9

nr 5 (393) | 17­30.03. 2022

Wolna Trybuna

www.kuriergalicyjski.com

Kronika naglego powrotu do Polski

Zbigniew HERBERT,

Raport z oblężonego miasta

z Iwano-Frankiwska, d. Stanislawowa

Przekl. Maksym Stricha. 11 marca 2022 r.

Переклав з польської Максим Стріха,

11 березня 2022 р., в Києві. Збігнєв Герберт (1924­1998),

Звіт з обложеного міста

Я занадто старий, щоб носити зброю й битися опліч з іншими ­

з ласки мені відведено другорядну роль літописця

записую ­ не знати, для кого ­ історію облоги

мушу бути точним, але не знаю, коли почалося вторгнення

двісті років тому, в грудні, у вересні, а може, вчора на світанку

всі тут страждають на втрату відчуття часу

все, що нам залишилося, це відданість місцю

czekać. Tu nie ma toalet!!! Ja-

wyjaśniam. W samochodzie

ми досі захищаємо руїни храмів привиди садів і будинків

LIDIA KOWALCZYK

kaś kobieta prowadzi nas do

mlody mężczyzna, z tylu kobie-

якщо ми втратимо руїни, нічого не залишиться

24.04.2022 Iwano-Frankiwsk

zapomnianej przez wszystkich

ta z maleńkim dzieckiem. Tak,

13.00 ­ jesteśmy w kom-

toalety dworcowej, o malo hi-

nie dziwię mu się. Ich pewnie

я пишу, як можу, в ритмі нескінченних тижнів

plecie: mój kolega ze studiów,

gienicznych warunkach, zmu-

cofną. On jest w grupie 18-60,

понеділок: крамниці порожні, обіговою одиницею став щур

chlopiec z Syrii, który przedo-

szamy się do korzystania z niej,

ona chyba nie ma prawka. De-

вівторок: бургомістра вбито невідомими

stal się z rodziną do Niemiec ­

zapach i to co w środku nie za-

nerwują się, kto by się nie de-

середа: переговори про припинення вогню, ворог інтернував

repatriant, koleżanka ­ nowo

chęcają. Wiemy, że trzeba i je-

nerwowal. Jedziemy ,,zlotym

делегацію

poznana nauczycielka języka

steśmy wdzięczni przypadko-

pasem", nam teraz to wlaściwie

нам невідоме їхнє місцезнаходження, тобто місце страти

polskiego. Kolega z bratem z Al-

wej pani, że nam pokazala ten

nie stanie w tej kolejce prze-

четвер: по бурхливих зборах більшістю голосів відхилено вимогу

gierii nie jadą, nie mają wizy,

przybytek, bo normalnie nikt by

szkadza, tylko chcemy do toa-

про беззастережну капітуляцію

boją się, że zostaną zawróce-

go nie znalazl. Jedziemy. Może

lety. Na mapie stacje z toaletami

п'ятниця: почалася чума

ni na granicy lub inne strasz-

1-2 minuty. Pojawia się kolejka.

niby blisko. W realu, wieczność.

субота: вчинив самогубство Н.Н., незламний борець

ne wizje mają, decydują się

15 godzina. Czekamy, czeka-

Jest stacja, jest toaleta. Szczęśli-

неділя: не стало води, ми відбили штурм східної брами, що

zostać. Wiem, że mogą jechać.

my. Ruszamy, stoimy, czekamy.

wi. Nie wiem już która godzina.

зветься Брамою Завіту

Trzy siostry z jakiegoś kra-

Mijają nas. Mama z dzieckiem

Wyjeżdżamy ze stacji. Nie tak

ju też nie jadą, chcą jechać ra-

na ręku, z plecakiem i waliz-

latwo wrócić do kolejki. Awan-

я знаю, що все це одноманітно, це нікого не зворушить

zem pociągiem. Samochód jest

ką ­ idą ­ nie wiem jeszcze czy

tura, że to nie nasze miejsce.

na 5 osób. Po naradzie, na którą

daleko mają. Wracają, mężczy-

Jakoś wlączmy się do czekają-

я уникаю коментарів, стримую свої емоції, пишу про факти

granicę jedziemy, ruszamy. Nie

zna ­ mlody, jeden, drugi, trze-

cych. Wiemy, że mamy ,,zloty

мабуть, тільки вони цінуються на чужинських ринках

wiemy przecież gdzie lepiej.

ci..., w radiu podają, że nie pusz-

pas" ale już nie mamy odwagi

але з певною часткою гордості я хочу повідомити світу

Ciągly brak informacji, tylko

czają mężczyzn w wieku 18­60

nim jechać. Stoimy, jedziemy,

що завдяки війні ми виростили нову породу дітей

radio pracuje dzielnie i infor-

lat, to oni, nie przeszli. Slucha-

śpimy. Prezydent blaga o tar-

наші діти не люблять казок, вони граються в убивства

macje plyną. Telefon nie lączy

my radia, co się dzieje. Zaczy-

czę. Radio jest super. Jakie oni

наяву й уві сні вони мріють про хліб, суп та кістки

się z siecią. Wiemy, że Ukraina

na się noc. Pierwsza noc wal-

mają postawy. Niesamowici.

точнісінько, як собаки й коти

zostala zaatakowana i od bia-

ki. Radio daje uczucie, że masz

Śpimy. Ktoś pipczy klaksonem.

loruskiej strony. Czyli i polskie

jakąś moc, coś wiesz, wydaje ci

Chyba 6 rano, my dalej przy

ввечері я люблю блукати околицями Міста

granice mogą nie być dostęp-

się, że masz jakąś kontrolę nad

stacji. Może 10 metrów dalej. To

вздовж меж нашої загроженої свободи

ne. Luck przecież nie tak dale-

tym chaosem. Stoimy, jedziemy.

do nas. Straż graniczna, czy na

я дивлюся згори на юрми вояків, на їхні вогні

ko. Myślimy, żeby jechać przez

Komunikat ­ Bialoruś puści-

pewno? Tak na pewno. Mamy

я слухаю барабани, варварські крики

Slowację. W końcu wybieramy

la 4 rakiety w stronę Ukrainy,

jechać ,,zlotym pasem". Jedzie-

справді незрозуміло, як Місто все ще обороняється

przejście Chyrów-Krościenko.

gdzie lecą, jak dlugo leci taka

my, jedziemy, znowu blokada,

Jedziemy. Mapy wydrukowa-

rakieta? Znowu do Frankiw-

znowu wyjaśniam. Jedzie coś

облога триває довго, вороги повинні змінюватися

ne, w razie jakby nie bylo sie-

ska, lzy same się cisną. Plakać

na sygnale. Blokada musi ustą-

ніщо не пов'язує їх, окрім бажання нас винищити

ci. Sieć ktoś ma, na wi-fi dziala.

nie można. Stoimy, jedziemy.

pić. Jedziemy. Granica. Prosta,

готи татари імперці преображенські полки

Jeszcze po drodze wyrzucamy

Mama z plecakiem i walizą, tata

podstawowa kontrola po ukra-

хто їх порахує

śmieci.

z plecakiem i walizą, dziec-

ińskiej stronie, mamy wszyst-

кольори прапорів змінюються, як ліс на обрії

Piękny dzień, pierwszy wio-

ko w środku ­ idą. Wiadomo,

kie dokumenty ale my często

від ніжного пташиного жовтого навесні через зелений у червні до

senny. Slońce idealne. Ktoś mial

tata wróci żeby walczyć. Dwie

gościmy w takich miejscach,

зимового чорного

dziś świętować, zalegle urodzi-

dziewczyny z walizami. Je-

więc normalne, że mamy. Inni

ny, ktoś inne wydarzenie, mia-

dziemy, jedziemy, stoimy, sto-

nie muszą mieć, wystarczy do-

потім увечері, звільнившись від фактів, я можу думати

lo być tlusto ­ tlusty czwar-

imy. Nasz Syryjczyk to nasza

kument poświadczający toż-

про далекі давні речі, наприклад про наших союзників за

tek. I tlusto jest ­ od myśli, że

kuchnia ­ mamy wszystko

samość i już. Dla dziecka Akt

океаном,

to jakieś nieporozumienie, że

kanapki, batoniki, wodę. Tyl-

urodzenia. Żadnych szczepień,

я знаю, що вони щиро співчувають

nieprawda.

ko już toaleta byla dawno. Pre-

testów, nie trzeba. Zwierząt-

шлють мішки борошна, жири й добрі поради

Jedziemy, droga prawie pu-

zydent daje przemówienie. Aż

ka mogą jechać, procedury są

вони навіть не знають, що їхні батьки зрадили нас

sta, wszyscy dzielnie zostają

chce się z nim walczyć, zostać.

maksymalnie uproszczone. To

своїх колишніх союзників під час Другого Апокаліпсису

zgodnie z instrukcjami w do-

Jedziemy. Ileś samochodów co

czas stanu wojennego. Zielo-

сини бездоганні, вони заслуговують на подяку, тому ми вдячні

mach. Myśli, że może by jed-

jakiś czas wraca. To mężczyźni,

nej karty tak naprawdę też nie

вони не переживали облоги тривалістю в вічність

nak zostać, tam tyle samotnych

którzy odwieźli swoje żony, bli-

trzeba. Można później dokupić

ті, хто зазнали нещастя, завжди самотні

starszych ludzi, może trzeba

skich, kierowcy busów. Męż-

chyba kartę graniczną ­ czy

захисники Далай-лами, курди, афганські горяни

ich do schronów zaprowadzić,

czyźni muszą tu zostać. Toaleta

coś. Toalety. Panie sprzątacz-

wodę przynieść. Przydać się po

byla daleko. Śpimy, jedziemy,

ki pracują, pracują, czyszczą,

зараз, коли я пишу ці слова, прихильники угодовства

coś, potem refleksja, że chyba

śpimy. Gdzie toaleta. Ktoś do

rozmawiają, wspierają. Są ser-

отримали певну перевагу над партією незламних

się będzie większą zawadą na

nas podchodzi, i stwierdza, że

deczne, Mówimy o braku to-

звичайні перепади настрою, доля ще зважує все на терезах

tym etapie i więcej można zro-

stworzono dodatkowy pas dla

alet. Może będą mogly komuś

bić z Polski.

kobiet, możemy nim jechać,

powiedzieć. Granica polska.

кладовища ростуть, захисників меншає

Jedziemy. Nie wiem gdzie,

nasz kolega ma paszport UE,

Pani z SG cierpliwie tlumaczy

але оборона триває і триватиме до кінця

jemy posilek i dalej. Droga

więc może jechać. Jedziemy

dziewczynom przez nami, gdzie

piękna, jakby wojny nie bylo, to

zbawiennym pasem. Jedziemy,

się mogą udać, gdzie jest pomoc,

і якщо Місто впаде, а один заціліє

bylby cudny dzień. Nasz kole-

naprawdę jedziemy. Jesteśmy

gdzie się zwracać. Stara się po-

він понесе Місто в собі шляхами вигнання

ga z Syrii jest zbawieniem, ma

teraz tymi zlymi, którzy wy-

móc. Jest przemila. Dumna je-

він буде Містом

doświadczenie, mniej się boi.

rwali się z dlugiej kolejki. Trze-

stem z naszej SG. Koniec. Jeste-

Uciekal już od bomb, od wojny

ba nas blokować. Wychodzę,

śmy w Polsce. Co z tymi, którzy

ми дивимося в обличчя голоду, в обличчя вогню, в обличчя смерті

wiele razy, na różne sposoby.

wyjaśniam, że nie chcemy się

za nami? Wierzą, w silną Ukra-

найгірше ­ в обличчя зраді

Jakaś miejscowość 20 minut

,,wbijać" na Krzysia, że mamy

inę, wiem, że się spotkamy.

przed granicą. Wiemy, że mu-

taką informację, że ten pas

і тільки сни наші залишаються невпокореними

simy znaleźć toaletę, bo domy-

jest dla nas. Puszczają, jedzie-

Lidia Kowalczyk studiuje me-

ślamy się już, że trzeba będzie

my, znowu nas blokują. Znowu

dycynę w Iwano-Frankiwsku.

1982