23

nr 8 (396) | 29.04. ­ 16.05.2022

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Tajemnice Stryjskiego Parku

(cz.II)

W 1952 roku nowe

sowieckie wladze miejskie

zbudowaly arkadę

wejściową do parku ze

strony ulicy Parkowej.

Wedlug relacji świadków

wykorzystano w tym

celu cztery kolumny

monumentalnego oltarza

glównego kościola sióstr

sakramentek. Reszta

części oltarza i rzeźby

dluta Piotra Wójtowicza

zostaly zniszczone.

W lecie 1924 roku uporządkowano parte-

do parku Kilińskiego, również parcelacji

rową część parku i ,,Slowo Polskie" dono-

części gruntów przylegających do cmen-

Akwarium, lub pawilon rybacki, wy-

Stryjskim śpiewano w piosenkach batiar-

silo, że ,,...park Kilińskiego w porównaniu

tarza. ,,Ta część parku, która dotychczas

korzystano jako szklarnię, zaś w dawnym

skich, kabaretowych, romantycznych

JURIJ SMIRNOW

z tym, co bylo przed rokiem, bardzo wy-

stanowi cmentarz, urządzona będzie

Pawilonie miasta Lwowa urządzono stylo-

(,,Ten Stryjski park, ten Wschodni Targ")

Parterową część parku ożywia nie-

przystojnial. Jest to prawdziwe cacko Lwo-

nadzwyczaj starannie, a w szczególności

wą restaurację. Akwarium dla Wystawy

czy też ulożonych w slynnym lwowskim

wa. Dla utrzymania w nim jeszcze więk-

wielki staw (jeziorko) dzielo miejskiego

wyposażona będzie w piękne aleje, prze-

Krajowej zaprojektowal architekt Jan Pe-

balaku. Jedną z najbardziej popularnych

ogrodnika Arnolda Röhringa. Jeziorko

szej czystości należaloby porozmieszczać

stronne trawniki i bogate klomby. Park

roś. W nowej szklarni dość szybko udalo

byla piosenka ,,W Stryjskim parku":

bylo i jest do dnia dzisiejszego ulubionym

skrzynki lub koszyki druciane. Na razie

Kilińskiego, dziś już bardzo piękny, bę-

się zgromadzić pokaźną liczbę roślin egzo-

W Stryjskim paku, na festyni

miejscem spacerów mam i nianiek z maly-

prawie z reguly widzi się poza lawkami

dzie niebawem jednym z najpiękniejszych

tycznych i wejście do niej bylo bezplatne.

Tam zabawa klawo plyni.

mi dziećmi, a lawki obok ­ wypoczynku

śmietniki, malo bowiem ludzi szanuje

parków w Polsce, a może i w Europie"

W 1929 roku mieszkanka Lwowa Hele-

Tam kucharek cala sić,

emerytów. Uroku temu miejscu dodają

czystość miejsca publicznego i niewielu

­ zapowiadala odezwa Magistratu Lwow-

na Burkowa przywiozla z Helu fokę, którą

Tam si bedzi ćmagę pić!

biale labędzie i ryby, które lubią karmić

zdobywa się na dobrą wolę, by papiery

skiego. Magistrat również zapowiadal, że

pokazala miastu. Zarząd parku postano-

Ta w szaliku, ta w ,,panama",

spacerowicze. W latach 20­30. staw re-

i odpadki odnosić do domu." W parku usta-

ekshumacja zwlok i przewóz je autem na

wil umieścić fokę ,,w dużym, bo kilkume-

Ta razówka, ta znów dama!

gularnie czyszczono z mulu i rzucanych

wiono nowe lawki ogrodowe i znaczną

Cmentarz Lyczakowski będzie przeprowa-

trowym basenie oranżerii, obok którego

Każda ma dziś koron pięć.

do niego różnych przedmiotów. W 1923

liczbę koszów na śmiecie. Tylko na lawki

dzona kosztami miasta, zaś na Cmentarzu

ma foka wiele piasku do wygrzewania

Ino, bracie, romans kręć!

roku pisalo na ten temat ,,Slowo Polskie":

Zarząd miasta przeznaczyl 10 tys. zlotych.

Lyczakowskim będą na ten cel zbudowane

na slońcu (...) Projektowanym jest wstęp

Ubral ja si w ancug nowy,

,,W Parku Kilińskiego sadzawkę spuszczo-

Jakież bylo zdziwienie, kiedy trzy lawki

nowe grobowce. Niestety, pieniędzy stale

do foki po 20 gr od osoby, z czego zbie-

Wysmarowal smalcem glowy,

no i wyczyszczono. Ryby ze stawku, które

znikly bez śladu. Dyrekcja parku znalazla

brakowalo i większość projektów magi-

rać się będzie fundusz na jej wyżywienie

Rękawicy wziąl na laby

cieszyly się taką sympatią publiczności,

jedną w pawilonie restauracyjnym, dwie

stratu pozostala tylko w planach.

i utrzymanie".

I sztajgujim do swej baby...

zwlaszcza gdy z żarlocznością polykaly

inne odnaleziono przypadkowo tylko za

Drewniana romantyczna budowla re-

Hulam sobi znów po parku

Parterowa część

precle i bulki, oddano w ilości 486 kg apro-

kilka lat. Okazalo się, że weseli biatiarzy

stauracji stala się prawdziwym malowni-

Glowy trzymam fest na karku.

parku Stryjskiego

wizacji miejskiej na sprzedaż, a uzyskane

lwowscy w nocy wyrzucili lawki do stawu.

czym akcentem w ozdobieniu parku. Pa-

Z nową babą znów sztajgujim,

stąd pieniądze obrócono na roboty planta-

W tymże 1928 roku w miesiącach let-

wilon zostal zbudowany wedlug koncepcji

Bo si szac chlopaka czujim.

byla miejscem

cyjne". Po poprawieniu brzegów sadzawkę

nich przeprowadzono regulację poszcze-

architekta Juliusza Hochbergera, zaś pro-

zabaw, festynów

na nowo nawodniono i narybiono.

gólnych ścieżek, urządzono wielki plac

jekt szczególowy wykonal inny lwowski

Tamte kochanki czy też inne panny

i różnych świąt

Po latach wojny parki lwowskie byly

zabaw dla dzieci i uporządkowano skarpę

architekt Karol Boublik. Jak pisal prof. Ja-

slużące stanowily we Lwowie poważne

okolicznościowych.

zaniedbane, wiele drzew zniszczono,

od ulicy Stryjskiej.

kub Lewicki, ,,budynek wzniesiono w kon-

środowisko zawodowe. Wedlug statystyk

Jeszcze z czasów

a w 1921 roku prasa pisala nawet o wypa-

W dzień parki lwowskie byly chronio-

strukcji szkieletowej, a elewację flanko-

w 1931 roku bylo ich w mieście ponad 21

austriackich w każdą

sie bydla na terenie sąsiedniego Cmenta-

ne przed zniszczeniem przez robotników

waly dwie wieże nakryte malowniczymi

tysięcy, podczas gdy robotników zatrud-

niedzielę, zwlaszcza

rza Stryjskiego. W 1922 roku ,,Wiek Nowy"

parkowych i stróżów, jednak trudno bylo

daszkami. W eklektycznej architekturze

nionych w dużych przedsiębiorstwach

opublikowal artykul, w którym napisal, że

zabezpieczyć teren przed wandalizmem

drewnianej budowli dają się wyróżnić ele-

bylo niespelna 8 tysięcy, robotników

latem, grala tu dęta

,,figury w parku Kilińskiego i w ogrodzie

,,nocnych wycieczkowiczów". Na terenie

menty stylu Ludwika Filipa i III Cesarstwa

przemyslu budowlanego ­ trzy tysiące,

orkiestra wojskowa.

Kościuszki rozpadają się, kruszą, niszcze-

parku i przyleglego do niego zaniedbanego

oraz wplywy stylu szwajcarskiego".

a pracujących w handlu ­ ponad 17 tysięcy

ją z dnia na dzień. ,,Nie lepiej wyglądala

Cmentarza Stryjskiego raz po raz odbywaly

Po zakończeniu Wystawy Krajowej

Co niedzieli w restauracji odbywaly

(w większości Żydzi).

sprawa z trawnikami, które w parterowej

się dzikie orgie i napady bandyckie. ,,Wiek

1894 roku do tej części parku przeniesio-

się koncerty, często znanych artystów,

Znaczącą grupę stanowily też lwow-

regularnie urządzonej części parku zajmo-

Nowy" w 1924 roku donosil, że ,,na Cmenta-

no tzw. Akwarium i dawny pawilon miasta

którzy przyjeżdżali na występy gościn-

skie prostytutki. W 1938 roku w mieście

waly bardzo ważne miejsce w organizacji

rzu Stryjskim, zniszczonym i zaniedbanym

Lwowa.

ne do Lwowa. Nic dziwnego, że o parku

bylo, tylko tych oficjalnie zarejestrowa-

i ksztaltowaniu przestrzeni parkowej.

zupelnie, dzieją się wieczorami, a zwlaszcza

nych, ponad 900 ,,kobiet lekkiego prowa-

w niedziele, najohydniejsze orgie apaszy

dzenia". Niezarejestrowanych prostytutek

,,Gazeta lwowska"

i cór Koryntu. Różne indywidua przycho-

bylo kilka razy więcej. Do tej liczby trzeba

w 1924 roku

dzą tam również w dzień i w bezwstydny

dodać różne ,,pokojówki" w drugorzęd-

sposób ,,opalają się", rozbierają się do naga

nych brudnych żydowskich hotelikach

alarmowala ,,z powodu

i plugawiąc miejsce spoczynku zmarlych".

czy ,,kelnerki" w tak samo brudnych pi-

wandalskiego

Prasa również pisala o wypasie by-

wiarniach, szynkach i mordowniach. Jed-

niszczenia przez

dla na terenie cmentarza. Krowy zanie-

nym z miejsc, gdzie ,,owe damy" szukaly

publiczność trawników

czyszczaly cmentarz, zaś różni zlodzieje

klientów, jak również uprawialy swój za-

w plantacjach

i poszukiwacze metalu rozbijali grobowce.

wód, byl wlaśnie Stryjski park i przylegly

miejskich. Inspektor

,,Nadto grobowce te slużyly za schronie-

do niego Cmentarz Stryjski. W maju 1925

miejskich plantacji

nie dla bandytów, którzy napadali na jadą-

roku policja prowadzila rajd w parkach i na

cych gościńcem stryjskim".

cmentarzach lwowskich. Reportaż o wyni-

zamierza otoczyć

Otóż, w 1929 roku powstal plan likwi-

kach rajdu ,,Gazeta Poranna" zatytulowala

trawniki drutami

dacji cmentarza i przylączenia tego terenu

bardzo wymownie, mianowicie ,,Olbrzymi

kolczastymi, przy

poploch w zacisznych ustroniach". W re-

czym jednak dla

portażu czytamy: ,,Nielitościwa ręka poli-

zabawy dziatwy

cji przerwala flirt 30 parom, zażywającym

będą w ogrodach

wczasów na ,,zielonej trawce". W niedzielę

31 maja wieczorem komisariat I P.P. wspól-

Kościuszki, Kilińskiego

nie z biurem sanitarnym dyrekcji policji

i Glowackiego

przedsięwziąl w parku Kilińskiego, na

zarezerwowane

Cmentarzu Stryjskim, na górce Pelczyń-

obszerne boiska".

skiej oraz w parku Jordana oblawę mającą

na celu polożenie tamy krytemu nierzą-

Byly to trudne czasy i w budżecie miej-

dowi, który tam na coraz większą skalę

skim pieniędzy brakowalo na wszystko.

w czasach ostatnich uprawiano. Przy-

Wladze miejskie znalazly jednak pienią-

trzymano ogólem 30 par w dość ,,zjed-

dze na uporządkowanie parku Stryjskie-

noczonych" pozycjach, które następnie

go, a nawet wybudowanie w 1922 roku

po sprawdzeniu na komisariacie i doklad-

nowej skoczni narciarskiej. W styczniu

nym wylegitymowaniu częściowo zostaly

tegoż roku na skoczni odbyly się mistrzo-

zwolnione, częściowo zaś ze względów sa-

stwa Lwowa w skokach. Zwyciężyl Leszek

nitarnych oraz za wlóczęgostwo oddane

Pawlowski z Klubu Sportowego ,,Czarni".

do aresztów policyjnych".