15

nr 19 (383) | 15­28.10. 2021

Wspomnienia

www.kuriergalicyjski.com

się dotychczas chorą siostrą

Cecylią. W ostatnim okresie

dzialalności siostry francisz-

kanki mieszkaly w dawnej or-

ganistówce, co potwierdza akt

zgonu s. Cecylii.

Franciszkanki Rodziny Ma-

ryi na tym obszarze pozosta-

ly do końca kat 50. XX wieku.

W Jaworowie 30 maja 1948

roku zmarla s. Wiktoria Ha-

remza (1870­1948), która do

II wojny światowej pracowala

Sarnkach Dolnych, gdzie sio-

stry prowadzily szkolę, a także

we Lwowie i od 1929 roku w Ja-

worowie. Po wojnie mieszkala

S. JUSTYNA BOCHENEK

S. GRACJANA WILCZYŃSKA

w Jaworowie u rodziny, gdzie

też zmarla w wieku 78 lat.

siostrę Hiacentę na jej życzenie

W Lomnej jeszcze 4 stycz-

obok 25 lat temu zmarlej siostry

S. DOMINIKA WOJTASIEWICZ W KRĘGU RODZINYM

nia 1948 roku zmarla s. Anie-

szarytki".

la Okal (1870­1948). Ostatnią

się do tego raczej pozytywnie,

ze  zgromadzeniem.  Zostala

Od 1951 roku w Samborze

siostrą zakonną z tego zgroma-

ale nie dal zaraz zezwolenia

pochowana na miejscowym

pozostala już tylko jedna sio-

dzenia byla s. Prakseda Serafi-

i papierów rejestrujących go na

cmentarzu przez prawoslaw-

stra, s. Blażeja Mazur, prze-

na Puszkarenko (1886­1958),

parafię lanowicką. Oczywiście

nego duchownego. Jej mogila

bywająca tu od 1931 roku. Po

która w przebraniu świeckim,

musial tę sprawę omówić z par-

zachowala się do naszych dni,

śmierci s. Hiacenty jej stan

niosąc pomoc miejscowej lud-

tią. Widocznie ta nie miala nic

choć nie posiada stosownej ta-

zdrowia znacznie się pogor-

ności, pozostawala na dawnej

przeciwko temu, bo wkrótce o.

bliczki informującej o pochów-

szyl. Zmożona chorobą trafila

placówce do końca życia, czyli

Kalużewski sam już pojechal do

ku tu siostry zakonnej. Odnale-

do miejscowego szpitala. Tam,

do 9 marca 1958 roku. Siostry

Buryka, zostal zarejestrowany

zienie jej jest możliwe jedynie

po wyzdrowieniu, przyjęto ją

po wojnie zamieszkaly w domu

i otrzymal pozwolenie na pracę

z pomocą mieszkającej w Starej

do pracy w prowadzeniu kuch-

sióstr bazylianek, gdyż dawny

w Lanowicach".

Soli rodziny.

ni szpitalnej. Byla dobrze trak-

ich zaklad jeszcze w 1944 roku

Dzięki zachowanym w ar-

towana i kochana przez oto-

Apostolat sióstr

zostal calkowicie spalony przez

chiwum zakonnym ,,Księgom

czenie oraz miala zapewniony

w domach rodzinnych

Niemców. Siostry bazylian-

nekrologicznym" najwięcej in-

byt.

Zawierucha wojenna oraz

ki też powiadomily o śmierci 9

formacji zachowalo się o dwóch

Pomimo to tęsknila za zgro-

S. JOANNA PIEKARZ

madzeniem, za wspólnym ży-

pierwsze lata komunizmu spra-

marca 1958 ostatnie francisz-

dawnych placówkach zakon-

ciem zakonnym. Zaczęto stara-

wialy, że siostry decydowaly się

kanki z Lomnej. Wiadomo, że

We wtorek 10 kwietnia po-

nych sióstr slużebniczek dę-

nia o umożliwienie jej dostania

nieraz na opuszczenie wspól-

w latach 60. XX wieku spora-

chowaliśmy o. jubilata Alek-

bickich, które znajdowaly się

się do Polski. 22 sierpnia 1956

noty i udawanie się do domów

dycznie siostry tegoż zgroma-

sandra Wójcika bernardyna.

w Balicach i Samborze.

roku w świeckim stroju wró-

rodzinnych, aby w ten sposób

dzenia przyjeżdżaly do Lomnej,

W czasie mszy św. zgasla jedna

Siostry slużebniczki dębickie

cila do domu macierzystego

przeczekać

niebezpieczeń-

jednak na skutek calkowitej

świeca. Kobiety od razu przy-

na posterunku w Samborze

w Dębicy. Po wyjeździe s. Bla-

stwo. Nieraz decyzja ta byla

dewastacji dawnego zakladu,

jęly to jako zapowiedź nowej

i Balicach

żei Mazur w 1956 roku, slużeb-

wymuszona na skutek choro-

kościola oraz cmentarza, nie

śmierci, kogoś bernardynowi

niczki dębickie do Sambora już

by lub starości rodziców którejś

Od 1931 roku siostry slu-

udalo się odszukać widzialnych

bliskiego. Przy obiedzie zeszla

nie powrócily.

z sióstr. Trzy siostry wspomnia-

żebniczki dębickie prowadzily

śladów pracy sióstr w okresie

rozmowa na to, że księża idą na

Wiadomo, że samborskie

nego zgromadzenia sióstr slu-

czynności ekonomiczne oraz

powojennym.

tamten świat w asyście, czyli,

franciszkanki po wojnie zo-

żebniczek starowiejskich przez

zajmowaly się wychowaniem

że jeszcze dwóch powinno pójść

Slużebniczki starowiejskie

staly wydalone z dawnego

pewien czas pozostawalo w do-

mlodzieży w Bursie im. Adama

za ojcem Aleksandrem. Ksiądz

w Lanowicach

domu zakonnego. Siostra Ce-

mach rodzinnych. W Miżyńcu

Mickiewicza przy ul. Holówki

gwardian jednak zauważyl, że

lina Kędzierska zamieszka-

Jedyną pelną placówkę za-

u rodziny w latach 1942­1957

10 w Samborze. Oprócz pracy

bernardyni idą na tamten świat

la w kościelnej organistówce,

konną zachowaly siostry slu-

przebywala s. Ksawera Waw-

w bursie siostry niosly pomoc

we dwóch, ojciec i braciszek,

a s. Alojza Koralewska u wlasnej

ro. W domu rodzinnym opie-

żebniczki starowiejskie w La-

chorym oraz opiekowaly się

względnie braciszek i ojciec.

rodziny. Brak jednak wiadomo-

kowala się chorymi rodzicami,

nowicach pod Samborem. Byla

kościolem parafialnym.

Zaczęliśmy więc obecnego przy

ści o miejscu zamieszkania po

to placówka ofiarowana przez

obslugiwala miejscowy kościól

Po  zakończeniu  wojny

obiedzie brata Kleta bernardy-

wydaleniu z bursy sióstr slu-

ks.  Adama  Ziembińskiego

oraz przygotowywala dzie-

w Samborze pozostaly dwie

na przygotowywać na to, że nuż

żebniczek dębickich.

ci do pierwszej komunii św.

w 1933 roku i do 1957 roku sio-

siostry zakonne: s. Hiacenta

umrze. (...) Wieczorem donie-

W Balicach siostry slużeb-

W Żrotowicach kolo Dobromi-

(Stanislawa) Lange i s. Blaże-

stry w Lanowicach prowadzily

siono nam, że siostra Hiacenta

niczki dębickie od 1902 roku

la po wojnie zostala s. Samuela

opiekę nad chorymi oraz pra-

ja (Monika) Mazur. Pierwsza

jest poważnie chora.(...) Pogrzeb

prowadzily ochronkę dla dzie-

cowaly w kościele parafialnym.

Machniak, opiekująca się cho-

ze wspomnianych ­ s. Hiacen-

odbyl się w poniedzialek 16

ci pw. Matki Bożej Królowej

Dom byl oddalony od wioski.

rą matką. Zaś po śmierci matki

ta wyczerpana trudami życia

kwietnia".

Polski. Po wojnie pozostaly tu

w 1957 roku udala się do Polki.

Siostry prowadzily wlasne go-

zmarla w 1951 roku. Zosta-

Na podstawie listu o. Ka-

trzy siostry: s. Joanna Piekarz,

Calkowicie odmiennie poto-

spodarstwo. W czasie wojny

la pochowana na samborskim

zimierza Lendziona do sióstr

s. Leona Charchut i s. Kandida

pozostaly w domu, choć byly

czyl się los jeszcze jednej slużeb-

cmentarzu 16 kwietnia tegoż

slużebniczek znane są pewne

Cnota.

znieważane przez nowe wladze.

niczki starowiejskiej ­ s. Anny

roku. Uroczystości pogrzebo-

szczególy pogrzebu s. Hiacen-

Siostra Leona (Katarzyna)

Ostatnie zakonnice s. Kleofasa

Dominiki Wojtasiewicz (13.VII.

we zgromadzily calą sambor-

ty. ,,W niedzielę po nieszpo-

Charchut pracowala w Bali-

Różowicz, s. Kleofasa Skorup-

1907­1980), która po wybuchu

ską parafię. Pochowano ją obok

rach przeprowadziliśmy siostrę

cach w kuchni od 1939 roku.

ska oraz s. Adalberta Mazur 24

zmarlej o 25 lat wcześniej sio-

II wojny światowej udala się do

Hiacentę z domu do kościola ­

Tutaj też zmarla 26 paździer-

lutego 1957 ostatecznie wyje-

stry szarytki. Mogily sambor-

Starej Soli, rodzinnej miejsco-

pisal kaplan. Pogrzeb odbyl się

nika 1954 roku. Natomiast

chaly do Polski.

skich sióstr się nie zachowaly.

wości i u rodziny mieszkala do

w poniedzialek 16 kwietnia.

s. Joanna (Maria) Piekarz i s.

W domu sióstr przez pewien

Na temat ostatnich dni życia

śmierci w 1980 roku. Mieszkala

O godz. 9 byla msza św.,

Kandida (Anna) Cnota pozo-

czas mieszkal o. Aleksander

siostry Lange informowal o.

tu z dwiema siostrami: Stani-

a potem wyprowadzenie zwlok

staly ze względu na liczne

Kalużewski CSsR, wygnany re-

Kazimierz Lendzion z Sambo-

slawą (29 IV 1914­?) i Zofią (17

na cmentarz. Ludzi na pogrze-

prośby mieszkańców wsi do

demptorysta z Mościsk. O jego

ra. ,,Od dwóch miesięcy siostra

XI 1922 ­?). Tutaj przeżywa-

bie bylo dużo. Trumna byla

31 grudnia 1956 roku, kiedy to

rejestracji w Lanowicach z 1948

Hiacenta zaczęla stopniowo

la wiele trudności, m.in. pożar

czarna, okazalsza niż u innych.

ostatecznie opuścily miejsco-

roku tak pisal o. Marcin Karaś:

niedomagać na serce. Po mie-

domu, który w następnych la-

Dziewczęta niosly trzy wień-

wość. W okresie powojennym,

,,Jakieś 12­14 km od Sambora

siącu już ją męczylo wejście

tach z trudem odbudowano. Nie

ce; szarfy byly biale. Pierw-

jak podawal zapis w ,,Księdze

leży wieś Lanowice. Jest tam

pod górę do kościola, chociaż

wyjechala po 1957 roku do Pol-

sza para dziewczynek niosla

nekrologicznej" siostry ,,mu-

kościól, byla parafia, ale księ-

wzniesienie jest nie bardzo

ski z tej racji, że zaangażowa-

na poduszce wianek mirto-

sialy ściągnąć habit, opuścić

dza sowieci aresztowali. I teraz,

wielkie. W pierwszy piątek

la się w wychowywanie dzieci

wy, znak zachowanej do zgonu

swój dom i przyjąć narzucone

gdyśmy się znaleźli w Sambo-

kwietnia,  mimo  znacznego

swoich sióstr. Wedlug danych

niewinności. Gdyśmy prze-

im warunki bytowe". Siostra

rze, a o wyjeździe do Polski ani

oslabienia, dala sobie sama za-

zawartych w archiwum sióstr

chodzili obok dawnej bursy,

Joanna i s. Kandida w tym cza-

marzyć nie można bylo, ludzie

strzyk wzmacniający i poszla

slużebniczek  starowiejskich

gdzie siostra Hiacenta byla

sie zajmowaly się pielęgnacją

z Lanowic, najpierw między

do kościola. Wysilek jednak byl

przez pewien czas miala rów-

przelożoną, a obecnie zamie-

chorych. Dodatkowo s. Kandi-

sobą zastanawiali się, a potem

zbyt wielki. Zawlekla się led-

nież pracować w przedszkolu

nionej na koszary, wychodzi-

da ,,Ujęla sobie okoliczną lud-

rozmawiali z o. Kalużewskim,

wie do przedsionka i zmęczona

jako osoba świecka.

la wlaśnie kompania wojska,

ność pięknym śpiewem i grą na

czy by on do nich nie przyszedl.

usiadla spocząć na stopniach

Zmarla zaopatrzona sakra-

żolnierze, widząc potężny or-

organach oraz okazywaniem

Zasadniczo zgadzal się. Ale czy

katafalku. Do kościola wpro-

mentami świętymi przez ks.

szak pogrzebowy, zatrzymali

wspólczucia, umiala pocieszyć

wladze, czy wyznaniowy ze-

wadzila ją jedna panienka. Taż

Jana Szetelę z Nowego Mia-

się w branie i jakby mimo woli

i pokrzepić w trudach i cier-

zwoli? Pojechala delegacja do

panienka odprowadzila ją po-

sta. Do końca życia stara-

oddali zmarlej siostrze hono-

pieniach życia".

wyznaniowego. On odniósl

tem do domu".

la się utrzymywać kontakt

ry wojskowe. Pochowaliśmy