22

nr 1 (389) | 18­31.01.2022

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Senat Rzeczpospolitej Polskiej przyjąl uchwalę

w sprawie ustanowienia 2022 Rokiem Brunona Schulza

,,Jestem z Drohobycza"! ­ oświadcza Piotr Prokopiak ­ wspólczesny polski pisarz

(W. Gombrowicz). Blądzi po jego ulicach, odwiedza domy, kawiarnie pamiętające eks-

z województwa zachodniopomorskiego i ja mu wierzę! Przecież Drohobycz Brunona

centrycznego Brunona. Rozmawia z jego przyjaciólmi i uczniami. Studiuje nowe,

Schulza nie jest konkretnym miastem na mapie ukraińskiej Galicji. To mikrokosmos

ujawnione fakty z biografii i odnalezione przez badaczy zdjęcia. Stara się nie pominąć

bez konkretnej topograficznej lokalizacji. To wszechświat, w którym jest miejsce

żadnej nowości wydawniczej dotyczącej ulubionego pisarza.

dla każdego, kto odczuwa cynamonową pikanterię opowiadań klasyka polskiej li-

Jak mówi sam autor przedstawionego czytelniczej uwadze artykulu, dla niego

teratury. Każdy, kto choć raz wglębil się w metafizyczną rzeczywistość ,,Sklepów

,,twórczość Schulza jest przewodnikiem w inny, lepszy, przyjazny świat. To powrót

cynamonowych", czy ,,Sanatorium pod klepsydrą", ma prawo czuć się mieszkańcem

do poruszeń serca z jego wlasnej genialnej epoki". Z taką cieplą rzetelnością może

(ewentualnie sytuacyjnym gościem) miasta, którego pierwotna treść dawno znikla,

odnosić się do utworów oraz biografii pisarza tylko prawdziwy znawca i milośnik.

aczkolwiek ustawicznie ożywa jako coś ponadczasowe, niepodlegle destruktyw-

Pozwolę sobie skonstatować, że pośród mnogiej rzeszy zwolenników, czyli miesz-

nym prawom ludzkiego życia.

kańców kraju, a wlaściwie schulzowego miasta (kreowanego przez wyobraźnię ge-

niusza) za jednego z jego godnych obywateli można uznać Piotra Prokopiaka.

Piotr Prokopiak ­ poeta, prozaik, autor sześciu książek poetyckich i pięciu proza-

Switlana Breslawska

torskich, czlonek Związku Literatów Polskich ­ przez wiele lat myślami i sercem prze-

pisarka, krytyk literacki, tlumaczka,

bywa w Drohobyczu, który od pierwszej do ostatniej godziny krótkiego życia byl mia-

prezes Oddzialu NZPU w Iwano-Frankiwsku

stem jednego ,,z trzech muszkieterów polskiej awangardy z okresu międzywojennego"

Jestem z Drohobycza

Na calym świecie

uświęconych przez malomia-

populacja drohobyczan

steczkową wspólnotę, nasta-

wioną na zysk, karierę i podziw.

rośnie z roku na rok.

Gdzie ze sprytnego bogacenia

Domyślam się, iż jest to

uczyniono cnotę. Samotność

najbardziej ,,zaludnione"

porażająca, wysysająca energię

miasto Ukrainy (cóż

witalną do granic rozpaczy. Do

z tego, że alegorycznie).

tego nielubiana praca, odrywa-

Najbardziej uczęszczane,

jąca od jedynego w swoim ro-

dzaju powolania, wykonywa-

wytęsknione, ukochane...

na tylko po to, aby podtrzymać

funkcje życiowe organizmu.

PIOTR PROKOPIAK

N

Pisarz, który zamiast oddać się

twórczej kreacji, zmuszony jest

ie inaczej jest ze mną. Je-

rozdrabniać cenny czas pośled-

stem drohobyczaninem

nim zajęciem. Podatny na de-

z litery i ducha. Ducha,

presję i calym sobą odczuwają-

który codziennie wiedzie mnie

cy ból istnienia.

ku miastu nad Tyśmienicą.

Los Bruno Schulza jest ak-

Choć nigdy fizycznie nie prze-

tem oskarżenia wobec świata!

mierzylem żadnej z jego ulic,

Bo wielu jemu podobnych do-

to jednak w oplotkach jaźni je-

świadczalo i doświadcza po-

stem tam, codziennie, niezależ-

dobnego nieszczęścia. A ilu

nie od aktualnego przebywania

zostalo stlamszonych, wdepta-

mojej cielesnej formy. Ten stan

nych w glebę powszechności? To

rzeczy utrzymuje się od ponad

oczywiście pytanie retoryczne.

trzydziestu lat. To wtedy, jako

Wróćmy do wspomniane-

nastoletni chlopak znalazlem

go zdjęcia. Patrzę na zastygle

Księgę-Autentyk, który po-

w kadrze twarze ludzi. Zastana-

zwolil przebudzić się, nawiązać

wiam się bez cienia zlośliwości.

enigmatyczną lączność z mi-

SCHULZ, AUTOPORTET

Kto (poza wąską grupą znaw-

tycznym praźródlem. To wtedy

Kiedy mówię Drohobycz,

Wladyslawa Jagielly. Twórca

ców) pamięta choćby z imie-

zostalem obdarzony ,,trzecim

ilustracją będzie przywolanie

myślę Bruno Schulz.

,,Sklepów cynamonowych" stoi

nia i nazwiska o uśmiechnię-

okiem" i zyskalem możliwość

historii  starotestamentowe-

pośrodku, w drugim rzędzie.

tych, pięknych dziewczynach

wstępu na szlak ku pierwotne-

go Izraela, który często rozmi-

W mojej świadomości

Drobny, niski, niepozorny... Jak

i przystojniakach z ostatniego

mu sensowi. To wtedy również,

jal się (nie rozpoznawal) chwi-

to dwa nierozerwalnie

gdyby dla żartu ustawiony obok

rzędu? Kto wymieni, jak się na-

po raz pierwszy ,,podążylem"

li swojego spotkania z Jahwe.

powiązane

mężczyzny o ogromnej postu-

zywali siedzący, nobliwi ka-

do krainy zamkniętej w samo-

Aczkolwiek (i chyba najważ-

z sobą elementy. Wręcz

rze, sprawia wrażenie wystra-

plani i profesorzy z pierwszego

wystarczalnym mikrokosmo-

niejsze), żeby wlaściwie odcy-

przenikające się,

szonego ptaszka (proszę wy-

(jeden z nich pysznie i dumnie

sie. Pojąlem, że nie tak mają

frować pozaslowne oświecenie,

stanowiące slowa-klucze

baczyć mi porównanie). Caly

wypina brzuch)? Kto wspo-

się rzeczy, jak widzą je źrenice

ziarno dobyte z praźródel musi

Schulz! Nawet swoją aparycją

mni towarzyszy stojących po-

profanów, że ,,coś" kryje się pod

paść na podatny grunt chlonnej

do mozaiki skojarzeń

i postawą życiową prowokujący

środku obok drohobyckiego

podszewką oswojonej i pozor-

i eterycznej istoty.

i interpretacji. Choć

czlonków lokalnej spoleczności

pisarza? Gdzie się podzialo ich

nie literalnej rzeczywistości.

w następnych latach

W lipcu ojciec mój wyjeżdżal

do drwin. Pośród nauczycieli ­

samozadowolenie i pogoda du-

Zatem korzystne jest objawie-

pojawilo się wiele

do wód...

ostatni z ostatnich. Ratujący się

cha? Tak, tak, z nich wszystkich

nie, nawiedzenie za pomocą sa-

innych, inspirujących

opowiadaniem bajek, aby przy-

ostal się tylko ten potulny, ,,sza-

kralnego obcowania z lekturą.

Tak rozpoczyna się podróż

lektur, to spotkanie

wolać do porządku rozwrzesz-

ry" Schulz. Aż ciśnie się na usta

Efektem będzie uświadomienie

w magiczny klimat olśnienia

z twórczością

czaną, krnąbrną, uczniowską

ewangeliczne  stwierdzenie,

marzeniem, stanowiący swo-

wyższego ladu, niezmiennego

czeredę. Autor dziwacznych ry-

te o ostatnich, którzy zosta-

isty interior magnetyzujących

porządku świata, który w mo-

klasyka z ulicy

sunków i niezrozumialych dla

ną pierwszymi. Choć wcale nie

labiryntów slownych. Każdy,

mencie iluminacji jest najcu-

Floriańskiej (obecnie

szerszej publiczności książek.

chodzi mi tu o żadną satysfak-

kto zasmakuje, kto wejdzie we

dniejszym z doznań jednostki.

Jurija Drohobycza)

Ot, Schulz! Ot, cudak! Chodzący

cję i hierarchię ważności. Ra-

wlaściwy tryb somnambu-

Ma się rozumieć, nie mam na

stanowi cezurę

pod ścianami ze spuszczoną glo-

czej o pewną koszmarną zasadę,

licznej percepcji świata, tego

myśli formuly-idei, ale pewną

i punkt odniesienia

wą. Niezbyt urodziwy, o podej-

jaką kieruje się nasz świat.

pochloną źródla, przyczyn-

postać rzeczy. Plynną, bez gra-

dla wszelkich prób

rzanych sklonnościach erotycz-

Tymczasem Bruno Schulz ze

ki do calkiem nowych kon-

nic, rozlewającą się nibynóżka-

nych. Równie dobrze mogloby

swoim skromnym (okolo 700

strukcji dziecięcych fascyna-

mi w najmniej spodziewanym

porządkowania

go nie być. Jeśliby nagle zniknąl

stron druku) dorobkiem lite-

cji. W moim przypadku stalo

kierunku, wypelniającą zalomy

zamętu otaczającej

spośród poukladanej spoleczno-

rackim, zawladnąl wyobraźnią

się tak za sprawą literackiego

i chaszcze niezliczonych świa-

rzeczywistości.

ści ­ żadna strata. Wszak niby

czytelników na calym świe-

dziela autora nieodmiennie

tów we wszechświecie. Tu nie

jest, a go nie ma. Po prostu, aż

Ilekroć wspominam jego

cie. Niemożliwym jest zliczyć

związanego z miastem wymie-

ma drogi na skróty. W pierwszej

drażni swoim wycofaniem.

osobę, mam przed oczami zdję-

wydań, przekladów, opraco-

nionym w naglówku niniejsze-

kolejności trzeba odczytać nie-

cie z 1937 roku. Przedstawia

Dramat cichego, skromnego

wań i sztuk ukazujących się na

go artykulu. Powinienem więc

powtarzalny czas (kairos) swo-

geniusza odstającego od norm

grono profesorów gimnazjum

temat jego twórczości. Próby

uściślić tytulową deklarację.

jego nawiedzenia. Najlepszą