19

nr 19 (383) | 15­28.10. 2021

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

powiatu plk. Orzechowskiego,

miala rozpocząć polska mlo-

na starostę Stanislawa Agop-

dzież z Kolomyi. Podczas dys-

sowicza oraz burmistrzem Mi-

kusji jeden z czlonków prezy-

chal Kolbuszowski. Zapowie-

dium kategorycznie się temu

dziano wprowadzenie godziny

sprzeciwil i zamierzal opo-

policyjnej od 20:00, przekaza-

wiedzieć przewodniczącemu

nie broni i amunicji oraz zmo-

Ukraińskiego Komitetu Woj-

bilizowanie Polaków w wieku

skowego w Kolomyi Teodoro-

od 18 do 40 lat, oraz zakazano

wi Primakowi o zbliżającym

przeszukań i rewizji w miesz-

się powstaniu mając na celu

kaniach bez zezwolenia ko-

zapobieżenie rozlewowi krwi.

mendy miasta. Już następnego

Podczas obrad przeforsowano

dnia, 26 maja 1919 r. o godzinie

odrzucenie pomyslu wybuchu

6.00, wojska rumuńskie za-

powstania, a Jan Śliwa zapew-

częly wkraczać do Kolomyi.

nil prezydium, że mlodzież jest

Wcześniej doszlo do konflik-

pod jego komendą i nie podej-

tu zbrojnego między Polakami

mie żadnych kroków bez jego

i Rumunami na moście na rzece

wyraźnego rozkazu.

Prut, kiedy w nocy obie strony

W styczniu 1919 r.

postrzegaly się jako Ukraińcy,

Polskiej Organizacji

zabijając 13 rumuńskich żol-

nierzy i dwóch Polaków, kilku

Wojskowej udalo się

zostalo także rannych. Następ-

nawiązać kontakty

nego dnia POW zostala rozbro-

z przedstawicielami

jona przez wojska rumuńskie.

DWORZEC KOLEJOWY W KOLOMYI, SIERPIEŃ 1917 R.

polskiej emigracji

w Rumunii, a od

Stosunek Polaków do

wladzom ukraińskim. O godzi-

który Karol Biskupski ukrywal

i Św. Stanislawa pod dowódz-

marca do maja 1919 r.

wladz ukraińskich

nie 8.00 odwiedzil zarówno ko-

w zlomie swojej fabryki. Plan

twem por. Józefa Skowrońskiego

mendanta miasta Stepana Ha-

spoczywal ukryty, ponieważ

mieli przyjść z pomocą Kolomyi

co miesiąc wysylano

byl w zdecydowanej

libeja, jak i komendanta okręgu

istnialo duże prawdopodobień-

i poprzez zajęcie linii kolejowej

z Kolomyi kuriera,

większości przypadków

Teodora Primaka z żądaniem

stwo internowania Jana Śliwy

Kolomyja ­ Ottynia uniemożli-

który mial zalatwić

wrogi lub najwyżej

osobistego poddania się i naka-

i w takiej sytuacji dowódcy

wić natarcie wojsk ukraińskich

sprawę powstania.

obojętny. Nieliczni

zania ukraińskim jednostkom

oddzialów POW wiedzieliby,

od strony Stanislawowa. Jednak

postanowili

wojskowym zlożenia broni bez

jak postępować dalej. Wedlug

Plan opracowali Jan Śliwa,

plan ten stal się znany wladzom

wspólpracować

rozlewu krwi, na co Primak od-

Jan Kamiński, Bazylii Rogow-

wspomnień Romana Kubic-

ukraińskim dzięki zdradzie

powiedzial, że jego już nikt i tak

ski oraz Karol Biskupski. We-

kiego, przed wyjazdem wojsk

jednego z internowanych Po-

z wladzami.

nie slucha.

ukraińskich z Kolomyi Ukra-

dlug niego polska dywizja gen.

laków, który go zdemaskowal.

ińcy  planowali  internować

Luciana Żeligowskiego licząca

Warto jednak dodać, że stro-

W późniejszym okresie zarów-

W tym samym czasie

część miejscowej inteligencji

od okolo 3 000 do 4 000 żol-

na polska przez większość

no w obozie na Kosaczowie, jak

w Polskiej Organizacji

polskiej i wywieźć te osoby do

nierzy lub duża grupa wojsk

czasu stala na stanowisku, że

i w Kolomyi wzmocniono bez-

Buczacza, przy czym po drodze

rumuńskich z zapasem kara-

pieczeństwo, dzięki czemu po-

o przynależności Kolomyi oraz

Powiatowej odbylo się

planowano zamordować Piotra

binów i amunicji, miala wkro-

wstanie zostalo odlożone do ko-

Pokucia powinny zdecydować

spotkanie, na którym

Zaczka, Kazimierza Dobruc-

czyć z Rumunii na Pokucie, zaś

wielkie mocarstwa w ramach

rzystniejszych warunków.

wybrano burmistrzów

kiego, Michala Kolbuszowskie-

POW równolegle miala rozpo-

rokowań, nie powinno się to zaś

miasta i powiatu

Polacy z Kolomyi

go i p. Gończarczyka.

cząć zbrojne wystąpienie prze-

dziać metodą faktów dokona-

oraz zapowiedziano

otrzymali możliwość

W nocy z 22 na 23 maja i z 23

ciwko wladzom ukraińskim.

nych. Stąd większość Polaków

przejęcie wladzy. Szef

na 24 maja 1919 r. wojsko ukra-

Wiosną 1919 r. ukraińskie sluż-

nie angażując się jakoś mocno

prowadzenia dzialań

ińskie pospiesznie wywozi-

by specjalne zintensyfikowaly

w dzialalność konspiracyjną

organizacji Stanislaw

zbrojnych podczas

lo z Kolomyi amunicję i żyw-

prace nad identyfikacją czlon-

stanęla na stanowisku wycze-

Lążyński poinformowal

wycofywania się

ność, a ludności cywilnej w tę

ków POW, co doprowadzilo do

kiwania przy jednoczesnej od-

zebranych, że wladze

oddzialów UHA z miasta

noc nie wolno bylo wychodzić

licznych aresztowań. Powyższa

mowie zlożenia przysięgi na

rumuńskie wyslaly

i ewakuacji wladz

z domów. 23 maja 1919 r. nad

sytuacja zmusila polskie pod-

wierność państwu ukraińskie-

wladzom ukraińskim

ukraińskich.

Kolomyją przelecial rumuński

ziemie do przyśpieszenia po-

mu. Być może takie zachowanie

rozkaz zlożenia

samolot, rozrzucając po mieście

czątku powstania, co zaplano-

oraz wcześniejsze dobre relacje

broni i przekazania

ulotki, zapowiadające zbliżające

wano na 30 kwietnia 1919 r. .

Na posiedzeniu dowódz-

pomiędzy Polakami i Ukraiń-

Plan dzialania byl następujący:

twa POW 20 maja 1919 roku

się wejście wojsk rumuńskich

cami w mieście spowodowaly,

wladzy poprzednio

i wezwanie ludności do zacho-

oddzial POW liczący 100 osób,

Jan Śliwa zaproponowal Ja-

że wszyscy dalecy byli od sto-

sprawującym urzędy.

wania spokoju. Tego samego

uzbrojony w broń i nożyce do

nowi  Kamińskiemu,  Karo-

sowania wobec siebie prze-

Komendant miasta Stepan

cięcia drutu kolczastego mial

dnia Ukraińskie Dowództwo

lowi Biskupskiemu, Edwar-

mocy czy terroru. Jak pokazuje

Halibej zasugerowal, aby Pol-

Okręgu nakazalo swoim żolnie-

zająć obóz internowanych i jeń-

dowi Wolanowskiemu i por.

szereg przykladów, w przeci-

ska Organizacja Powiatowa za-

ców wojennych w Kosaczowie,

Grodzieńskiemu plan zdoby-

rzom usunięcie broni i amunicji.

wieństwie do wielu innych

dbala o przestrzeganie prawa

W tej sytuacji, chcąc zachować

uwolnić i uzbroić jeńców, którzy

cia Kolomyi w nocy z 24 na 25

miast, mieszkańcy Kolomyi

i porządku publicznego w mie-

zapasy broni i amunicji dla Po-

maja. Plan zostal natychmiast

starali się wypracować w tym

mieli przyjść z pomocą innym

ście i powiecie. Na posiedzeniu

laków, Jan Śliwa zarządzil ran-

uzgodniony. Po raz pierwszy

trudnym okresie niezbędne

oddzialom walczącym w tym

komendantem Kolomyi wybra-

kiem 24 maja 1919 r. rozpoczęcie

czasie w Kolomyi. Czlonkowie

polscy dzialacze podziemia

modus vivendi, które pozwoli-

no Jana Śliwę, komendantem

poznali treść tego dokumentu,

zbrojnego powstania przeciwko

loby wszystkim przetrwać.

POW z polskich wsi Św. Józefa

Lwowska restauracja ,,Kupol" zaprasza Poszukujemy informacji

o rtm. Jerzym Bilwinie

Polożona w samym

Wszystko to stwarza wy-

sercu Lwowa, przy

marzone warunki do orga-

nizacji przyjęć, bankietów,

Od kilku lat rtm. Jerzy Bil-

siostrą rtm. Jerzego Bilwina ­ ofi-

ul. Czajkowskiego 37.

spotkań biznesowych, inte-

win jest patronem naszej grupy

cera 3 Pulku Szwoleżerów Ma-

Wyśmienita polska

gracyjnych i rodzinnych, ro-

sportowej. W tym roku z ini-

zowieckich, wybitnego jeźdźca

kuchnia, ciepla rodzinna

mantycznych  rendez-vous,

cjatywy szefa tej grupy ppor.

i czlonka grupy sportu konnego

atmosfera, nastrojowe

Pawla Foremnego planowane

Centrum Wyszkolenia Kawalerii

wystawnych kolacji oraz in-

wnętrze i muzyka. Menu

nych uroczystości.

jest odslonięcie tablic pamiąt-

w Grudziądzu.

także po polsku.

kowych z okazji 110. rocznicy

110 rocznica urodzin może być

Warto odwiedzić nas

urodzin rotmistrza Bilwina.

ciekawym materialem na artykul

o każdej porze dnia i roku!

,,Kupol" to kameralna restau-

W związku z tym poszuku-

i przypomnienie Jego sylwetki na

Stąd wszędzie jest blisko,

jemy rodziny rotmistrza. Pra-

lamach Państwa portalu.

racja polożona w sąsiedztwie

Z poważaniem dowódca

Lwowskiej Filharmonii oraz

zawsze mogą liczyć na przyjazną

gniemy nawiązać kontakt oraz

a cale miasto znajduje

Szwadronu Piotr Szakacz

dawnego Zakladu Narodowego

atmosferę i wyjątkowe przyję-

dotrzeć do dokumentów, dzięki

się na wyciągnięcie ręki.

im. Ossolińskich oferuje szero-

cie. We wnętrzach, w których

którym poznane zostaną oko-

rotmistrz kaw. och.,

Jesteś we Lwowie ­

ki wybór tradycyjnych galicyj-

zatrzymal się czas belle epoque

liczności Jego śmierci.

p.szakacz@3szwol.pl,

wstąp do ,,Kupolu".

tel.: 502-578-383 Szwadron

skich dań, bogaty wachlarz trun-

i przy dźwiękach nastrojowej

Pani Maria Bilwin, o której pi-

Kontakt:

ków, wyśmienite desery oraz

muzyki poczują Państwo klimat

saliśmy w nr 23­24 (171­172) 14

Honorowy 3 Pulku Szwole-

+380506746784

wspanialych, minionych lat ­

grudnia­14 stycznia Kuriera Ga-

żerów Mazowieckich im. plk.

legendarną lwowską kawę. ,,Ku-

mail: kupollviv@ukr.net

Jana Kozietulskiego

pol" to miejsce, w którym goście

świata przedwojennego Lwowa.

licyjskiego, byla prawdopodobnie