14

nr 14 (378) | 30.07 ­30.08.2021

Wspomnienia

www.kuriergalicyjski.com

W kręgu kardynala Mariana Franciszka Jaworskiego

Kościól rzymskokatolicki na terenie

obwodu tarnopolskiego w latach 1945-1991 (cz. 3)

MARIAN SKOWYRA

Dzialalność żeńskich

zgromadzeń zakonnych

Obwód tarnopolski w od-

różnieniu od czerniowieckiego

i stanislawowskiego wyróżnial

się podziemną dzialalnością

żeńskich zgromadzeń zakon-

nych. Oficjalnie w statystykach

aparatu komunistycznego rela-

cjonowano, że ostatnimi zakon-

nicami byly szarytki z Czortko-

wa, które wyjechaly 16 czerwca

1946 roku.

W okresie komunistycz-

nym na terenie obwodu tar-

nopolskiego pracowalo 9 sióstr

zakonnych ze zgromadzenia

KOŚCIÓL W BIALYM POTOKU

sióstr slużebniczek starowiej-

skich oraz Franciszkanek Ro-

do Pidhorodnego przybyla s.

dziny Maryi z pięciu dawnych

Dominika Biala, aby zaopie-

domów zakonnych. Cztery sio-

kować się tu chorą matką. Po

stry ze zgromadzenia slużebni-

jej śmierci pozostala w rodzin-

czek starowiejskich pozostalo

nej miejscowości i prowadzila

w Horodnicy kolo Czortkowa.

male gospodarstwo rolne. Przez

Byly to s. Teodora Eugenia Ko-

ten czas utrzymywala kontakt

kolska (1866 ­ 17.11.1949), s.

ze zgromadzeniem. Wrócila do

Elżbieta Stanislawa Plewek

Polski dopiero w 2008 roku

(1883 ­ 11.08. 1952), s. Anie-

i zamieszkala w domu general-

la Herula i s. Józefa Kierek. Na

nym w Starej Wsi, gdzie zmarla

miejscowym cmentarzu zacho-

w 2011 roku.

waly się groby dwóch sióstr,

DOSTOJNY JUBILAT KS. BRONISLAW MIRECKI

Pozbawienie rejestracji

zmarlych w Horodnicy. Po za-

państwowej

kończeniu II wojny światowej

Przez pewien czas wysylano do

wojnie w Germakówce. One

ks. Bronislawa Mireckiego

pracowaly w miejscowym szpi-

Czortkowa paczki żywnościo-

również decyzją wladz zostaly

talu. Siostra Justyna Józefa Mo-

we i ubrania. W ostatnim liście,

usunięte z domu zakonnego, po

Największym jednak osią-

stowy (1894­1968), ze Zgro-

datowanym od 18 kwietnia

czym zamieszkaly w Stanisla-

gnięciem tarnopolskiego pel-

madzenia Sióstr Franciszkanek

1966 roku pisala do przelożo-

wowie, gdzie prowadzily nie-

nomocnika dr. Religii i Kultów

KOŚCIÓL W CZORTKOWIE NA

Rodziny Maryi przed wojną

nych, że jest jej dobrze. Siostra

legalne duszpasterstwo wśród

p. Czasowa bylo pozbawienie

STAREJ WIDOKÓWCE

pracowala w Jezupolu. Następ-

Justyna Józefa Mostowy zmarla

miejscowych katolików. Do

11 lutego 1958 roku rejestracji

nie po 1945 roku z powodu wy-

w Czortkowie 11 stycznia 1968

wyjazdu do Stanislawowa sio-

Jej wyjazd byl trudny nie tyl-

ks. Bronislawa Mireckiego na

siedlenia znalazla się w Czort-

roku.

stry mieszkaly w domach u za-

ko dla borszczowian, ale także

okres 15 lat. Powodem, dla któ-

kowie. Zgodnie z informacjami

Decyzją zatem wladz w 1948

przyjaźnionych parafian i pra-

dla wierzących zza Zbrucza, dla

rego odebrano prawo oficjalne-

zawartymi w archiwum Sióstr

roku s. Anielę Herulę i s. Józefę

cowaly przy obsludze kościola

których prowadzila katechezy

go wykonywania obowiązków

Franciszkanek Rodziny Ma-

Kierek wyrzucono z Czortko-

oraz opiekowaly się chorymi.

i przygotowywala do przyjęcia

kaplańskich bylo sprawowanie

ryi miala prowadzić tulacze

wa. Musialy zamieszkać w po-

W ramach repatriacji 21

sakramentów".

nabożeństw w zamkniętych już

życie, choć nie jest wykluczo-

bliskich Jezierzyskach. Byla to

września 1956 roku z Borszczo-

Zatem po śmierci siostry Jó-

kościolach oraz organizowanie

ne, że mogla także jako osoba

decyzja wladz, zmierzająca do

wa wyjechala również s. Ire-

zefy Mostowej w 1968 roku na

wspólnot religijnych. Wiado-

świecka na pewien okres zna-

calkowitej sekularyzacji osób

na Roga ze zgromadzenia sióstr

terenie obwodu tarnopolskie-

mo, że w latach 50. ks. Mirecki

leźć zatrudnienie w czortkow-

konsekrowanych.  Obydwie

slużebniczek  starowiejskich.

go przynajmniej do 1988 roku

obok oficjalnego zatrudnienia

skiej klinice. O tych siostrach

siostry w Jezierzyskach po-

Wedlug zachowanych w archi-

niemal calkowicie zamarlo ży-

w Podwoloczyskach i Halusz-

w 1948 roku w sprawozdaniu

zostawaly do 14 grudnia 1956

wum zgromadzenia wiadomości

cie zakonne.

czyńcach odwiedzal również

o stanie Kościola katolickiego

roku. Opuścily Tarnopolsz-

,,mieszkańcy Borszczowa z ża-

Choć należy zauważyć, że

nielegalne i zamknięte wspól-

P. Wilchowyj tak pisal: ,,Kon-

czyznę w ramach kolejnej fali

lem żegnali s. Irenę Rogę, której

w 1966 roku zdarzyla się dość

noty w Polupanówce, Starym

trola w mieście Czortkowie

repatriacyjnej.

obecność byla przeciwwagą dla

nietypowa sytuacja na tym ob-

Skalacie i Dorofijówce.

tarnopolskiego obwodu wy-

Podobny los spotkal dwie

wybuchowego  temperamen-

szarze. Ze zgromadzenia sióstr

Nie znaczy to, że slużbi-

kryla dzialalność dawnych

siostry zakonne, pozostale po

tu miejscowego duszpasterza.

slużebniczek  starowiejskich

ści nie byli poinformowa-

zakonnic, w obecnym czasie

ni o istnieniu tych wspólnot.

pracujących w czortkowskim

Pelnomocnik Czyrwa bywal

miejskim szpitalu i klinice. To

niejednokrotnie w Dorofijów-

one byly inicjatorkami odro-

ce i podobnie jak wcześniej

dzenia wspólnoty religijnej

w Zlotym Potoku, czy nawet

wierzących, one więc podpisa-

w Krzemieńcu po otrzyma-

ly skargę z prośbą otworzyć ko-

niu lapówki ustnie zezwalal na

ściól w Czortkowie. Ten kościól

okazyjne nabożeństwa w tych

byl zamknięty decyzją samych

kościolach. O tym wspomina-

wierzących rzymskokatolic-

la również jedna z parafianek

kiego kościola jeszcze w 1946

w Haluszczyńcach: ,,W r. 1957

roku, przed ich przejazdem do

ks. Mirecki mial klopoty z wla-

Polski".

dzą. Przylapano go na tym, że

Siostra Mostowy pozosta-

odprawial mszę św. w Polupa-

la w Czortkowie, gdzie pro-

nówce, w kościele, który nie byl

wadzila samotny tryb życia,

zarejestrowany. Wierni starali

w trudnych warunkach ma-

się o rejestrację u miejscowego

terialnych ,,o lichym zdrowiu".

naczelnika od spraw wyzna-

Zarząd zgromadzenia od 1961

niowych, ale on powiedzial im,

roku rozpocząl poszukiwania

że oficjalnie nie da zezwole-

pozostalej w Związku Radziec-

nia, ale nie będzie przeszkadzal

kim siostry zakonnej. Udalo się

w sprawowaniu kultu. Dal do

nawiązać kontakt przez zna-

zrozumienia, że nie chce na-

jomych dopiero w 1962 roku.

rażać się wladzom wyższym,

KOŚCIÓL W KOPYCZYŃCACH