8

nr 5 (393) | 17­30.03. 2022

Wydarzenia

www.kuriergalicyjski.com

Taras Prochaśko: Zwycięstwo Ukrainy,

to zwycięstwo calego świata

Rozmowa ze znanym pisarzem

ukraińskim, Tarasem

Prochaśką, mieszkającym

w Iwano-Frankiwsku przy

ul. Niezależności 43 (numer

domu jest ten sam, co przed

wojną), w tym samym

mieszkaniu, do którego w 1939

roku, kilka miesięcy przed

wojną, wprowadzil się jego

dziadek. W czasie okupacji

byla to Adolf Hitler strasse,

a w okresie sowieckim ­ ul.

Radiańska (czyli Sowiecka).

Porozmawiamy o jego

twórczości i wydarzeniach

chwili obecnej. Z TARASEM

PROCHAŚKĄ rozmawia

PETRO HAWRYLYSZYN.

w XIV wieku, nie bylo

W jaki sposób z biologa stal się

naruszeniem żadnej

Pan pisarzem?

rezolucji ONZ. Wówczas

Od najmlodszych lat chcialem być pi-

byly dynastie i inne

sarzem. Historia, literatura, przed-

rzeczy, zapożyczone

mioty humanistyczne byly dla mnie

ze średniowiecza.

zawsze interesujące. Caly jednak klo-

Polskie podręczniki nie

pot polegal na tym, że nie wyobraża-

lem siebie jako pisarza sowieckiego.

mogą ominąć naszych

Rozumialem, że nie będę mógl pisać

Razem z tym, Ukraina stanie się

terenów, szczególnie

tego, co wówczas nadawaloby się do

partnerem innego rodzaju i w tym

polskiej kultury.

na material literacki. Ta część Galicji

druku. Dlatego nie wybieralem się na

Ostatnio piszę krótkie utwory prozą,

partnerstwie musimy zdobyć się na

jest bardzo niejednorodna ­ krajobra-

studia humanistyczne. Bylem jednym

mini-eseje. Mogę je pisać ,,za jednym

Teraz najważniejszym egzaminem

poprawność i odpowiedzialność.

zowo i narodowościowo: Bojkowie,

z laureatów republikańskiej olimpia-

posiedzeniem" w ciągu 2­3 godzin.

będzie ten z naszego bezpośredniego

Wielka fala uchodźców pozba-

Huculi, Lemkowie-przesiedleńcy, Po-

dy z literatury ukraińskiej i mialem

krótkiego kontaktu. Przy calym en-

Mam glówną myśl i piszę tu i teraz,

wia Ukrainę ludności. Jak ten

kucie i inne. Do Frankiwska ­ lokalnej

ulgi przy wstępie na studia dzienni-

tak, jak samo się uklada.

tuzjazmie Polaków i przy calym szoku

minus przelożyć na plus?

stolicy ściągali ludzie z calego regionu.

karskie lub filologię ukraińską. Jako

Kiedyś robilem notatki, ale ostatnio

Ukraińców, przybylych do Polski naj-

Wszystko to wymieszalo się i zaowo-

dziecko znalem kilku pisarzy i dzien-

mam tak wiele materialu w pamięci,

ważniejsze jest zachowanie obu stron

Ta tendencja istniala już wcześniej,

cowalo twórczą atmosferą. Plus sama

nikarzy i widzialem, jakie to okropne

że mogę się obejść bez nowych wra-

w granicach przyzwoitości i czlo-

chociaż teraz jest wielka fala. Wcze-

historia Frankiwska, która w porów-

być sowieckim dziennikarzem ­ nie

wieczeństwa. Szczególnie, gdy ktoś

żeń. Zrozumialem, że tekst literacki

śniej, wedlug badań socjologicznych,

naniu z innymi regionami Ukrainy

mogli pisać o tym, co by chcieli.

jest czymś realnym ­ nie tylko opo-

niezbyt wdzięcznie się zachowuje.

okolo 60% mlodzieży chcialo wyje-

najlepiej zachowala rodzinne tradycje

Pasjonowalem się biologią i przyro-

wieść, ale też uklad slów, rytm zdań.

Wówczas reakcja może być odwrotna.

chać. Myślalem o tym od dawna. Kto

i historię, co ma dla regionu wielkie

dą. Czytalem odpowiednią literaturę:

To jest twoje dzielo, a nie material,

Ukraińscy uchodźcy powinni zrozu-

ma tu przyjechać ­ ta ziemia nie może

znaczenie Przy stracie kultury ży-

Bernard Grzymek, Gerard Darrell, Jak

emocje, wspomnienia, zamiary, ży-

mieć, że to nie jest ich prawo do prze-

stać odlogiem.

dowskiej i znacznej części polskiej,

Iv Kusto, Mauri Kunnas. Zrozumia-

czenia. Literatura ­ to wyklad. Na-

bywania tu, lecz czyjaś dobra wola.

Ale jest szansa na

lem, że jest to jedyny sposób na to, by

miasto zachowalo swoje ukraińskie

wet zwykly opis wymaga, by zważać

przeksztalcenie

Co poradzilby Pan początkują-

środowisko i pisać tu po ukraińsku jest

polączyć moje zainteresowania lite-

na budowę tekstu, na fakty, rytm,

cym pisarzom?

lżej i szybciej niż w innych regionach

raturą z biologią, że potrzebne bylo

fizykę, fizjologię, które wynikają

Ukrainy w swego

Ukrainy.

jakieś fundamentalne wyksztalcenie.

z zastosowanych slów. Czytanie ­ to

Należy dokladnie określić swoją

rodzaju Amerykę

Wstąpilem na wydzial biologii Uni-

spożywanie napisanego. Powinno

motywację, dlaczego piszesz i cze-

początku XX wieku ­

Jak  Ukraina  powinna  nie

odpowiadać temu, jak mózg przyjmu-

go oczekujesz. Stąd przeanalizować

wersytetu Iwana Franki we Lwowie.

będą wielkie projekty

zmarnować swej szansy na

je slowa i widzi je.

możliwe drogi i odnaleźć swoje miej-

i odbudowa. Potrzebna

szybki rozwój w wyniku wojny

W czym tkwi tajemnica sukce-

sce w literaturze, najbliższe dla cie-

Żadne użyte slowo nie

jest liberalizacja

rosyjsko-ukraińskiej?

su Pana utworów?

bie. Nie można pisać trudną poezję

jest przyjmowane przez

Ważne nie utracić stanowczej decy-

Od początku swego pisarstwa zrozu-

i równocześnie marzyć o występach

dzialalności

zji, by calkowicie zerwać z rosyjskim

na stadionach, o byciu idolem tlu-

mialem, że nie chcę pisać stale i zbyt

czytelnika tak, jak je

przedsiębiorstw,

światem. Odpowiednio trzeba wyko-

mów. Należy zresztą zacząć od tego,

dużo. Nie chcialem wciąż wydawać

rozumie autor.

inwestycje i jakiś np.

rzystać podobne nastroje w Europie

by uznać siebie za autora.

książek. Nie dlatego, że mnie to męczy.

10-letni plan. Wtedy

i na świecie.

Nie można się spodziewać absolutne-

Wręcz przeciwnie ­ stymuluje. Nie

ludzie zaczną wracać.

Nie trzeba oczekiwać

go przekazu swoich myśli.

interesuje mnie to, żeby podobać się

Rubikon z Rosją już

szybkiego uznania,

wielu ludziom. Kwestia popularności,

przeszliśmy, teraz

Co Pan rozumie pod pojęciem

Wielu wyjechalo, nie mogąc twórczo,

nakladów, poczytności ­ w ogóle mnie

ale ono przyjdzie. Gdy

,,dobra literatura"?

w sposób wolny realizować swoich

nie zajmuje. Zrozumialem, że chcę pi-

trzeba, aby

chcesz stać się slawny

Jest to przede wszystkim styl. Nie

planów w istniejącym systemie, za-

sać tak jak oddycham, tak jak mam

antyputinowska

musisz zacząć pisać

mówię tu o gatunku, o temacie, o wia-

lożyć wlasny biznes i się rozwijać.

ochotę. Chcę pisać w taki sposób, bez

koalicja nie zaniechala

nie to, co chcesz, ale to,

domościach, które mogę otrzymać,

Jeżeli nastąpi jakościowa przebudo-

uproszczeń, bez chwytów przyciąga-

swych zamiarów. Dla

co może przysporzyć

stosując uklad slów. Dobra literatura

wa ­ ludzie zaczną wracać.

jących uwagę, nie zaśmiecać tego, co

Ukrainy najważniejsze

ci slawy. Należy

to ta, która tworzy nową wizję, nie

chcę przekazać w tej wlaśnie chwili.

jest, by nie doznać

Stosunki  polsko-ukraińskie

tylko informację. Wchodzi się do no-

Żyję w równoleglym świecie, który na-

przestudiować trendy

są dobre. Czy mogą być jeszcze

wego świata, pojmując o co chodzi i to

zywam ,,filozofia prozy" ­ pracuję sta-

porażki w stosunkach

i myśleć krok do przodu.

lepsze?

otwiera na następne obrazy.

le jako pisarz: wymyślam różne wątki,

z Zachodem. Potrzebna

Ukraińcy powinni zrozumieć, że ich

Nie trzeba komplikować języka, po-

tworzę dialogi, widzę sytuacje, z któ-

jest roztropność.

Dlaczego Iwano-Frankiwsk ma

historia jest jednocześnie historią

nieważ na świecie nie istnieje trud-

rych moglaby powstać literatura. Dużo

Tak, możemy być

tak nieproporcjonalnie wielu

Polski, szczególnie tereny Zachod-

ny bestseller. Musi być dobra wspól-

jednak z tego odrzucam, a to tymczasem

niezadowoleni, że nie

pisarzy w porównaniu z inny-

niej Ukrainy.

praca z wydawnictwami. Przede

tak sobie żyje swoim życiem.

w pelni nam pomagają,

mi miastami?

wszystkim trzeba mieć motywację

Gdy decyduję się

Nie możemy twierdzić,

ale nie wolno nam tej

Nasze tereny są regionem historycznie

i odpowiednio dużo pracować.

na pisanie ­ to

że Polacy, którzy

interesującym, zlożonym, nieuprosz-

pomocy lekceważyć.

Nad czym Pan obecnie pracuje?

czonym. Są miejscem kilku znaczących

najważniejsze zacząć.

tu osiedli, byli

Rozumiem, że

Jeżeli nie jest to tajemnicą.

wydarzeń historycznych i wielu in-

Dalej okazuje się, że jest

okupantami. Nasza

zwycięstwo Ukrainy,

nych rzeczy, które tworzyly tę tkani-

To nie tajemnica (uśmiecha się) od

tego w glowie bardzo

wspólna historia jest

to zwycięstwo calego

nę. Wiele osobowości, rzeczy, elemen-

czasu do czasu piszę krótkie opowia-

dużo i z tego powstaje

o wiele bardziej zlożona.

świata.

tów interesująco splatają się z innymi

dania. Planuję napisać powieść hi-

dzielo.

To, co mialo miejsce

opowieściami i wspaniale nadają się

storyczną z lat 30. XX wieku.