28

nr 5 (393) | 17­30.03. 2022

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Lwowskie zabytkowe dzwony kościelne  (część 2)

Z powodu wojennych

jego śmierci ludwisarnię przy

ul. Króla Leszczyńskiego wy-

rekwizycji austriackich

kupil Wl. Felczyński, o czym

kościól św. Lazarza zostal

świadczą ogloszenia w pra-

bez żadnego dzwonu.

sie lwowskiej. Ale już w 1936

Dopiero w 1927 roku

roku Wl. Felczyński dziala

zamówiono trzy nowe

w Stanislawowie, gdzie pro-

dzwony w firmie Rudolfa

wadzi ludwisarnię w spólce z J.

Wilczyńskim.

Matheisela ze Lwowa.

Trzy dzwony do

JURIJ SMIRNOW

R

kościola pw. św. Lazarza

eklama z roku 1925 glosi-

zaklad R. Matheisela

la, że ,,Odlewarnia dzwo-

odlal w 1927 roku ze

nów Rudolf Matheisel"

skladek mieszczaństwa

znajdowala się we Lwowie

lwowskiego.

przy ul. Króla Leszczyńskiego

Otrzymaly one imiona

14. Zaklad powstal po I wojnie

,,Bartlomiej", ,,Lazarz"

światowej, pierwsze dzwony

pochodzily z 1922 roku. Ru-

i ,,Maria".

dolf Matheisel staral się zdobyć

popularność i uznanie wśród

Projekty dzwonów wyko-

lwowskich  zleceniodawców.

nal szeroko znany i ceniony we

W 1928 roku ofiarowal nowy

Lwowie doktor Rudolf Mękicki,

dzwon do swego parafialne-

kustosz Muzeum im. Jana III So-

go kościola pw. św. Elżbie-

bieskiego, utalentowany grafik,

ty. W sierpniu 1929 roku żona

muzealnik i historyk sztuki. 23

ludwisarza Emilia Matheisel

października 1927 roku dzwo-

ofiarowala dzwon na Cmentarz

ny uroczyście poświęcil arcy-

Janowski. Prasa lwowska pi-

biskup Boleslaw Twardowski,

KOŚCIÓL MATKI BOSKIEJ ŚNIEŻNEJ

sala: ,,Z kolei w sierpniu 1929

metropolita lwowski.

r. zostal poświęcony przez pro-

w Kaluszu i Przemyślu nie

nowe niekwalifikowane sily

na wystawie w Wilnie (1928),

Największy z dzwonów mial

boszcza parafii św. Anny ks.

mamy nic wspólnego".

powojenne, a nawet kilka firm

wielki zloty medal Powszechnej

na imię ,,Lazarz" i ważyl 356 kg.

kanonika Wincentego Rokic-

Jednak na początku lat 20.

żydowskich, nie mogąc się po-

Wystawy Krajowej w Poznaniu

Dzwon ,,Bartlomiej" ważyl 182

kiego nowy dzwon, zawieszo-

parafie byly biedne, zaś w kra-

zbyć swoich partackich wyro-

(1929).

kg, zaś ,,Maria" ­ 110 kg. Na-

ny na dzwonnicy znajdującej

ju szalala hiperinflacja. Dla-

bów jeżdżą z dzwonami po jar-

Ale Rudolf Matheisel z suk-

pisy na dzwonach odpowiada-

się zaraz za bramą glówną, po

tego o każde zamówienie za-

markach, a podszywając się pod

cesem wytrzymal konkurencję

ly nowej sytuacji politycznej,

wschodniej stronie, ofiarowa-

klady ludwisarskie walczyly

naszą firmę, sprzedają takowe

i fachowo wykonal liczne za-

świadczyly o przynależności

ny przez Emilię Matheisel. Do

z konkurencją i proponowaly

i narażają strony na nieobli-

mówienia ze Lwowa, również

Lwowa do państwa polskie-

tej pory wisialy dzwony prze-

zniżki lub rozlożenie termi-

czalne szkody. Oświadczamy

z terenów Malopolski Wschod-

go i zasadniczo różnily się od

niesione jeszcze w XIX wieku

nu wyplat. Charakterystyczne

kategorycznie, że na jarmarki

niej. Dostarczyl między inny-

napisów na dzwonach z roku

z Cmentarza Lyczakowskiego".

bylo np. ogloszenie ,,Odlewar-

nikogo nie wysylamy, ani spe-

mi nowe dzwony do lwowskich

1856. Na największym dzwo-

ni dzwonów Braci Felczyń-

cjalnych agentów nie mamy".

kościolów św. Elżbiety (1928),

nie napis opiewal: ,,Gdy nawą

Reklama i jakość

skich w Kaluszu (Malopolska)

Wysoką renomę ludwisarni

św. Anny (1925), franciszka-

wskrzeszonej Rzeczypospoli-

wyrobów zyskaly

i Przemyślu", w którym czyta-

braci Felczyńskich potwier-

nów (1927), św. Piotra i Paw-

tej kierowal Prezydent Igna-

my: ,,Poręka co do rozbicia do

dzaly liczne nagrody na presti-

la na Sygniówce (1928-1929),

cy Mościcki, w archidiecezji

dla odlewni

lat dziesięciu, a na wypadek,

żowych wystawach krajowych

kapucynów na Zamarstyno-

lwowskiej sprawowal pieczę

Rudolfa Matheisela

jeżeliby glos dzwonu kupio-

i zagranicznych, jako to wielki

wie (1928­1929), św. Lazarza

nad duszami Arcybiskup X.

zamówienia we

nego się nie podobal, to zmia-

zloty medal na Wystawie Ko-

(1927). Jeszcze większą byla

Boleslaw Twardowski, a wlo-

Lwowie i na prowincji.

na dozwolona na koszt firmy".

ścielnej w 1909 roku w Krako-

liczba dzwonów wykonanych

darzyl w mieście Lwowie Pre-

Mial on wytrzymać

Firma, zaniepokojona kon-

wie. W tymże roku zloty medal

do kościolów na prowincji.

zydent miasta Józef Neumann,

ostrą konkurencję

kurencją, umieścila w pra-

na Wystawie Rolniczo-Prze-

dzwony te ufundowalo miesz-

Wyroby Rudolfa

sie również tzw. ,,przestrogę".

myslowej w Stryju, Grand Prix

czaństwo lwowskie dla kościo-

renomowanych firm

Matheisela cieszyly się

Bracia Felczyńscy uprzedzają

na wystawie w Paryżu (1927),

la św. Lazarza R.P. 1927". Dzwon

Braci Felczyńskich

w tym dokumencie klientów, że

Grand Prix na wystawie Lie-

byl ozdobiony plakietą z pla-

zaslużonym uznaniem

i Karola Schwabe,

,,ze względu na to, że powstaly

gl w Belgii (1928), zloty medal

skorzeźbą św. Lazarza. Dzwon

wśród odbiorców

również mniej znanych,

,,Bartlomiej" zdobila plasko-

dzięki jakości

na przyklad Wladyslawa

rzeźba św. Bartlomieja i napis:

i staranności odlewów

Lechowskiego czy

,,Niech glos dzwonu tego niesie

i osobistej uprzejmości

Michala Brylińskiego

po wsze czasy dziękczynie-

ludwisarza.

nie Panu za wolność Ojczyzny.

(ul. Zamarstynowska

Niech blaga o pokój dla grodu

41).

Oto na przyklad podzię-

slawnego, który ,,pomnożycie-

Ogromne zapotrzebowanie

kowania parafii w Malecho-

lem polskości na Wschodzie"

na nowe dzwony zaintereso-

wie opublikowane we lwow-

od dawna, a ,,gniazdem orląt"

walo firmy nawet spoza Gali-

skiej ,,Gazecie Kościelnej": ,,Za

od r. 1918 zwan, pieczętuje się

cji. We lwowskiej prasie znaj-

3 dzwony lącznej wagi 500 kg,

chlubną dewizą Semper Fide-

dujemy reklamę warszawskich

dostarczone tutejszej parafii,

lis!". Trzeci dzwon ,,Maria" byl

zakladów ,,Babbit" ­ fabryki

czuję się w obowiązku publicz-

ozdobiony plaskorzeźbą ,,Mat-

amunicji, armatur i odlewni

nie podziękować Panu. Harmo-

ka Boska Częstochowska".

metali i żelaza Cholewińskiego

nijny glos dzwonów, przepięk-

Nad wykonaniem dzwonów

i Wąsowskiego. Szczególnie dla

ne dlugie napisy na dzwonach,

czuwal komitet wykonawczy

,,wielebnego  duchowieństwa

wzięcie przez Pana udzialu

w skladzie Kazimierz Mak-

firma uruchomila specjalny

w poświęceniu, bardzo dogod-

symowicz, dr Karol Badecki,

dzial odlewu dzwonów".

ne warunki splaty, oto co mi

Marian Bendel, X. Franciszek

Powstawaly również nowe

podnieść wypada. Bardzo Panu

Blotnicki, Wladyslaw Cinn, dr

ludwisarnie, na przyklad K.

imieniem wlasnym i parafian

Jan Poratyński, Karol Wenzel,

Felczyńskiego  w  Tarnopo-

dziękuję. ,,Szczęść Boże". Male-

Walery Wlodzimirski.

lu (ul. Tarnowskiego 64), który

chów, dnia 14 II 1926. Ks. Mi-

Nowe dzwony glosily chwalę

w reklamie pisal między in-

krut Leopold ­ proboszcz".

Bożą do jesieni 1943 roku, kiedy

nymi: ,,Fabryka i sklad dzwo-

Ostatnimi dzwonami odla-

zostaly zarekwirowane przez

nów kościelnych K. Felczyń-

nymi za życia Rudolfa Mathe-

okupacyjne wladz niemieckie.

ski i Spólka wylewa i posiada

isela byly trzy dzwony do

Jedną z najstarszych świą-

na skladzie dzwony wszelkich

lwowskiego kościola pw. św.

tyń lwowskich jest kościól pw.

wielkości po umiarkowanych

Wojciecha, poświęcone 3 grud-

Najświętszej  Panny  Maryi

cenach. Zwracamy uwagę, że

nia 1933 roku. 8 marca te-

Śnieżnej (MB Śnieżnej). Tra-

z firmą Braci Felczyńskich

goż roku ludwisarz zmarl. Po

dycja uznaje jego powstanie