25

nr 12 (376) | 29.06­15.07.2021

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

i wydawcą licznych (ok. setki?)

również barwnych, poświęco-

wzorów fotowidokówek wy-

nych brzegom Dniestru, pla-

korzystującym do nich zdjęcia

żom i regionowi to wydaw-

swego autorstwa. Przedsta-

nictwo ,,Wspólczesna Sztuka"

wialy one lokalne krajobrazy,

w Przemyślu. We Lwowie zaś

panoramy miasta, budynki,

byli w tym zakresie czynni D.

sceny rodzajowe, portrety (np.

Grund (wydawnictwo kart ar-

Pokutnika Janka) czy zabyt-

tystycznych) oraz Okręgowy

ki regionu. Byly to najczęściej

Komitet Wykonawczy Fundu-

PAMIĄTKA Z ATELIER M.

pocztówki w standardowym

szu Oficerskich Domów Wy-

BÄUMERA W ZALESZCZYKACH

rozmiarze przedstawiające je-

poczynkowych ­ wydawca

(SPRZED 1914 R.)

den widok, niekiedy rozkla-

fotowidokówek. Z odleglych od

dówki w podwójnym formacie

Podola miast należy wymienić

w postaci panoramy, zdarzaly

Wilno, gdzie pocztowe karty,

się również pocztówki wielo-

pokazujące winogronowe kli-

widokowe ­ opisane na stro-

maty ukazywaly się w druku

nie recto jako ,,Pozdrowienia

w wydawnictwie kontynuują-

z Zaleszczyk", wreszcie zalesz-

cym tradycje dawnej firmy Jó-

czyckie widoki byly zestawia-

zefa Zawadzkiego.

ne w formie leporello. Bäumer

Wreszcie, w latach 1938

ODCISK PIECZĘCI RADY OPIEKUŃCZEJ

dzialal wpierw pod wlasnym

i 1939 ukazaly się poszukiwane

POWIATOWEJ W ZALESZCZYKACH

nazwiskiem, później, od polo-

dziś eleganckie fotowidoków-

(LATA MIĘDZYWOJENNE)

wy lat 30. do 1939 r., pod firmą

ki wydawane we Lwowie przez

,,POL-FOT" czy ,,FOT-POL daw-

S. A. Książnicę-Atlas, ktorych

niej Bäumer". Fotowidokówki

autorami

wykorzystanych

tego wydawcy stanowią naj-

zdjęć pokazujących w dosko-

pelniejszą dziś dokumentację

nale uchwyconym oświetleniu

ikonograficzną miasta i regio-

miejscowe zabytki czy charak-

KARTA EWAKUACYJNA RODZINY HAWRANÓW Z 7 SIERPNIA 1945 R.

nu. Kolejną aktywną zalesz-

terystyczne dla Podola wiej-

czycką firmą, rozpoczynającą

­ np. z tamtejszymi plażami

i teraz jest nam lepiej. Jest tu

skie chaty byli cenieni foto-

wydawanie swym nakladem

czy typami ludowymi. Kolej-

nam bardzo dobrze, cisza i spo-

grafowie, np. Adam Lenkiewicz

pocztówek drukarskich jesz-

na w mieście firmy wydająca

kój. Wieczory są cudne! Miesz-

(Zaleszczyki, palac) czy Józef

KARNET POCZTÓWEK. NAKLAD

cze przez I wojną, byla księ-

pocztówki to ,,Morela", pre-

kanie mamy b. ladne, miesz-

Treszka (wieś Latacz w powie-

KSIĘGARNI J. KOFFLERA

garnia Jakóba Kofflera. Karty

zentująca w drukarskiej sepii

kamy u jednej Pani prywatnie.

cie zaleszczyckim).

W ZALESZCZYKACH,

z jego edycji, niekiedy barwne,

tamtejsze pensjonaty i zabyt-

Placimy 8,50 od osoby z po-

Należy dodać, że można na-

LATA MIĘDZYWOJENNE

przedstawialy widoki miasta

kowe budowle.

ścielą, 4 razy dz. jeść nam daje,

potkać nieliczne pocztówki

(także w formie panoramicz-

W latach międzywojnia po-

ale proszę Pani jedzenie pyszne

budynki miasta oraz w wielu

o zaleszczyckiej tematyce nie

nych rozkladówek), jego mosty

jawily się ­ wydawane nakla-

i bardzo zdrowe. Pani u której

ujęciach slynne plaże (Slonecz-

zawierające informacji o na-

i budowle oraz miejscowych

dem Polskiego Towarzystwa

mieszkamy b. mila inteligent-

ną i Cienistą), byly przeznaczo-

kladcy, wydawcy czy autorze

ludzi (znów fotogenicznego

Księgarni Kolejowych ,,Ruch"

na osoba. Jakże się Pani czuje,

ne do szerokiego kolportażu na

wykorzystanej na jej stronie

Pokutnika Janka); pocztów-

w Warszawie ­ liczne edycje

pewno też pragnie urlopu, żeby

terenie calego kraju.

recto fotografii.

ki tego nakladcy prezentowaly

fotowidokówek, ale też i rzad-

być trochę w innem otoczeniu.

Kolejnym nakladcą fotowi-

Oto  dawne  egzemplarze

stemple wysylkowe z Zalesz-

szych pocztówek drukarskich;

Prawda? Proszę Pani, to gor-

dokówek byla znana krakow-

międzywojennej prasy co-

czyk jeszcze w latach 30. Nale-

przedstawialy one zwykle za-

sze, że niedlugo się nasze wy-

ska ,,Polonia", która wydala

dziennej oraz ilustrowanych

ży dodać, że Koffler prowadzil

bytki miasta, jego zaulki oraz

wczasy kończą i do biura trze-

w latach 30. w technice bromo-

periodyków

przywolujące

wraz z księgarnią także anty-

naddniestrzańskie plaże. Pod

ba pójść, lecz nie myślę o tem.

wej ich szlachetnie prezentują-

swymi tekstami i unikato-

kwarnię. Kolejnym nakladcą

koniec lat 20. XX w. ukaza-

Caluję Panią, Maryśka Jeżo-

cą się serię ze zdjęciami Anto-

wymi dziś ujęciami fotogra-

pocztówek drukarskich po-

la się nakladem ,,Ruchu" tak-

wa". Pod wspomnianym wy-

niego Wieczorka ­ szczególnie

ficznymi klimat kurortu ­ jego

kazujących  naddniestrzań-

że seria interesujących barw-

żej szyldem firma ta wydawala

interesujące są pokazane na

dnia codziennego czy znaczą-

ski krajobraz, zabytki miasta

nych pocztówek drukarskich

w latach 1935­1939 także licz-

nich nietypowe ujęcia mostu

cych wydarzeń. Oto doku-

i plaże byl Józef Pressner. Pej-

(znanych jest co najmniej 10

ne fotowidokówki, oznaczane

kolejowego w Zaleszczykach

menty repatriacyjne, z których

zaż miasta i jego ulice znalazly

wzorów) reprodukujących ma-

jedynie charakterystycznym

czy sceny z naddniestrzań-

dowiemy się, że nielicznym

się również na pocztówkach L.

larskie prace z Zaleszczyk Wla-

logotypem firmy na dole stro-

skich plaż.

udalo się zabrać ze sobą ma-

Schechtera także prowadzą-

dyslawa Szulca z 1926 r. ­ sceny

ny verso. Te starannie wyda-

Inni, spoza Zaleszczyk na-

szynę do szycia, a nawet ocalić

cego tam księgarnię. Zarów-

rodzajowe, kościól, cerkwie, ra-

ne pocztówki, przedstawiające

kladcy pocztówek drukarskich,

z rodzinnego saloniku forte-

no Koffler, jak i Pressner czy

tusz, rynek, widok na Dniestr,

pian czy pianino. Oto fotogra-

Schechter wydawali też kar-

ulice i nadrzeczne zaulki mia-

fie uchronione w albumach

nety pocztówek, ząbkowanych

sta. Na stronie verso podana

jako rodzinna świętość eks-

na krótszej krawędzi ,,do wy-

zostala pelna nazwa wydawcy

patriantów. Oto listy wysyla-

dzierania", o różnorodnej miej-

oraz nazwa krakowskiej dru-

ne znad Dniestru, które mialy

scowej tematyce (w liczbie 10

karni ,,Anczyc". Na jednej z ta-

szczęście dotrzeć do spokoj-

sztuk) umieszczane w karto-

kich kart pisze 19 maja 1928 r.

niejszych miejsc w kraju i za

nowych okladkach. Inne lo-

z urlopowego pobytu w Za-

granicą. Oto karty pocztowe

kalne firmy z takiej branży

leszczykach do Marii Woźnic-

przedstawiające Zaleszczyki

to E. Kisielnicki ­ krajobrazy,

kiej w Rabce jej koleżanka

i ich okolice ­ te nigdy niewy-

widoki z plaż i typy miejsco-

z pracy, a interesującą treść tej

slane, także często zgromadzo-

we, Wl. Skladzień i W. Zieliń-

pocztówki warto przytoczyć

ne w doskonalym stanie w kla-

ski ­ nakladcy rzadkich dziś

w calości (pisownia oryginal-

serach kolekcjonerów oraz te

pocztówek drukarskich (np.

na): ,,Kochana Pani! Dopiero

z obiegu pocztowego, które

z restauracją ­ cukierni ,,Oda"

teraz zabralam się do pisania,

przebyly niekiedy bardzo da-

na zaleszczyckiej plaży). Na-

ale proszę Pani, żeśmy wpierw

leką drogę, cudem uratowane

tomiast biblioteka M. Hellera

wypoczywali calą piersią, wy-

z zawieruchy wojennej ­ nad-

byla edytorem fotowidokówek

dyszali calą nienawiść do biura

darte, poplamione i pogniecio-

ne, sponiewierane przez bez-

myślne, niszczycielskie ręce.

Te pierwsze, swym niczym

nietkniętym,  niezmąconym

obrazem, przywolują jawiący

się niczym arkadia szczęśli-

wości miniony świat niezwy-

klego kurortu nad Dniestrem,

te drugie ­ są symbolem jego

zderzenia z dziejowymi za-

wieruchami i jednocześnie

bezsilności ludzi wobec barba-

rii wszechzniszczenia. Jedne

i drugie są jednako cenne, jed-

ne i drugie ­ na swój sposób ­

mówiące prawdę...

KARTA POCZTOWA WYSLANA Z ZALESZCZYK PRZEZ TADEUSZA

(zakończenie nastąpi)

AKT NOTARIALNY, ZALESZCZYKI, 1904 R.

VETULANIEGO W 1911 R.