12

nr 14 (378) | 30.07 ­30.08.2021

Wydarzenia

www.kuriergalicyjski.com

Polacy na obchodach Dnia Żurawna

W tegorocznych

mszy św. A my przede wszyst-

konserwowanie w occie i soli

kim chcemy zobaczyć, gdzie są

kopru wloskiego. Przysmakiem

obchodach Dnia

slynne zloża alabastru.

byly dla niego ogórki kiszone,

Żurawna ­ rodzinnego

Pomimo wcześniejszych po-

których smak wzmacnial po-

miasteczka Mikolaja

szukiwań przez telefon nie udalo

przez dodawanie do nich liści

Reja uczestniczyli

się nam znaleźć na przewodnika

wiśniowych lub dębowych oraz

też Polacy rejonu

kogoś z miejscowych. Jedynie

kopru wloskiego i soli.

stryjskiego w obwodzie

historyk Wlodzimierz Jagnisz-

Folwark szlachecki w XVI

czak z Kanady wyslal mi map-

w produkowal glównie zbo-

lwowskim. Centrum

kę, a pani na stacji benzynowej

ża (żyto, pszenica, jęczmień,

Edukacji Inicjatyw

życzliwie skierowala nas na

owies), które przetwarzano

Przedsiębiorczości

most przez Dniestr. Kamieni-

i z których przyrządzano róż-

im. Mikolaja Reja

sta droga poprowadzila do góry

norodne dania. Rej często wy-

zorganizowalo wyjazd

Bakotyn.

mienial kasze oraz chleb, będą-

edukacyjny do tej

,,Tam zobaczycie alabaster"

cy podstawowym produktem

miejscowości dla Polaków

­ zapewnila.

spożywczym. Za danie drogie

Mamy zaledwie godzinę na

i wyszukane uznawal ryż, im-

ze Lwowa.

poszukiwanie

lwowskiego,

portowany wówczas najpew-

czyli ruskiego ,,marmuru". Wy-

niej z Wloch, gdzie okresowo

TEKST I ZDJĘCIA

starczylo wspiąć się na górę,

byl uprawiany w okolicach Me-

KONSTANTY CZAWAGA

P

żeby ujrzeć przed sobą poje-

diolanu. Zmielony i ugotowany

olożone w odleglości 80

dyncze kamienie i ulamki ala-

slużyl za dodatek do zup albo

kilometrów od Lwowa oraz

bastrowe. Biale, szare, czarne.

byl przygotowywany na slodko

przy najbliższej drodze

­ W tym roku Centrum

z mlekiem, cukrem i migdala-

stąd do Iwano-Frankiwska (d.

Edukacji Inicjatyw Przedsię-

mi. To wykwintne danie poda-

SPOTKANE Z KOZIOLKIEM MATOLKIEM

Stanislawowa) Żurawno zacho-

biorczości im. Mikolaja Reja

wane bylo jedynie na specjalne

walo ślady miasteczka. W cen-

rozpoczęlo projekt ,,Szlakiem

wielka niespodzianka ­ po-

konkursu Polonia i Polacy za

okazje. Wysoka cena skladni-

tralnym punkcie Rynku stoi

alabastrowni książąt Czar-

wiedziala Halina Gierasiewicz.

Granicą 2021" za pośrednic-

ków sprawiala, że jedynie bo-

ratusz, który byl kilkakrotnie

toryskich ­ wyjaśnil Artur

­ Znaleźliśmy nawet kamyczki,

twem Fundacji Pomoc Polakom

gatsi przedstawiciele spole-

przebudowany. Ocalalo też kil-

Żak, czlonek zarządu Cen-

obrobione w tej kopalni. War-

na Wschodzie.

czeństwa mogli sobie pozwolić

kanaście przedwojennych ka-

trum. ­Projekt ma na celu po-

to pojechać do Żurawna i po-

na taki deser. Nabial również

mieniczek. Pierwsza wzmian-

pularyzację dorobku Polaków

szerzyć swoją wiedzę o naszej

Z materialów projektu ,,Mi-

byl obecny w diecie szlachec-

ka o Żurawnie nad Dniestrem

na ziemi żurawieńskiej, tak-

ziemi.

kolaj Rej z Żurawna ­ kucharz

kiej. Rej obok mleka, śmietany

pochodzi z roku 1435. W 1563

że lwowskiej. Z tego alabastru

W ratuszu żurawnieńskim

i polityk"

i sera wysoko cenil maslo, które

roku Żurawno otrzymalo pra-

powstalo wiele oltarzy, dziel

Centrum Edukacji Inicjatyw

Mikolaj Rej podkreślal, że

wówczas slużylo za wartościo-

wo magdeburskie i należalo do

sztuki sakralnej i rzeczy użyt-

Przedsiębiorczości im. Miko-

jedzenie, które ma do dyspo-

wy tluszcz. Smażono i duszono

powiatu żydaczowskiego. Na

kowych. Na początku XX wie-

laja Reja przedstawilo filmik

zycji czlowiek, pochodzi od

na nim mięsne potrawy, doda-

początku ulicy Reja, która po-

ku przemysl odnowila rodzina

edukacyjny poświęcony Mi-

Stwórcy, który dal czlowiekowi

wano do ciast, wreszcie sma-

mimo różnych zmian politycz-

książąt Czartoryskich. Nieste-

kolajowi Rejowi.

wszystko, co jest potrzebne do

rowano nim chleb. Pospolicie

nych zachowala swoją nazwę,

ty po wojnie wiedza i pamięć

­ Wszyscy kojarzą Mikolaja

życia. Obowiązkiem czlowie-

dodawano do codziennego ja-

zobaczyliśmy pozostalości za-

o tym miejscu zanikla. Chce-

Reja z Naglowicami, a tymcza-

ka jest więc szanować te dary

dlospisu jajka, których dostęp-

budowy dawnej plebanii. We-

my wydobyć z zapomnienia

sem poeta urodzil się w Żurawnie

boskie i spożywać wszystko,

ność byla duża i które należaly

dlug źródel badaczy historii ar-

ten dorobek lwowski na ziemi

­ zaznaczyl Artur Żak. ­ Mikolaj

co zostalo mu dane. Wierzyl

do tanich produktów.

chidiecezji lwowskiej, w 1488

żurawnieńskiej.

Rej byl nie tylko ojcem literatu-

też w to, że Bóg w taki sposób

Wszystkie opisywane su-

roku Jan Chodorowski zalożyl

Po wykladzie, który mial

ry polskiej, ale także można na

rozdzielil między ludźmi żyw-

rowce można bylo wyhodować

w Żurawnie parafię i zbudowal

miejsce na starej drodze alaba-

wspólczesną modlę nazwać go

ność, że tym uczciwym i pra-

lub uprawiać w gospodarstwie

drewniany kościól pod wezwa-

storowej, prowadzącej do ka-

przedsiębiorcą. Zarządzal wielo-

cowitym nigdy nie powinno

albo znaleźć w lesie. Jednak Rej

niem Nawiedzenia Najświęt-

mieniolomów lwowscy Polacy

ma swoimi majątkami, byl poli-

jej zabraknąć. Sezonowo na

posiadal również wiedzę na te-

szej Maryi Panny oraz świętych

nie ukrywali swego wzrusze-

tykiem, bral udzial w sejmikach,

stolach szlacheckich pojawia-

mat produktów, które należaly

Wojciecha, Walentego, Kosmy,

nia. Bo to wlaśnie z tego alaba-

w sejmach Rzeczpospolitej, jako

ly się grzyby, z których Rejowi

do nowinek kulinarnych, jak

Damiana, Katarzyny, Barbary,

stru pod ich nogami powstaly

doradca króla. Jako syn tej ziemi

najbardziej smakowaly rydze

np. salata, która pojawila się

Doroty i Malgorzaty. W miej-

znane dziela sztuki w katedrze

mial bardzo istotny wplyw na

i kurki. W opisie szlacheckiego

wraz z przybyciem Bony Sfo-

scowej tradycji utrzymywalo

lwowskiej i w kaplicy Boimów,

historię Rzeczpospolitej. Jed-

ogrodu zamieścil wiele gatun-

rzy do Polski. Dla przyzwycza-

się przekonanie, iż przed fun-

oltarz glówny w kościele pw.

nocześnie prowadzil dzialal-

ków warzyw uprawianych na

jonego do bardziej treściwego

dacją Chodorowskiego istnial

św. Marii Magdaleny i nagrob-

ność gospodarczą. Chcieliśmy

potrzeby kuchni. Wśród nich:

jedzenia szlachcica wydala się

tam kościól zniszczony w wy-

ki z wyrzeźbionymi rycerzami

tutaj zaprezentować także jego

rzodkiewka, salata, rzeżucha,

ona zbyt lekkostrawna, a przez

niku bliżej nieokreślonego na-

w dawnym kościele i klasztorze

dorobek jako kucharza.

ogórki, groch wloski, koper, ka-

to nie nadająca się do jedze-

padu. W XVI wieku wzniesiono

oo. dominikanów. I balustrada

Na prośbę obecnych na sali

pusta, cebula, rzepa, pasternak,

nia jako samodzielne danie. Na

murowaną niedużą świątynię

schodów w Muzeum Etnogra-

mieszkańców Żurawna oraz

pietruszka, ćwikla, chrzan,

potrzeby wlasne szlachcic pol-

z alabastrowym oltarzem glów-

ficznym (d. Kasa Oszczędności)

gości organizatorzy powtórzy-

czosnek. Najwięcej miejsca Rej

ski sadzil też drzewa owocowe.

nym, którą w czasie napadu

też. Okazalo się, że w wielu do-

li fragment filmiku z przepisa-

poświęcil potrawom szykowa-

Najbardziej popularne to śliwy,

w 1620 roku zrujnowali Turcy.

mach zachowaly się stare ala-

mi dań od Mikolaj Reja. Projekt

nym na podstawie grochu i ka-

jablonie i grusze, ale też morele

Z kolei wybudowano drewnia-

bastrowe przedmioty użytko-

,,Mikolaj Rej z Żurawna ­ ku-

pusty. Tę ostatnią potrafil kisić

i brzoskwinie. Owoce jedzono

nie tylko świeże, ale też suszono

ny kościól na murowanym fun-

we: lampy, wazy, sloniki.

charz i polityk" finansowany

razem z koprem i ćwiklą. Zresz-

lub przechowywano w chlod-

damencie z trzema oltarzami.

­ Dowiedzialam się o tym

ze środków Kancelarii Prezesa

tą podal też przepis na ćwiklę

nym miejscu, aby nadawaly

W drugiej polowie XIX wieku

dopiero tutaj i jest to dla mnie

Rady Ministrów RP w ramach

z octem, solą i koprem oraz na

się do spożycia zimą. Sam Rej

zostal wybudowany nowy ko-

najbardziej lubil śliwki, choć

ściól, który byl konsekrowany

najwięcej przepisów podal na

w 1895 roku. Po II wojnie świa-

użycie jablek ­ ,,dobre warzo-

towej wladze sowieckie roze-

ne, dobre smażone, dobre pie-

braly świątynię i na jej miejscu

czone, dobrze nim gęś nadziać,

urządzono plac zabaw dla dzie-

dobra kasza z nich, przetarte

ci. Obecnie odrodzona w 1994

przez durszlak, dobrze je usu-

roku wspólnota obrządku la-

szyć" - pisal.

cińskiego korzysta z cmentar-

Na ulicy Reja spotkali-

nej kaplicy Żebrowskich-Czar-

śmy grupę Polaków z Nowego

toryskich. W latach 1940­1959

Rozdolu.

Żurawno bylo centrum rejonu

­ Przyjechalam do Żurawna,

w ówczesnym obwodzie dro-

żeby zobaczyć, gdzie żyl i two-

hobyckim. Obecny uklad życia

rzyl Mikolaj Rej, bardzo znany

jest tam wiejski. Żadnych za-

polski poeta, który wypowie-

kladów pracy. Większość doro-

dzial chyba najslynniejszą fra-

slych mieszkańców udala się na

zę o języku polskim, że Polacy

emigrację zarobkową.

nie gęsi i swój język mają ­ po-

Niedzielnym

porankiem

wiedziala Julia Kryżaniwska,

na ulicach jest pustka. Może

uczennica Polskiej Szkoly im.

wszyscy są jeszcze w cerkwi na

NA SZLAKU ALABASTROWYM