23

nr 19 (383) | 15­28.10. 2021

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

osadnicza, nazwana ,,Werbka".

bylo starców, chorych, kobiet

Wywożonym nie nadawano

Serca Jezusowego zbudowany

Wilne, Dibrowa. Wioska Werb-

statusu więźnia lub ,,ukaranego

Z glinianymi lepiankami, kry-

ka ma teraz okolo 400 domów

po pologach, niemowląt ­ byli

w XIX w. W roku 1929 w Werbce

tymi strzechami z żytniej slo-

tylko wrogowie pracującego

sądem", dlatego trudno im teraz

utworzono oddzielnie rzymsko-

z takąż liczbą mieszkańców.

uzyskać rehabilitację. Byly to

my ­ byla ta Werbka znacznie

Pobliska Dibrowa zwiększa cy-

ludu". Tak oczywiście nie bylo.

katolicką parafię należącą do

uboższa od sąsiednich Koropca

Wykazy osób i rodzin, podle-

tylko decyzje ,,komitetu wiej-

buczackiego dekanatu. Pierw-

frę o jeszcze blisko 100 osób.

lub Nowosiólki Koropieckiej,

W Werbce funkcjonuje szkola,

gających wywózce, byly do-

skiej biedoty", wkrótce zlikwi-

sza wspomniana jest w źródlach

o czym pisze znany w literaturze

dowanego. To też znaczy, że na

są dzieci. Na cmentarzu, nawet

kladnie opracowane przez ko-

z 1864 r. jako wlasność Myslow-

wspomnień urodzony w Korop-

munistyczne podziemie ­ ich

okradzionych lub obrabowa-

skiego. Na frontonie kościola

nieźle zadbanym, starych (z lat

cu lekarz Michal Sobków.

przedwojennych) nagrobków

nych w drodze niema żadnych

agentów w Polsce, tj. na Kre-

widoczny jest wizerunek Najśw.

sach, nie brakowalo. W powie-

,,papierów". Podobnie z umar-

Serca Jezusa, przed frontonem

nie widać. Werbka należy do

Koniec II wojny

cie Rudki wpisywane byly ze

lymi w drodze i z pochowania-

jest grota z figurą NMP Fatim-

koropieckiej gminy czortkow-

światowej Werbka

mi cial. Nie ma też jasności jeśli

skiego rejonu tarnopolskie-

specjalnym znaczkiem kobiety

skiej. W latach kolchozowych

chodzi o liczbę wywiezionych.

go województwa i ma swego

w ciąży: naprawdę, czlowiek

wioska stala się centrum chemii

przyjęla już jako wieś

W tym miejscu powróćmy do

starostę.

jeszcze się nie urodzil, a na nie-

gospodarki rolnej. W kościele

sowiecka. Po wywózce

Pozostaje dodać, że stare ląki

go już czyhano, by go zabić.

naszej Werbki kolo Koropca.

trzymano nawozy ­ celowo dla

osadników ludność

Werbki częściowo pokryl las.

To pieklo na ziemi jest do-

Otóż, hr. Kazimierz Badeni,

niszczenia ścian. Ale w rozmo-

Werbki zmalala. Na

wlaściciel i dziedzic klucza ,,Ko-

wach z niniejszymi mieszkań-

Faktycznie Werbka ­ to wyso-

kladnie opisane, byleby teraz

miejsce Polaków

ropiec" w latach 20. XX w. prze-

ki podolski garb na wysokości

chciano o tym czytać. Tym po-

cami Werbki przeważają moty-

przywieziono Lemków

kazal osiedleńcom wojskowym

od 363 do 393 m nad poziomem

tencjalnym czytelnikom wy-

wy tolerancji.

morza. Werbka ma nadal klopo-

daje się rzeczą niemożliwą, by

część swoich terenów, a miano-

W Werbce pozostalo jesz-

z Polski Ludowej. Ich

wicie grunty nie używane przy

ty ze studniami ­ dwudziesto-

coś takiego mialo im się przy-

cze dość glinianych lepianek.

potomkowie mieszkają

trafić. Szukają przyczyn lub

wjeździe do Koropca, tak zwane

metrowe studnie nie są tu rzad-

Wprawdzie, to co przed wojną

tu do dziś.

,,ląki". Do polowy lat trzydzie-

kością. Przecież Podole ­ to pod

winy w ofiarach. Panie Boże,

bylo Werbką, stanowi teraz tyl-

stych na miejscu ,,ląk" (po ukra-

nogami wapienna plyta.

nie dopuść!.

ko jej część. Pozostale części wsi

Pozostal zniszczony budy-

ińsku ,,luhów") powstala i roz-

Wywózki ze Stanislawowa

nek ­ kościól rzymskokatolicki

(,,ulice") mają teraz inne, bardzo

zdjęcia autorów z 30.09.2021 r.

winęla się wioska wylącznie

odbywaly się z ulicy Kolejowej.

(parafialny) pw. Najświętszego

wymyślne nazwy: Zatyszne,

Nasza przedwojenna Ojczyzna w świetle danych statystycznych (cz. 9)

PRZEDWOJENNE BYTOWANIE RODZINY

dorywcze zatrudnienie np. jako

Podane potrzeby oszacowa-

BOHDAN LYP

W

opiekunki dziecka w sąsiedz-

no w poziomie cen z maja 1932

twie, przyjmowaly pościel do

edlug spisu powszech-

roku na podstawie badań ryn-

nego w latach 1931­

prania, pończochy do cerowa-

ku. Jak wynika z powyższego

nia, krochmalenie i prasowa-

1932 mlodzi ludzie

zestawienia utrzymanie rodzi-

nie sztywnych kolnierzyków

zakladali rodziny wchodząc

ny robotniczej stanowilo pra-

i mankietów do koszul męskich,

w związek malżeński w wieku

wie 1/3 kosztu utrzymania ro-

przepisywanie na maszynie

podanym niżej w zestawieniu.

dziny pracownika umyslowego

czy prowadzenie buchalterii

WIEK NOWOŻEŃCÓW W ODSETKACH OGÓLU

dla pobliskiego sklepu lub prace

chalupnicze jak np. szycie ko-

szul, robienie swetrów itp.

Lata

19 i niżej

20­29

30­39

starsi

Z każdym rokiem sytuacja

bytowa rodzin w przedwojennej

Mężczyźni 3,8%

73,8%

15,5%

6,9%

Polsce stawala się trochę lep-

sza, ale do wybuchu wojny nie

Kobiety

20,2%

65,5%

11,0%

3,3%

osiągnęla jeszcze poziomu za-

dawalającego. Zmiany można

Z zestawienia wynika, że

co w kategoriach obecnego ro-

prześledzić na przykladzie War-

zdecydowanie  przeważająca

zumowania bylo różnicą bar-

szawy, gdzie wskaźnik kosz-

ilość związków malżeńskich

dzo dużą. Jednak należy pamię-

RODZINA PRACOWNIKA UMYSLOWEGO W 1937 ROKU

tów utrzymania rodziny stawal

byla zawierana do 29 roku

tać, ze w tamtych czasach bylo

się coraz korzystniejszy. Jeże-

byly niższe. Sklepy, zależnie

i znacznie różniące się cena-

życia.

przyjęte, iż pracownicy umy-

li przyjmiemy poziom kosztów

od usytuowania, mialy towary

mi. Bylo to zazwyczaj podyk-

Wiek środkowy dla męż-

slowi mieszkali w zamożniej-

o różnej jakości dostosowanej

towane wysokością zarobków

utrzymania w roku 1929 jako

czyzn nowożeńców wynosil 26,3

szych dzielnicach, a robotnicy

100, to wskaźnik kosztów w na-

do wlasnej klienteli. Zaopatry-

i tradycją bytowania, co jednak

lat, a dla kobiet 23,4 lata, a więc

w uboższych, na peryferiach

stępnych latach ksztaltowal się

wano się w odzież i inne przed-

stopniowo zanikalo wraz z po-

można uznać, że kobiety wycho-

miast gdzie koszty utrzyma-

następująco (tabela 3).

mioty o różnym standardzie

stępem i dostępnością zdoby-

dzily za mąż przeważnie będąc

nia i standard mieszkalnictwa

Z powyższego widać, że

czy cywilizacyjnych.

o 3 lata mlodsze od mężczyzn.

Potrzeby roczne

Rodzina

Rodzina pracow-

W zestawieniu tym nie

w czasie 10 lat nastąpila zde-

Związki malżeńskie zawie-

cydowana poprawa warunków

robotnicza

nika umyslowego

uwzględniono, że po minięciu

rano z nieodzownym warun-

utrzymania rodzin. Kogo bylo

kryzysu gospodarczego tj. od

kiem, iż ma on slużyć prokre-

stać, wymienial stare meble

okolo 1934 roku zaczęly się po-

Żywność

63,8%

30,4%

acji. Jednak dzietność kobiet

na nowoczesne, wyjeżdżal na

jawiać potrzeby dotychczas nie

byla już znacznie mniejsza niż

Alkohol i tytoń

2,4

2,3

znane. Jeżeli udalo się zaoszczę-

krótkie wycieczki, by poznać

w przeszlości. Dla porównania

Tatry czy zobaczyć jak wyglą-

dzić pieniądze, to rodziny dąży-

można podać, że na 100 kobiet

da morze, staral się kupić mod-

ly do kupna takich przedmiotów

Komorne

6,4

13,0

w wieku 15 do 49 lat, w latach

niejsze i lepsze ubranie.

jak: zegarek na rękę, aparat fo-

1900 ­ 1901, przypadalo uro-

Ludzie pracy odczuwali, że

Urządzenie mieszkania

1,9

4,0

tograficzny na blony, radio lam-

dzenie 18 dzieci, a w latach

z każdym rokiem żyje się im co-

powe, rower turystyczny, kajak

1931­1932 już tylko 11 dzieci tj.

lub narty. Zaczęly się też wy-

raz lepiej, co stanowilo zachętę do

Opal i światlo

4,5

5,1

mniej o ponad 1/3.

starania się o lepsze wyksztalce-

datki związane z potrzebą po-

Wśród wszystkich urodzeń

nie, zdobycie lepiej platnego za-

znania kraju.

Higiena i zdrowie

1,5

3,3

w Polsce w tym czasie bylo 6

wodu, czy nawet zamieszkanie

Wzrost potrzeb powodowal

% dzieci nieślubnych. Utrzy-

w odleglej miejscowości, gdzie

Odzież, obuwie, bielizna 10,9

12,1

wzrost zainteresowania do-

manie rodziny wymagalo od-

zarobki lub warunki bytowania

datkowym zarobkiem, co skla-

powiedniego zarobku glowy

nialo żony, by przyjmowaly

byly korzystniejsze.

Kultura i oświata

3,6

5,5

rodziny, jak wówczas nazy-

wano mężczyznę pracującego.

Ubezpieczenie i podatki 3,0

8,6

Typowa, w tamtych czasach,

Rok

Rodzina robotnicza

Rodzina prac. umyslowego

czteroosobowa rodzina skla-

Inne wydatki i dlugi

2,0

15,7

dala się, przyjmując umow-

1929

100

103

nie: z glowy rodziny, żony oraz

Razem

100,00%

100,00%

1933

67

70

dwojga dzieci w wieku 3­7 lat

i 14­17 lat. Wówczas uważano,

Wartość tych potrzeb

2104 zl

6173 zl

1937

62

63

że taka rodzina miala niżej po-

dane roczne potrzeby bytowe,

Miesięcznie

175 zl

514 zl

1939

61

63

zależne od rodzaju zatrudnie-

nia (tabela 2).