5

nr 1 (389) | 18­31.01.2022

Wydarzenia

www.kuriergalicyjski.com

W krainie Vincenza

te nazywane są tu ,,partiami"

Poloninie" w lokalnym radiu.

i przewodniczą im poważni

Po dotarciu do pewnego miej-

,,berezy". Jedna z takich partii

sca, dalej musieliśmy iść na

dotarla do nas. Od jej ,,berezy",

piechotę. Kilka razy musieli-

który na co dzień jest lekarzem-

śmy pokonywać zwalone drze-

-narkologiem, dowiedzieliśmy

wa i wezbrane górskie potoczki.

się, że spotykal się on z synem

Dodalo nam to tylko adrenali-

Vincenza, a jego babcia dobrze

ny. Wpadla mi w oko niewiel-

pamiętala autora trylogii ,,Na

ka tablica z napisem, że w tym

wysokiej poloninie". Tutejsi

miejscu 21 października 1939

kolędnicy są jedynymi, którzy

roku aresztowano Stanisla-

nie zarabiają na kolędowaniu.

wa Vincenza i jego syna przy

Zebrane pieniądze przekazy-

próbie nielegalnego przekro-

wane są do cerkwi lub osobom

czenia granicy z Węgrami. Po-

potrzebującym. Jedynie muzy-

tem trzymano ich w stanisla-

cy dostają wynagrodzenie, bo-

wowskim więzieniu do 1940

wiem od rana do nocy grają na

roku, skąd wypuszczono po

skrzypkach, co fizycznie wcale

interwencji ukraińskich pi-

nie jest latwe.

sarzy Petra Pancza i Iwana Le.

W następnym dniu Vincenz

Vincenz nie dal się schwytać

znów pojawil się w opowie-

po raz drugi sowieckim pogra-

ści wspanialego huculskiego

nicznikom: z pomocą Huculów.

muzyka i wlaściciela muzeum

Pozorując, że cala rodzina jest

,,U trombiarza" Mykoly Illiuka.

w domu, nocą potajemnie wy-

Jego portret widnieje na okladce

szedl z rodziną z chaty i prze-

popularnego przewodnika wy-

kroczyl granicę. Bylo to jego

dawnictwa ,,Pruszków" ,,Ukra-

pożegnanie z Huculszczyzną,

ińskie Karpaty i Podkarpacie".

którą opisywal przez cale życie.

Wspominając o pisarzu, pan

Ta podróż w Karpaty

Sowieci z zemsty spalili

Mykola zagral nam praktycz-

byla dość spontaniczna

czy rozebrali wspanialy

nie na wszystkich lokalnych

i chaotyczna, ale stalo

instrumentach, a następnie

dom pisarza, gdzie

się tak, że wszystko

dolączyl do ,,partii". Gdy tu bę-

jeszcze nie tak dawno

ulożylo się logicznie

dziecie, obowiązkowo zwiedź-

gościli intelektualiści

wokól jednej historycznej

cie to muzeum, tym bardziej, że

z calej Europy.

jego wlaściciel wspaniale mówi

postaci, związanej

Po drodze Pawel

po polsku.

z Huculszczyzną.

Bobolowicz przeczytal

Najbardziej jednak wzru-

szająca przygoda czekala na

opis tego domu. Okazuje

TEKST I ZDJĘCIA

nas dopiero w ostatnim dniu

DMYTRO ANTONIUK

się, że nie bylo tu ani

P

naszego pobytu w Żabiem. Nasz

prądu, ani kanalizacji,

ociąg

Kijów-Rachów,

kolega i przyjaciel Pawel Bobo-

ale na honorowym

którym do serca Karpat

lowicz spontanicznie zapropo-

miejscu stal fortepian,

dojeżdżają turyści za-

nowal, byśmy pojechali do By-

który ostrożnie

równo z naddnieprzańskiej

strzycy, do miejsca, w którym

przynioslo tu dwunastu

stolicy, jak i ze Lwowa, ma

w latach 1926-1940 stal dom

przystanki w Stanislawowie

Stanislawa Vincenza i w któ-

silnych chlopców.

i Worochcie, a dalej już toczy

rym, gdyby nie komuniści ­ je-

się tunelami przez Zakarpacie.

stem przekonany ­ mieszkalby

Jesteśmy już na miejscu. Stoi

W tej miejscowości, gdzie piew-

do samej śmierci. Nielatwo bylo

tu dziś potężny huculski krzyż,

ca Huculów Stanislaw Vin-

znaleźć kogoś z odpowiednim

pod którym tablica w trzech ję-

cenz mieszkal przez jakiś czas

środkiem transportu ­ bowiem

zykach (ukraińskim, polskim

w okresie międzywojennym,

droga tu jest bardzo trudna,

i jidysz) glosi, że w tym miejscu

znalem jedynie dwa wiaduk-

a teraz rozmokla i zasypana

stal dom i mieszkal czlowiek-le-

ty kolejowe z czasów austriac-

śniegiem ­ i kto wiedzialby jak

genda, który w przyszlości stal

kich. Jednak wszystkowiedzą-

tam dotrzeć. Ale i tu mieliśmy

się duchowym mistrzem Cze-

cy internet twierdzi, że jest ich

szczęście ­ miejscowy leśnik

slawa Milosza. Pomnik w 2010

tam pięć. Dwa znane są wszyst-

Mychajlo, zgodzil się zawieźć

roku wystawilo Towarzystwo

kim: na jednym przedstawione

zabytków tu nie ma. Historycz-

jest tu nie architektura, lecz

nas tam swoim starym, lecz

,,Huculszczyzna" i Towarzystwo

są murale z Huculami, grający-

ten duch huculskich wieków

na cerkiew przeżyla komuni-

pewnym Grand Cherokee.

Karpackie. Wielkie im za to

mi na trombitach i Huculkami;

stów, ale na jej miejscu w 1990

i tradycji, który wciąż tu żyje.

Wytrzęśliśmy się niemilo-

dzięki! Wzruszeni, wlączyliśmy

ten drugi ­ opuszczony ­ uka-

W tym świątecznym okresie,

roku wybudowano świątynię

siernie, ale Mychajlo cieszyl

na telefonie muzykę Chopina,

zuje się w calym swym impe-

Wniebowstąpienia NMP, uwa-

raz po raz spotykalem grupy

się szczerze z naszego zainte-

wyobrażając sobie jak byla kie-

rialnym pięknie z nowego, bie-

żaną dziś za jedną z najwięk-

kolędników w przebraniach,

resowania Vincenzem i opo-

dyś wykonywana pośród kar-

gnącego równolegle obok mostu

z toporkami, idących od zagro-

szych drewnianych cerkwi na

wiadal, jak z przyjemnością

packich smerek...

nad Prutem.

dy do zagrody z kolędą. Grupy

Ukrainie. Ale najważniejsza

sluchal czytania ,,Na wysokiej

Z tego miejsca otwieral się

Jesienią 2020 roku wędro-

przed nami oszalamiający wi-

walem po okolicznych górach,

dok masywu Czarnohory z górą

ale tym razem postanowi-

Hutyn Tomnatyk. Niezwyklą

lem pojechać do Werchowyny

byla świadomość, że Vincenz

(dawnego Żabiego). Mam nie-

czerpal natchnienie wlaśnie

jednoznaczny stosunek do na-

z tych widoków. Trochę wy-

zwy tej miejscowości. Z jednej

żej, o jakie 50 m od krzyża, zo-

strony slawne Żabie (Żebie ­

baczyliśmy kilka chat, sądząc

jak mówią Huculi), pozbawione

z dymu nad kominem ­ ktoś tam

swej historycznej nazwy przez

mieszkal. Nie chcieliśmy niepo-

komunistów w 1962 roku. Byl-

koić tych górali, coraz bardziej

bym za powrotem do niej! Ale,

zachwycając się niezwyklym

z drugiej strony, werchowy-

pięknem karpackich szczytów.

ną nazywają tu okolice między

Już w pociągu zwrócilem

górami i w górach ­ więc pew-

uwagę, że na moim kubku,

na tradycja jest zachowana. Po-

który dostalem na Boże Naro-

nadto w samym centrum miej-

dzenie i który mi towarzyszyl

scowości (mieszka tu okolo 6

w calej podróży, byl napis ,,Vin-

tys. mieszkańców) stoi pomnik,

cent". Nie ma znaczenia, że jed-

na którym umieszczono cytat

na litera się nie zgadza ­ cieszę

z Franki: ,,Oto Żabie ­ huculska

się, że ,,Homerowi Huculszczy-

stolica".

zny" byly mile nasze odwiedzi-

Na pierwszy rzut oka Żabie/

ny jego ukochanych gór.

Werchowyna jest miejscowo-

A tymczasem zabieram się za

ścią niepokaźną: szczególnych

lekturę ,,Na wysokiej poloninie".