14

nr 8 (396) | 29.04. ­ 16.05.2022

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Andrzej Potocki ­ droga do marszalka

Sejmu Galicyjskiego

Andrzej Kazimierz

pragnęli, by syn po zdobyciu do-

obu stron. Józef Potocki i Kata-

świadczenia zająl się admini-

rzyna z Potockich Kossakow-

Potocki, hrabia austriacki,

strowaniem licznych majątków

ska wszechstronnie popierali

urzędnik, polski dzialacz

ziemskich. Z listu Katarzyny

pierwszego namiestnika Galicji

polityczny w Galicji,

Potockiej dowiadujemy się, że

hrabiego Antoniego von Perge-

wlaściciel przedsiębiorstw

,,zawsze uważalam tę karierę za

na. Józef Potocki i jego malżon-

przemyslowych

przejściową ­ a potem abyś zająl

ka Anna Teresa z Ossolińskich

i olbrzymich majątków

się pracą przy administrowaniu

faktycznie zalożyli w Galicji

ziemskich. Byl

wlasności".

dynastię, której przedstawi-

Aby uzmyslowić sobie stan

ciele w różnych okresach obej-

marszalkiem Sejmu

posiadania krzeszowickiej li-

mowali najwyższe stanowiska

Galicyjskiego. Pośród

nii Potockich, przytoczymy

administracyjne.

ukraińskich badaczy tej

ich majątki. Byli największymi

Andrzej Potocki zdobywal

postaci warto przytoczyć

w Galicji wlaścicielami ziem-

podstawowe  wyksztalcenie

prace lwowskiej historyk

skimi, przedsiębiorstw rolni-

w domu od specjalnie dobra-

Oleny Arkuszy.

czych i przemyslowych oraz

nych nauczycieli. Byl wśród

kopalni. Ogólna powierzchnia

nich Aleksander Szedler, praw-

ich majątku wynosila okolo 19

nik, literat i pedagog, jeden

PETRO HAWRYLYSZYN

A

tys. ha, w Królestwie Polskim

z dzialaczy nielegalnego Sto-

­ 41 tys. ha, na Naddnieprzań-

ndrzej hrabia Potocki

warzyszenia Ludu Polskiego,

skiej Ukrainie ­ 27 tys. ha oraz

(1861­1908) byl przed-

dzialającego w Krakowie i Lwo-

dwie cukrownie. Należaly też

stawicielem

jednego

wie, którego celem bylo patrio-

do nich majątki na Węgrzech

z najbardziej wplywowych ro-

tyczne wychowanie mlodzieży.

i na Morawach.

dów magnackich w historii

Wspólnie z Karolem Szajno-

W 1885 roku Potocki rozpo-

Polski. Ród mial dwie galęzie

chą Szedler wydawal w latach

cząl pracę urzędnika w Mini-

od nazwy herbu: Srebrna Pila-

1852-1854 popularny w Gali-

sterstwie Spraw Zagranicznych

wa i Zlota Pilawa. Andrzej na-

cji ,,Dziennik Literacki". Będąc

w Wiedniu. Wielokrotnie spo-

leżal do rodu Potockich galęzi

pedagogiem z powolania Sze-

tykal się tam z czlonkami ro-

Srebrna Pilawa. Zgodnie z tra-

dler opiekowal się domowym

dziny cesarskiej i samym Fran-

dycjami średniowiecza i czasów

wychowaniem

Kazimierza

ciszkiem Józefem I. Wkrótce

nowszych przedstawiciele rodu

i Stanislawa Badenich. Badeni,

zostaje sekretarzem ambasady

powiązani byli koligacjami ro-

jak i Goluchowscy, należeli do

w Madrycie jako attache. Szyb-

dzinnymi z innymi rodami ary-

,,mlodszej generacji" arystokra-

ko opanowuje język hiszpań-

stokratycznymi: Zamoyskimi,

cji galicyjskiej, która od polowy

ski. W 1886 roku zostaje atta-

Leszczyńskimi, Wiśniowiecki-

XIX wieku szybko pozyskiwala

che ambasady Austro-Węgier

mi, Stadnickimi, Ossolińskimi

nowe pozycje w Galicji i kon-

w Paryżu. W lutym 1887 roku

i innymi. Nazwisko ,,Potoccy"

kurowala ze starymi rodami,

Potocki powraca do Wiednia

historycy wywodzą od miejsco-

w tym i w kwestii wychowa-

do pracy w Ministerstwie, a we

wości Potok Wielki w obecnym

nia dzieci. Wladyslaw Bade-

wrześniu 1888 udaje się dwa

woj. świętokrzyskim.

ni świadomie ksztalcil jedne-

miesiące na placówkę do Wiel-

go ze swych synów do kariery

Wedlug wersji oficjalnej

kiej Brytanii.

marszalka Sejmu Krajowego.

ZDJĘCIE ANDRZEJA POTOCKIEGO, 1908 R.

zalożycielem rodu

Matka zawsze byla dla syna

I udalo mu się to ­ Kazimierz

uniwersytecie w Grazie

szczególnym autorytetem. Pro-

arystokracji, ale byli też pocho-

Badeni byl nawet premierem

byl rycerz Żyroslaw

na poludniowym

wadzili aktywną koresponden-

dzący z rodzin mieszczańskich

Austrii. Kazimierz od czasów

z Potoku, który

cję i wielokrotnie otrzymywal

i chlopskich. Dzięki temu dzieci

mlodzieńczych przyjaźnil się

wschodzie Austrii.

wslawil się męstwem

od matki potrzebne rady. Tak,

elity wyrastaly nie w oderwa-

z bratem Andrzeja, Arturem

Studiowal prawo

w bitwie z Prusami

w odpowiedzi na zamiary An-

niu od realnego życia ówcze-

Potockim i byl częstym gościem

rzymskie, geografię,

pod Pilawą. Za swoje

drzeja uzależnić swą dalszą ka-

snego spoleczeństwa. Najlepsze

w krakowskiej kamienicy ,,Pod

filozofię, ogólną

męstwo otrzymal od

rierę od kilku warunków, za-

Baranami".

wyniki Andrzej Potocki wyka-

historię i psychologię.

strzegla syna, że ,,...we Wiedniu

zywal w historii i literaturze.

Lwowska  historyk  Ole-

króla herb szlachecki

Wkrótce jednak

należy mówić jedynie w jakich

W tym czasie historia byla ulu-

na Arkusza przypuszcza, że po

o tej samej nazwie.

warunkach będziesz mógl kon-

bionym przedmiotem większo-

przejściu do Potockich Szedler

przeniósl się na wydzial

Pierwsze wzmianki

tynuować slużbę, a nie stawiać

ści gimnazjalistów ­ wzmagala

przeniósl podobne nastawie-

prawa Uniwersytetu

o rodzie pochodzą

warunki...".

nie na swego następnego wy-

ich odczucia patriotyczne. Poza

Jagiellońskiego do

z końca XIV wieku.

nauką Andrzej pasjonowal się

chowanka. Często spotykano

Krakowa.

Ważnym czynnikiem

Jednak największe

jeździectwem.

nauczyciela z wychowankiem

pomyślnej kariery

sukcesy Potoccy

Wymagania do studentów

podczas spacerów po krakow-

W kwietniu 1880 roku prze-

gimnazjum na maturze byly

skim Rynku: ,,...szli powoli,

Potockiego byly liczne

odnieśli w XVII wieku,

rywa naukę dla jednorocz-

zajęci rozmową, nie zwraca-

bardzo surowe. O stosunkach

powiązania rodzinne

gdy przedstawiciele

nej slużby wojskowej w Pra-

jąc uwaię na otaczający świat.

pomiędzy wychowankami i na-

z austriackim dworem.

tego rodu obejmowali

dze jako ulan. Bierze wówczas

uczycielami świadczy ten fakt,

Chlopak, jak na swój wiek,

Bracia Artur i Andrzej

najwyższe funkcje

udzial w manewrach, które

że nauczyciel historii August

wyglądal niezwykle poważ-

Potoccy podejmowali

polityczne i wojskowe

swoją obecnością zaszczycil

Sokolowski nie chcial przyj-

nie, mial szlachetne rysy, me-

28-30 czerwca 1887

Rzeczypospolitej.

Franciszek Józef I.

lancholijny wyraz twarzy i tę

mować egzaminu od Andrzeja

Olbrzymie wrażenie wywar-

Potockiego, motywując swoją

niezwyklą koncentrację. Swo-

roku w Krakowie

lo na Andrzeju Potockim zabój-

Wówczas zrównali się bo-

decyzję tym, że udzielal mu pry-

im ciemnym, żalobnym strojem

i Krzeszowicach syna

stwo cara-reformaty Aleksan-

gactwem i pozycją z najwięk-

watnych lekcji.

rzucal się w oczy". Prywatne

Franciszka Józefa

dra II przez czlonka organizacji

szymi rodami magnackimi.

Po maturze trzeba bylo

lekcje nauczyciele prowadzili

I i następcę tronu

,,Narodna Wola" Ignacego Hry-

W czasie rozbiorów Polski Po-

w bibliotece palacu ,,Pod Bara-

studiować dalej. W tym cza-

Rudolfa Habsburga

niewieckiego.  Pochodzil  on

toccy byli pośród tych, którzy

sie w imperium Austro-Wę-

nami". Obok mieścil się pokój

z jego malżonką

z polskiej szlachty na Bialorusi

walczyli o utrzymanie i od-

gier bylo 8 uniwersytetów:

Szedlera, aby mógl on czuwać

Stefanią.

i Andrzej obawial się możliwych

zyskanie niepodleglości Rze-

we Wiedniu, Innsbruku, Gra-

nad przebiegiem zajęć.

antypolskich represji. Po slużbie

czypospolitej. W XIX wieku

zie, Pradze (czeski i niemiec-

W latach 1877-1879 Potoc-

w wojsku mlody Potocki konty-

Pięć lat slużby dyploma-

posiadali koligacje rodzinne

ki), Krakowie, Lwowie i Czer-

ki studiowal w znanym kra-

nuuje naukę uniwersytecką i 21

tycznej, doświadczenie życia

z Habsburgami.

kowskim gimnazjum św. Anny,

niowcach. Na Uniwersytecie

lutego 1884 roku zdobywa ty-

w innych europejskich krajach,

Potoccy byli jednym z pierw-

Lwowskim bylo wówczas trzy

najstarszej szkole średniej mia-

tul doktora prawa sub auspiciis

setki znajomości w wyższych

szych rodów, które uzyska-

wydzialy: teologiczny, filozofii

sta, która zostala zalożona już

Imperatis.

sferach uksztaltowaly świa-

ly potwierdzenie swego tytulu

i prawa. Medyczny otwarto do-

w 1588 roku w celu przygoto-

Dzialalność spoleczną An-

topogląd Andrzeja Potockiego

szlacheckiego ­ hrabiowskiego

piero w 1891 roku.

wania studentów na Uniwer-

drzej Potocki rozpoczyna w sluż-

i pozwalaly doskonale wyka-

­ z rąk cesarzowej Marii Teresy.

sytet Jagielloński.

Studia wyższe

bie dyplomatycznej, w której

zać się w polityce. W Galicji na

Bylo to swego rodzaju potwier-

W gimnazjum studiowa-

Potocki rozpocząl na

przebywal kilka lat. Jego rodzice

pewien czas o nim zapomniano.

dzenie gotowości do wspólpracy

lo wielu przedstawicieli świata