18

nr 14 (378) | 30.07 ­30.08.2021

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Zaklad Ojców Jezuitów w Chyrowie

Zakladu, ich celem. Jest rzeczą

i mistrzowskim ujęciem jej pro-

powszechnie znaną, iż wiel-

blemów sprawialy, iż uczniowie

Dzieje Chwaly

kość nauczycieli jest mierzo-

sluchali jego wykladów z takim

na  osiągnięciami  uczniów.

skupieniem, że nawet lawki nie

Można więc, gdy chodzi o Za-

skrzypialy. Podczas szkolnych

(cz. X)

klad w Chyrowie, uważać, że

kontroli praca ojca Koppensa

wszyscy nauczyciele osiągnę-

zawsze otrzymywala najwyż-

li znaczny sukces. Wszyscy

sze oceny.

pracowali z calym oddaniem,

W 1939 roku ojciec Romuald

BOHDAN SYWANYCZ

bo wierzyli święcie w swoje

zmuszony byl wraz z innymi

WYBITNI LUDZIE

idealy.

opuścić Zaklad. Przeniósl się do

Nauczyciele

Regulą Zakladu byla rota-

jezuickiego klasztoru w Starej

Chyrowski Zaklad Ojców Je-

cja kadry pedagogicznej i na-

Wsi, gdzie też zmarl 14 wrze-

zuitów mial dwie kategorie na-

uczyciele nie zatrzymywali się

śnia 1943 roku.

uczycieli: nauczyciele zakon-

tam na dlugo. Często byli prze-

Prawdziwym tytanem pracy,

nicy i wykladowcy świeccy.

noszeni do innych klasztorów

który wniósl bezcenny wklad

Nauczycieli zakonników bylo

lub szkól, niektórzy wyrusza-

do historii chyrowskiego Za-

kladu, byl o. Teofil Bzowski.

znacznie więcej i wykladali

li w podróż misyjną. Byli jed-

przedmioty najważniejsze. Za-

nak i tacy, którzy calym sercem

Pracę w Chyrowie rozpocząl

kon Jezuitów staral się zapew-

i z calym oddaniem slużyli Za-

w 1897 roku i kontynuowal ją

nić nauczanie dzięki wlasnym

kladowi w ciągu wielu lat.

z niewielkimi przerwami aż

kadrom wykladowców. W tym

Prawdziw ym  pod  tym

do 1939 roku ­ ogólem 39 lat.

celu zakonnicy zdobywali wy-

względem rekordzistą chyrow-

Nauczal religii, języków pol-

O. JAN BEYZYM

ksztalcenie pedagogiczne. Na-

skiego Zakladu ojców jezuitów

skiego i rosyjskiego, byl też

byl o. Romuald Koppens, który

uczycieli świeckich zatrudnia-

wychowawcą.

O. ROMUALD KOPPENS

no jedynie w razie szczególnej

przepracowal w szkole 44 lata.

W ciągu ponad 30 lat Teo-

potrzeby, gdy brakowalo odpo-

przemyśleć i poustawiać na

Byl tą unikalną osobą, któ-

fil Bzowski redagowal czaso-

wiedniej kadry w zakonie lub

swych miejscach.

ra wlasnymi oczyma oglądala

pismo Zakladu, najpierw pod

gdy nadarzala się okazja zapro-

Minęlo już wiele czasu, od-

wszystkie etapy historii Zakla-

tytulem ,,Z Chyrowa", potem

sić rzeczywiście dobrego spe-

kąd wyjechalem z Chyrowa

du ­ od budowy do zniszczenia.

jako ,,Kwartalnik chyrowski"

cjalistę. Tradycją bylo naucza-

i już go w życiu nie ujrzę, toteż

Romuald Koppens urodzil

i później ,,Przegląd Chyrowski".

nie takich przedmiotów jak

codziennie myślą blądzę po Za-

się w Tarnowie w 1865 roku.

Praktycznie calą pracę nad ko-

muzyka czy gimnastykaprzez

kladzie. Niedawno wypadlo mi

W 1882 roku wstąpil do Za-

lejnymi numerami pisma wy-

nauczycieli świeckich.

przepakować różne rzeczy, wy-

konu Jezuitów i w 1886 roku

konywal sam, wlączając w nią

W ciągu istnienia Zakladu

slane do moich malych ptasząt.

po raz pierwszy przyjechal do

pomoc uczniów.

nauczalo w nim 260 zakonni-

Przeypomnialy mi się dawne

chyrowskiego Zakladu na kurs

W laśnie dzięki staraniom

ków i 93 osób świeckich.

czasy, gdy wraz z braćmi pako-

studiów filozoficznych, który

Teofila Bzowskiego powstalo

O. MAKSYMILIAN KOLSDORFER

Najbardziej znanym wy-

walem i wysylalem rzeczy kon-

zakonnicy przechodzili rów-

dookola Zakladu wiele miejsc

kladowcą zakladu chyrow-

sytuacja na Madagaskarze byla

wiktorów, którzy rozjeżdżali

nocześnie z nauka w szkole.

pamiątkowych. Wśród nich:

skiego jest święty Jan Beyzym.

trudna. Nie bylo odpowiednie-

się na wakacje."

Następnie studiowal w Tar-

Krzyż Piotra Skargi, Aleja

Jan Beyzym urodzil się we wsi

go pomieszczenia dla poslug

Wyczerpany trudnymi wa-

nopolu i na Uniwersytecie Ja-

Grunwaldzka, Kamień Sienkie-

Beyzymy na Podolu (obec-

medycznych, chorzy cierpieli

runkami ojciec Jan Beyzym

giellońskim w Krakowie, po

wicza, Krzyż Andrzeja Boboli

nie woj. chmielnickie) 15 maja

wskutek wielkiego niedostat-

zmarl na trąd 2 października

czym znów przybyl do Chyro-

z okazji jego kanonizacji, figura

1850 roku w rodzinie ziemiań-

ku, czasem umierali z glodu.

1912 roku na Madagaskarze. 5

wa, by objąć posadę nauczy-

Matki Bożej na Górze Koszarki.

skiej. Gdy mial 13 lat majątek

Jan Beyzym rozpocząl bu-

października w Zakladzie Chy-

ciela literatury polskiej i języka

W 1911 roku Teofil Bzow-

rodzinny splonąl podczas po-

dowę szpitala dla 200 chorych

rowskim zostala odprawiona

greckiego.

ski zostal jednym z zalożycieli

wstania. Jan z rodziną znalazl

w mieście Marana. Budowa

żalobna Msza święta o pokój

Wedlug wspomnień uczniów

Towarzystwa dawnych Chy-

się w Kijowie, gdzie ukończyl

trwala 8 lat glównie dzięki

duszy Jana Beyzyma. 18 sierp-

,,ten naukowy as z Chyrowa"

rowiaków. Koordynowalkon-

gimnazjum.

ofiarom naplywającym z Pol-

nia 2002 roku Jan Beyzym zo-

byl średniego wzrostu i mial

takty Towarzystwa z Zakla-

W 1872 roku Jan Beyzym

ski, o które ojciec Jan stale prosil

stal ogloszony świętym. Jego

poważne, nieruchome oblicze,

dem, prowadzil ogromny zasięg

przeprowadzil się do Galicji

w listach. Powstal nowoczesny

dzień wspomnienia w kalenda-

uśmiechal się bardzo rzad-

korespondencji  z  dawnymi

i wstąpil do Zakonu Jezuitów,

Szpital Matki Bożej Często-

rzu liturgicznym przypada na

ko i wielu mrozil swą powagą

uczniami. Rzecz ważna, po li-

po czym wyruszyl na naukę

chowskiej istniejący do dziś.

12 września.

i wiedzą. Byl wielkim patrio-

kwidacji Zakladu Teofil Bzow-

do Krakowa, gdzie studiowal

Oprócz tego Jan Beyzym ulo-

Wśród  nauczycieli  chy-

tą, nauczal że slowo ­ to po-

ski kontynuowal tę pracę.

filozofię, humanistykę i teolo-

żyl slownik polsko-malgaski.

rowskiego Zakladu nie warto

tężna sila, która pomaga na-

Zaraz po II wojnie świato-

gię. Po ukończeniu studiów Jan

Przebywając na Madaga-

szukać glośnych imion wy-

rodowi przeżyć najtrudniejsze

wej, w 1946 roku, o. Teofil wy-

Beyzym wyjechal do Tarnopola

skarze, ojciec Jan Beyzym nie

bitnych naukowców czy zna-

momenty historii. Jego nie-

dal książkę ,,Pamięci zmar-

i pracowal w Tarnopolskim Za-

zapomnial o szkole, której oddal

nych odkrywców, gdyż nie

przeciętna znajomość litera-

lych i poleglych Chyrowiaków

kladzie Jezuitów, wraz z którym

10 lat życia. Zachowal się list

bylo to, przynajmniej w murach

tury polskiej wraz z glębokim

w 1939-1946", która stala się

przeprowadzil się do Chyrowa

Jana Beyzyma z Madagaskaru

cennym źródlem historii Za-

w 1887 roku.

do Zakladu w Chyrowie.

kladu poprzez pryzmat losów

W zakladzie Jan Beyzym

,,Stale myślę o Zakladzie

życia wychowanków. Potem

nauczal języka francuskiego

i modlę się za was wszystkich,

jakiś czas wydawal biuletyn

i rosyjskiego, byl wychowaw-

i gdy tylko mam wolną intencję

,,Deo ­ Patrie ­ Amicitae" za-

wierający aktualną informa-

cą, a także kierowal infirmerią.

Mszy świętej, od razu odpra-

cję o dawnych uczniach i ich

Jan Beyzym mial tatarskie

wiam ją za konwikt chyrowski.

powojennych losach, w dobie

pochodzenie i nawet sam siebie

Mój Ojcze, podobnie jak nie

braku telefonów komórkowych

nazywal ,,Tatarzynem". Byl nie-

wszystko co jest szare to wilk,

i internetu mialo nadzwyczaj

dościglym gawędziarzem i opo-

tak też nie wszystko co twarde

konsolidacyjne znaczenie.

wiadal legendy i historie o boha-

to kamień. Tatarzyn choć jest

Teofil  Bzowski  zmarl  4

terach, za co byl bardzo lubiany

twardy i zimny, jednak nie ma

stycznia 1959 roku.

przez uczniów. Mial wrażliwe,

serca z lodowej bryly, jest ono

39 lat przepracowal w Zakla-

dobre serce i staral się pomagać

pelne uczuć, toż wydaje mi się,

dzie szanowany przez wszyst-

uczniom we wszystkim.

że nawet umierając będę cialem

kich o. Maksymilian Kolsdor-

Wolny czas Jan Beyzym

na Madagaskarze, dusza zaś

fer. Urodzil się w Gliwicach na

poświęcal hodowli kwiatów

w konwikcie.

Śląsku 17 października 1866

i rzeźbieniu w drewnie. Uwa-

Dotąd nie mogę zapomnieć

roku. W 1882 roku wstąpil do

ża się, że to wlaśnie on za-

chlopców ani trochę, zawsze mi

zakonu, do Chyrowa zaś przy-

szczepil milość do tej sztuki

za nimi smutno i przykro, że już

byl po raz pierwszy, podobnie

w przyszlym rzeźbiarzu Anto-

ich nigdy nie ujrzę i nie uslyszę

jak o. Koppens, na studia fi-

nim Wiwulskim.

ich halasu podczas odpoczyn-

lozoficzne. Wrócil do Zakladu

Po dziesięciu latach w Chy-

ku czy obiadu, że nie zatroszczę

po ukończeniu w 1894 roku na

rowskim Zakladzie ojciec Jan

się o tych, co są w infirmerii,

Uniwersytecie Jagiellońskim

radykalnie zmienia swoje ży-

nie udzielę rekolekcji. Jak tylko

studiów z filologii niemieckiej.

cie: pozostawia wszystko i wy-

drzewa zaczną dawać prawdzi-

Od tego czasu aż do roku 1933

jeżdża na Madagaskar opieko-

wy cień, zawiadomię was, aby-

wykladal w Zakladzie język

wać się chorymi na trąd i glosić

ście z calym Zakladem wybrali

i literaturę niemiecką. Inną jego

wśród rdzennych mieszkańców

się do nas na majówkę. Muzykę

pasją byla muzyka, stąd przez

wyspy Slowo Boże.

musicie zabrać ze sobą, śpiewać

pewien czas prowadzil lekcje

To powolanie wymagalo ty-

zaś będą Malgasze. Zresztą póź-

muzyki i śpiewu, nauczal gry

tanicznych wysilków, gdyż

niej będziemy mogli wszystko

O. JAN BEYZYM NA MADAGASKARZE