19

nr 1 (389) | 18­31.01.2022

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

metropolitę Andrzeja Szeptyc-

i majestatycznych weteranów

zaś w 1933 z ofiar parafian ze-

narodu zapowiadali, żeby z nim

wielki mial do tych dzwonów

brano koszty na odlew wiel-

kiego z krzyżem w ręku na tle

szacunek. One wszystkie trzy,

naszej sztuki kościelnej, wla-

obchodzono się bardzo ostrożnie

palacu arcybiskupiego. Obok

ściwej, jasnej i tym bardziej

kiego dzwonu o wadze 640 kg,

i żeby glos jego slychać bylo tyl-

jak weterani, następcy patriar-

któremu przy poświęceniu na-

każdego reliefu umieszczono

chy, dzwonu Dmytra Lubarta

szanowanej, że powstala ona

ko podczas najznaczniejszych

w tle cerkiewno-narodowym.

dano imię ,,św. Andrzej", ku

stosowne napisy cyryliczne.

uroczystości. I on glosem tym

Koriatowicza, byly świadkami

Dolną część plaszcza dzwonu

Ordynariat metropolitalny

czci  arcybiskupa  Andrzeja

swoim cudnym przesyla z daw-

przeszlości i różnej doli nasze-

Szeptyckiego.

zdobi artystycznie wykonany

myśli, że w sprawie zachowa-

go kościola katolickiego i na-

nych czasów jakby ojcowskie

fryz, a także cyryliczne napi-

nia i wycofania z rekwizycji

Dzwon wykonano we lwow-

pozdrowienie i wzywa ducho-

szego narodu ukraińskiego, tak

sy: ,,Odlewnia dzwonów Mi-

tych dzwonów nie trzeba już

skiej odlewni dzwonów Mi-

pogodnych, slonecznych jego

wieństwo i wiernych do zacho-

chala Brylińskiego we Lwowie"

chala Brylińskiego. Dzwon byl

dalszych dowodów. Wymie-

wania slawy Bożej i do milości

chwil jak i mrocznych.

wykonany bardzo starannie.

i ,,Ofiara parafian katedry św.

nione pięć dzwonów przema-

do swego ludu ukraińskiego.

Obok tych czterech slaw-

Na plaszczu jego umieszczono

Jura 1933 rok".

wiają za sobą jak najbardziej

nych, istotnych i do poszano-

O tym dzwonie i napisach na

Kolejne ubytki historycz-

wania ich wieku wzywających

wymownie. Ich wiek, staro-

kilka napisów i wielkich pla-

jego plaszczu pisal nasz historyk

skorzeźbionych  kompozycji,

nych dzwonów świętojurskich

weteranów, tych prawdziwych

żytność i inne oznaki wyma-

ojciec-kanonik Petruszewicz

przyniosla II wojna światowa.

wykonanych na wysokim po-

gają poszanowania w tak istot-

i inne historycy nasi, również

slug Bożej slawy i heroldów

ziomie artystycznym. Pierw-

Obecnie na dzwonnicy pozo-

ny sposób, że nie ma prawa je

innych narodowości, bo on jest

wzywających do szacunku ich

sza z kompozycji przedstawiala

staly tylko dwa zabytkowe

lekceważyć".

wieku, starożytności, monu-

naszą chlubą i slawą!

dzwony, mianowicie ,,Dmytro"

Jezusa Chrystusa przekazują-

mentalnego znaczenia i wiel-

W  rezultacie  rekwizy-

Za tym ojcem występują

cego klucze św. Piotrowi. Na

z 1341 roku i ,,Andrzej" z 1933

kiej historycznej wagi, znajdu-

cji dzwonów lub przekaza-

jakby dwaj synowie, dwa inne

roku. Już w XXI wieku poja-

nia ich do innych świątyń,

drugiej, większej kompozy-

dzwony, jakich pochodzenie

je się w katedrze jeszcze jeden

cji przedstawiono probosz-

wilo się osiem malych nowych

starożytny dzwon z roku 1728

na dzwonnicy katedralnej zo-

datuje się rokiem 1665, wrze-

cza katedralnego ojca Leontija

dzwonów, ofiarowanych przez

staly tylko trzy dzwony, mia-

śniem. Czwarty dzwon pocho-

z wizerunkiem Jezusa Chry-

parafian. Ale żaden z nich, jak

Kunickiego w świątecznych

stusa i obrazu Matki Boskiej

nowicie dzwon ,,Dmytro" z 1341

dzi z roku 1678, z czasów bi-

szatach na schodach świątyni

pisze W. Wujcyk, ,,nie ma ani

Trembowelskiej.  On  stano-

roku, dzwon z 1665 roku i dzwon

skupa Józefa Szumlańskiego,

historycznej, ani artystycznej

z 1728 roku. W 1929 roku odla-

przed tlumem parafian. Trze-

wi i zamyka ten poczet wiel-

który to biskup wedlug pew-

cia kompozycja przedstawia

wartości".

kich, poważnych, światlych

no jeszcze jeden maly dzwon,

nego historycznego przekazu,

Nasza przedwojenna Ojczyzna w świetle danych statystycznych (cz. 12)

Wynagrodzenia pracowników przed wojną

o tak niskim wynagrodzeniu

Grupa

Uposażenie

Liczba etatów

Odsetek

musial prowadzić też wlasne

uposażenia

zasadnicze

etatów (%)

BOHDAN LYP

gospodarstwo rolne, zwykle

w zlotych

Wysokość wynagrodzenia

karlowate, w którym zasadnicze

pracowników zatrudnionych

znaczenie miala praca jego żony

I

3000

1

0

u prywatnych pracodawców

i dzieci. Byl to poważny, nie-

byla kwestią indywidualnych

rozwiązany problem w Polsce

II

2000

13

0,02

ustaleń między stronami,

przedwojennej.

a wynagrodzenie

Państwowe" (skrót PKP), które

Robotnik zatrudniony w prze-

III

1500

43

0,06

pracowników w instytucjach

myśle mial przeciętne roczne

uważano za bardzo stabilnego

państwowych musialo być

pracodawcę, a przez to cenio-

wynagrodzenie oparte na staw-

IV

1000

177

0,28

zgodne z obowiązującą tabelą

ce godzinowej, która przeważ-

nego, gdyż kolej musiala zawsze

grup uposażenia w zależności

nie, w roku 1934 wynosila 0,74

dzialać, bez względu na zmien-

od rodzaju zatrudnienia.

ną koniunkturę gospodarczą

zl/godz. Liczba godzin pracy

V

700

967

1,54

Niżej podano tabelę dla

w tygodniu wynosila w przemy-

w kraju. Przed wojną kolej zna-

pracowników administracji

na byla z punktualności kur-

śle, wg statystyki 42,2 godz. co

VI

450

3202

5,23

cywilnej w roku 1939,

sowania pociągów wg rozkladu

rocznie dawalo 2194 godz./rok x

których popularnie zwano

0,74 zl/godz. = 1623 zl/rok Sta-

jazdy. Ludzie nie mający radia,

VII

335

5847

9,33

urzędnikami.

nowilo to 77% kwoty potrzeb-

a mieszkający niedaleko torów,

z ufnością nastawiali zegarki

nej na utrzymanie robotniczej

slysząc pociąg codziennie prze-

czteroosobowej rodziny. Wyna-

Z zestawienia wynika, że

VIII

260

10113

16,14

grodzenie takie bylo przyczy-

jeżdżający punktualnie o czasie

najwięcej bo prawie 62% urzęd-

zgodnym z rozkladem jazdy.

ną niedostatku zmuszającego do

ników bylo w grupie VIII do X

IX

12475

19,91

61,94

daleko posuniętego ograniczenia

Przedsiębiorstwo państwo-

mających uposażenie od 160 zl

we ,,Poczta Polska Telegraf

potrzeb, jak i podejmowania do-

do 260 zl. Podobne tabele upo-

X

160

16235

25,91

i Telefon" mialo dobrą opinię

datkowych zajęć przez każdego

sażenia zostaly przeanalizo-

z czlonków rodziny.

i dzialalo sprawnie na miarę

wane dla niżej wymienionych

XI

130

9997

15,95

Jak wynika z powyższych

ówczesnych możliwości tech-

pracowników  państwowych

nicznych. Listy byly wybierane

danych, w większości zarów-

w taki sposób, by wyodręb-

XII

100

3503

5,59

ze skrzynek ulicznych bardzo

no pracownicy umyslowi jak

nić największą liczbę zatrud-

punktualnie, w godzinach wy-

i robotnicy mieli wynagrodzenie

nionych w zbliżonych grupach

Razem

62650

stosunkowo niskie wobec kosz-

pisanych na skrzynkach. Dorę-

uposażenia.

tu utrzymania rodziny uznane-

czanie korespondencji w dużych

go za normatywny. Jednak jak

miastach odbywalo się dwa razy

Rodzaj

Odsetek pra-

Przedzial,

Uposaże-

Dla niektórych stanowisk

dziennie, co ulatwialo porozu-

podaje statystyka, w roku 1938

i funkcji byly przyznawane do-

zatrudnienia

cowników

ogólna ilość

nia rodzaju

miewanie się między miesz-

ludność miala już odlożone okolo

o zbliżonych

wysokości

zatrudnienia

datki w wysokości np.:

1,5 miliarda zl, na książeczkach

kańcami odleglych dzielnic,

uposaż. w da-

etatów

minister 2000 zl,

oszczędnościowych PKO i KKO.

gdyż telefon mieli tylko nielicz-

wojewoda 1500 zl,

nym rodzaju

Można przypuszczać, że w glów-

ni zamożniejsi ludzie. Rozmowy

zatrudnienia

rektor uniwersytetu 500 zl,

telefoniczne międzymiastowe

nej części byly to oszczędności

dziekan wydzialu uniwersytetu

i międzynarodowe trzeba bylo

okolo 10 milionów ludzi zatrud-

Kolejarze

70

125­175

140 789

250 zl,

nionych samodzielnie i okolo 4,9

zamawiać w centrali i oczeki-

naczelnik biura kolejowego

milionów pracowników umy-

wać na polączenie nieraz przez

250 zl,

Pocztowcy

75

145­205

40639

dwie godziny.

slowych i robotników, co średnio

naczelnik slużby dyr. okr. kolej.

dalo okolo 100 zl/zatrudnionego.

Wynagrodzenie robotników

200­250 zl,

Pracownicy

62

160­260

62 650

bylo znacznie zróżnicowane.

W przeliczeniu na ogólną licz-

naczelnik wydzialu

administracji

Calkowite roczne wynagro-

bę ludności w Polsce, dawalo to

cywilnej

pocztowego 200 zl,

kwotę okolo 43 zl/mieszkańca.

dzenie stalych robotników rol-

naczelnik urzędu poczt.

nych wynosilo w roku 1933/34

W tym czasie, w przeliczeniu na

I klasy 100 zl

Nauczyciele

69

210­325

89131

zlote, Belgowie mieli zgromadzo-

w województwach zachodnich

Ponadto byly też dodatki lokal-

ne oszczędności w wysokości na

1072 zl/rok, a w poludniowych

ne: od 10% w Krakowie, na Helu

Sędziowie

81

425­575

3645

znacznie mniej bo tylko 730 zl/

265 zl/mieszkańca, a Duńczy-

i niektórych miastach na Śląsku,

cy 684 zl/ mieszkańca, co daje

rok. Wobec kosztu utrzymania

Zestawienie to pozwala zo-

15% w Warszawie i 20% w Gdyni.

mialo uposażenia w niedużych

orientację o poziomie zamożno-

robotniczej rodziny czterooso-

Największą liczbę pracow-

rientować się jakie byly upo-

widelkach, bo od 125 do 175 zl/

bowej wynoszącego 2104 zl/rok

ści ludności w naszej przedwo-

sażenia większości pracowni-

mies.

ników mialo państwowe przed-

jennej ojczyźnie.

(w roku 1932), robotnik rolny

ków. Jak widać 70% kolejarzy

siębiorstwo  ,,Polskie  Koleje