z nich jest wydana przez

pierhandlung, Czerniowitz, po-

tografów przybywających nad

Dniestrem znamienitych go-

zaklad  artystyczny  Karola

kazujące panoramę Zaleszczyk

ewangelicki czy kapliczka

Dniestr z Militär geographi-

ści, prace na winnicach i zajęcia

Schwidernocha w Wiedniu,

oraz ich zniszczenia wojenne ­

Kasprowicza przetrwaly

sches Institut w Wiedniu. Woj-

związane ze zbiorem tych owo-

zapewne w latach 1898­1900,

zburzone domy czy wysadzony

jedynie w fotograficznym

skowych tych interesowaly bez

ców. Szczególnie wdzięcznym

ze smakiem zakomponowana

most drogowy; karty poczto-

obrazie utrwalonym na

wątpienia przede wszystkim

tematem dla poslugujących się

barwna pocztówka drukarska

we tego wydawnictwa stano-

papierowych odbitkach

ujęcia dokonywane dla potrzeb

aparatem fotograficznym czy

­ dziś bardzo rzadka, praw-

wią cenną ikonografię miasta

czy widokówkach. To one,

armii, niemniej przedstawia-

kamera filmową byly uroczyste

dziwy kolekcjonerski rarytas.

z tych lat. Podobną dzialalno-

ją również ,,cywilne" tematy,

obchody organizowanych w la-

Nosi ona tytul ,,Pozdrowienie

ścią wydawniczą w prezen-

zachowane w uratowanych

jak np. widoki ulic i budynków

tach 30. świąt winobrania.

z Zaleszczyk" ­ na stronie recto

tacji tematów zaleszczyckich

przedwojennych

miasta. Zdjęcia ich autorstwa,

Amatorskim zdjęciom krajo-

przedstawia ogólny widok mia-

trudnili się i inni ­ np. Moritz

albumach i klaserach

zachowane w postaci liczących

brazu czy scenek rodzajowych,

sta wraz z przerzuconymi po-

Gottlieb (Buchhandlung), Leon

przywolują obraz

już ponad stu lat papierowych

wykonywanym przez przy-

nad Dniestrem mostami (dro-

König (Papierhandlung) i V.

i nastrój kurortu oraz

odbitek, posiadają dziś znaczą-

jezdnych coraz popularniej-

gowym i kolejowym), a także

Schiller (Zaklad artystyczno-

postacie odwiedzających

cą wartość dokumentacyjną

szymi aparatami amatorskimi,

miejscowy kościól, palac Bru-

-fotograficzny). Pojawia się

go letników, którzy

i stanowią cenny obiekt kolek-

towarzyszyly ujęcia oferowa-

nickich i dworzec kolejowy, zaś

też w latach I wojny światowej

cjonerskich poszukiwań.

ne przez krążących w sezonie

na stronie verso ­ wlaściwą dla

nieznany z nazwy wydaw-

chętnie fotografowali

W mieście istnialy też foto-

wszędobylskich zawodowych

czasu wydania calostronico-

ca węgierski z Budapesztu (na

się na plażowych

graficzne atelier, gdzie można

fotografów.

wą liniaturę i opisy w językach

wsparcie wdów i sierot) po-

leżakach, podczas kąpieli

kazujący na swych (znanych

w Dniestrze czy w trakcie

dziś dwóch) drukarskich pocz-

spacerów po mieście i jego

tówkach zniszczony w czasie

okolicy.

I wojny światowej most drogo-

wy i jego odbudowę. Wydawcą

w tych latach pocztówek zwią-

JAN SKLODOWSKI

N

zanych z regionem byl rów-

ajdawniejszym znanym

nież Jakub Orenstein, znany

widokiem miasta i jego

z szerszej dzialalności na polu

okolic jest Widok miasta

edytorskim ukraiński księgarz

Zaleszczyk. To litografia we-

i drukarz z Kolomyi.

dlug rysunku Antoniego Lan-

Na polu fotograficzno-wy-

gego (w: Zbiór naypiękniejszych

dawniczym o tematyce zalesz-

i nayinteresownieyszych oko-

czyckiej dzialali i inni ­ i w sa-

lic w Galicyi, Lwów 1823). Da-

mych Zaleszczykach, i innych,

lej idą drzeworyty sztorcowe

odleglejszych nawet miastach.

wykonane wedlug rysunków

Najbardziej znanym na miej-

znanych  artystów  malarzy.

scu wlaścicielem zakladu fo-

Przedstawiają one sceny ro-

tograficznego i jednocześnie

dzajowe, etnos i zajęcia okolicz-

czynnym fotografem byl Mau-

nej miejscowej ludności slużąc

rycy Bäumer. Jeszcze przed

jako ilustracje XIX-wiecznych

I wojną światową wykonywal

magazynów z drugiej polo-

w swym atelier wystudiowa-

wy tego stulecia, tak polskich

ne zdjęcia osób na tle modnych

(jak np. Tygodnik Ilustrowa-

wówczas dekoracyjnych kom-

ny, 1875), jak i austriackich

pozycji. Byl on też nakladcą

OKLADKA PERIODYKU ,,MLODY OBYWATEL" (NR 11, 1937)