13

nr 14 (378) | 30.07 ­30.08.2021

Wydarzenia

www.kuriergalicyjski.com

Liczą też na inwestycje. Jego brat

Karoliny Lanckorońskiej w No-

i dzieci gromadzilo się przy sto-

kreskówki dla dzieci, które

Jagniszczaka), wiceprezes zjed-

iskach polskich.

każde dziecko otrzyma i będzie

noczonej  wspólnoty  teryto-

Wlodzimierz zaproponowal za-

wym Rozdole.

­ Oglądaliśmy tutaj również

­ Przyjechaliśmy z progra-

moglo samo pomalować koziol-

rialnej (gromady) w Żurawnie.

lożyć w ratuszu muzeum, zgro-

­ Przed ratuszem po lewej stro-

madzić tam też wyroby z alaba-

bardzo piękny projekt zrealizo-

mem edukacyjnym ,,Koziolek

ka tak, jak go widzi. Dzisiaj na

wany przez Kulturalno-Oświa-

Matolek podróżuje po świecie"

przyklad byl fioletowy. Każde

nie mamy pomnik Tarasa Szew-

stru oraz organizować warsztaty

artystycznej obróbki kamienia

towe Centrum im. Korne-

­ powiedziala Julia Bojko, dy-

dziecko ma swoją wizję. Cie-

czenki, a po prawej chcielibyśmy

żeby byl pomnik Mikolaja Reja.

dla dzieci. A jeszcze utorować

la Makuszyńskiego ze Stryja

rektor Kulturalno-Oświatowe-

szymy się bardzo, że zaproszono

trasę turystyczną na górę Bako-

­ dodala Miroslawa Tomecka,

go Centrum im. Kornela Maku-

nas do Żurawna, że mogliśmy

Jest tam na ścianie tablica ku jego

cyn, do zlóż alabastru.

szyńskiego w Stryju. ­ Każde

przyjechać i przedstawić to, co

czci. Będziemy obchodzić 345.

prezes Towarzystwa Pomocy

Polakom ,,Wielkie Serce" w No-

dziecko może tu poznać postać

robimy oraz promować różne

rocznicę bitwy pod Żurawnem.

Bez skutku okazala się na-

wym Rozdole. ­ Spróbowaliśmy

Koziolka Matolka. Dotknąć go,

postaci związane z Kresami.

Niestety, nie mamy hotelu, jest

sza próba obejrzenia palacu

Po przeprowadzeniu remon-

też problem z wyżywieniem dla

Skrzyńskich-Czartoryskich

smacznych dań, bardzo pięknie

bo mamy dużego, prawie pól-

turystów.

i parku, gdzie obecnie znajdu-

opisywanych przez Mikolaja

torametrowego Koziolka, który

tów drogowych w okolicy tu-

Jaroslaw Jagniszczak ma na-

je się sanatorium przeciwgruź-

Reja, który byl nie tylko ojcem

teraz zawsze będzie z nami wę-

ryści coraz częściej odwiedzają

polskiego języka, ale również

drować po świecie, ale przede

Żurawno.

dzieję, że reforma samorządu

licze dla dzieci. Konieczne bylo

wcześniejsze uzgodnienie naszej

dobrym kucharzem.

wszystkim tutaj, w lokalnych

­ Przyjeżdżają też goście z Pol-

pomoże zwiększyć na razie ubo-

środowiskach  w  obwodzie

ski ­ mówi Jaroslaw Jagniszczak

gi budżet powstalej tam zjedno-

prośby z dyrekcją. Przyjedziemy

Podczas  obchodów  Dnia

czonej wspólnoty terytorialnej.

jeszcze nie raz do Żurawna.

Żurawna najwięcej doroslych

lwowskim. Mamy tu wlasne

(brat historyka Wlodzimierza

,,Lwowski marmur", czyli alabaster znad Dniestru

Podobnie, jak marmur

karraryjski jest uważany za

jedną z wizytówek Wloch, tak

dla Lwowa jednym z takich

materialów-symboli uważać

można alabaster ­ odmiana

gipsu, którego poklady

zalegają w górnym biegu

Dniestru na przestrzeni 5

tys. km kw. o grubości do 30

m. W przeszlości we Lwowie

jako budulec wykorzystywano

piaskowiec polański

i trembowelski. Jednak

jedynie alabaster otrzymal

BALUSTRADA SCHODÓW W MUZEUM ETNOGRAFICZNYM (D. KASIE

nazwę ,,lwowskiego marmuru"

OSZCZĘDNOŚCI) WE LWOWIE

NAGROBEK W MUZEUM HISTORII RELIGII (D. KLASZTOR OO.

(lub ,,ruskiego marmuru").

DOMINIKANÓW)

Boimów. W dawnym kościele

dominikanów zachowalo się pięć

i czterdzieści warsztatów to-

Wschodnich we Lwowie, gdzie

WLODZIMIERZ JAGNISZCZAK

epitafiów i dwie rzeźby. Nagrob-

karskich. W fabryce pracowalo

miala wlasny pawilon. Firmo-

HISTORYK, ALBERTA (KANADA)

ne postacie rodziny Sieniaw-

25 kamieniarzy i specjalistów

wy sklep z wyrobami żura-

(AUTOR POCHODZI Z ŻURAWNA)

N

skich znajdowaly się w rodowym

od montażu wyrobów. Stalych

wieńskiej fabryki znajdowal się

ie zważając na nietrwa-

kościele w Brzeżanach, a obecnie

pracowników bylo 60.

we Lwowie przy ul. Na Bajkach

ly charakter i zdolność do

są w magazynach Galerii Sztuki

Z czasem fabryka wyspecja-

24 (ob. Kijowska).

rozkladania pod wply-

w Olesku.

lizowala się w produkcji plyt

Elementy dekoracji wnętrza

wem dzialań atmosferycznych,

Największe poklady ,,lwow-

zdobniczych, kolumn i elemen-

z żurawieńskiego alabastru

alabaster byl ceniony przez lu-

skiego marmuru" znajdują się

tów dekoracyjnych do presti-

można bylo spotkać w amba-

dzi majętnych. Zmawiali oni

w okolicy Żurawna. Wzdluż

żowych budowli: kościolów,

sadzie Francji, gmachu Poczty

bowiem rzeźby, figury i elemen-

lewego brzegu Dniestru, na

palaców i siedzib dyplomatycz-

Glównej i Banku Gospodar-

ty dekoracji, artyści zaś cenili

wzgórzach o nazwie Bako-

nych. Z czasem i inne zaklady,

stwa Krajowego w Warszawie,

jego miękkość, latwość obróbki

cin, alabaster tworzy mono-

wzorując się na tej fabryce, za-

w gmachu Kasy Oszczędno-

i oryginalne efekty. Odcienie

lityczną  plytę  wychodząca

częly wykorzystywać alabaster

ści, oltarze w kościolach kar-

czarnego, czerwonego, żóltego

na powierzchnię. Tamtejszy

do produkcji swoich wyrobów.

melitów, misjonarzy, alaba-

FLAKON ALABASTROWY

kolorów z najbardziej charak-

alabaster jest w kolorach od

Co się tyczy alabastrowej

strowe urny w Sali Rycerskiej

terystycznym żóltawo-bialym

śnieżno-bialego do brunatne-

Skrzyńskiemu nie wystar-

galanterii, to zaczęli wytwa-

na Wawelu w Krakowie. We

byly charakterystyczne dla

go i szarego, a nawet czarne-

czalo funduszy na rozwinię-

rzać ją sposobem domowym

Lwowie  alabastrowe  dzie-

tego kamienia zależnie od miej-

go. Początki wydobycia alaba-

cie przemyslu wydobywczego

mieszkańcy Żurawna i okolic.

la znajdują się w ormiańskiej

sca zloża nad Dniestrem. Jeże-

stru w tych okolicach sięgają

alabastru i produkcji z niego

Stalo się to dla wielu pokaźnym

i lacińskiej katedrach, kościo-

li w XIV-XV wiekach na rynku

XVI wieku, gdy wlaścicielami

wyrobów artystycznych. Do-

źródlem dochodu. Znana byla

lach św. Elżbiety i Matki Bożej

zachodnioeuropejskim przewa-

tych okolic byli Żurawieńscy,

piero malżeństwo jednej z jego

np. prywatna kopalnia alaba-

Gromnicznej, w bibliotece Po-

żaly alabastrowe wyroby z An-

a w Europie panowala moda na

córek z Kazimierzem Czarto-

stru Wasyla Dogana z Nowo-

litechniki Lwowskiej. Rów-

glii, to od II polowy XVI wieku

alabastrowe wyroby.

ryskim w 1917 roku pozwolilo

szyna. Początkowo większość

nież w domach prywatnych

popularność zdobywa ,,lwowski

W roku 1570 do Żuraw-

mu na zapis do księgi historii

przedmiotów powtarzala wzor-

i instytucjach w Równem,

marmur". Zbadane przez Mie-

na wraz z wieloma artystami

alabastru.

ce przekazane przez Bertiniego,

Rzeszowie, Morszynie, Kato-

czyslawa Gembarowicza zapisy

przeniósl się mistrz-kamie-

Po I wojnie światowej Helena

ale z czasem powstawaly wla-

wicach, Czerniowcach i wielu

w księgach kasowych świadczą

niarz Jakub Trwaly. Spod jego

i Kazimierz Czartoryscy prze-

sne, niepowtarzalne wzory.

innych miastach.

o intensywnej podaży na Za-

dluta wyszlo wiele epitafiów,

prowadzili analizy zlóż alaba-

Fabryka zaczęla wykorzy-

Po II wojnie światowej spro-

chód ,,lwowskiego marmuru".

w tym i Mniszkowej w Krośnie,

stru, ponadto zaliczyli we Wlo-

stywać artystów, do produkcji

szkowany alabaster wykorzy-

Miękki, latwy w obrób-

uważany za arcydzielo późnego

szech specjalny kurs produkcji

dziel sztuki. Z fabryką wspól-

stywano jako dodatek do tyn-

ce alabaster najlepszy byl do

Renesansu. Dziela innych mi-

wyrobów z alabastru. W 1920

pracowali inż. architekt Józef

ku ­ byl to tak zwany ,,sztuczny

tworzenie bogatych dekoracji,

strzów tego okresu byly ozdo-

roku wznowili produkcję wy-

Szostakiewicz i artystka rzeź-

marmur", jako nawozy lub

co, wedlug historyków sztuki,

bą licznych lwowskich nie tyl-

robów z alabastru.

biarka Jadwiga Horodyska.

w medycynie. Produkowano

przyczynilo się do powstania

ko świątyń, ale i prywatnych

Początkowo pracowalo u nich

Obfitość i różnorodność żura-

też elementy dekoru: toczo-

specyficznej wersji lwowskie-

rezydencji.

kilku  pracowników,  którzy

wieńskiego zloża i jego walory

ne balasy na klatkach scho-

go manieryzmu: plaskorzeźby,

Wznowienie  dzialalności

w prymitywny sposób wytwa-

estetyczne stwarzaly szerokie

dowych w Centralnym Domu

stylizowane rozety, gwiaździ-

wydobycia alabastru na Ba-

rzali proste rzeczy. Z czasem

perspektywy różnorodnej pro-

Towarowym w Kijowie, czy

ste motywy w polączeniu z bo-

kocinie przypada na koniec

z Wloch przybyl mistrz Bertini,

dukcji i zapewnialy dobrobyt

plyty ścienne w metrze w Mo-

gatą ornamentyką.

XIX wieku, gdy Żurawnem za-

mieszkający w centrum alaba-

mieszczanom Żurawna, zajmu-

skwie, Kijowie i Leningradzie.

Najwięcej alabastrowych ol-

cząl wladać Antoni Skrzyński,

strowym w Volterra w Apeni-

jących się taką produkcją.

W wielu instytucjach, m.in.

tarzy bylo we Lwowie w katedrze

przejmując majątek po swo-

nach. Przekazal on pierwszym

Wyroby z Żurawna eks-

w bibliotekach, można spotkać

lacińskiej. Obecnie zachowal się

ich przodkach Teofilu i Ada-

robotnikom swoje umiejętno-

portowano do USA, Kanady

rzeźbione w alabastrze lampy.

jedyny w kaplicy Zamoyskich.

mie Żebrowskich. Przyjacie-

ści. W 1929 roku dzialala tu już

i państw europejskich. Żura-

A najbardziej znanym symbo-

Zachowaly się również dwa ala-

lem Skrzyńskich byl lwowski

doslownie pelną parą fabryka

wieńska fabryka brala udzial

lem alabastrowym II polowy XX

bastrowe epitafia arcybiskupów

rzeźbiarz Leonardo Marconi.

wyrobów z alabastru, napędza-

w Światowej wystawie w Pa-

wieku stalo się ,,siedem mar-

Zamoyskiego i Tarnawskiego

Posiadal on swoją wytwór-

na maszyną parową. Byly tu

ryżu w 1938 roku, na Krajowej

murowych sloników", kamien-

z XVIII wieku. Epitafia rodowe

nię w Brzozdowcach, po są-

dwie specjalne maszyny do cię-

Wystawie w Poznaniu i byla

ne lampy stolowe i kalamarze

zachowaly się również w kaplicy

siedztwu z Żurawnem. Jednak

cia kamienia, szlifowania plyt

stalym wystawcą na Targach

w sowieckich biurach.