12

nr 16 (404) | 30.08.­15.09.2022

Wydarzenia

www.kuriergalicyjski.com

Profesor Pawel Boliński o wspólnych polsko-ukraińskich

pracach konserwatorskich w 2022 roku (cz. II)

Ekipa konserwatorów

pod kierownictwem

profesora Pawla Bolińskiego

rozpoczęla w 2022 roku prace

konserwatorskie również

w refektarzu dawnego

klasztoru ojców dominikanów

(obecnie Muzeum Historii

Religii). Prace finansuje

polskie Ministerstwo

Kultury i Dziedzictwa

Narodowego (MKiDN), zaś

Warszawski Narodowy

Instytut ,,Polonika" patronuje

pracom konserwatorskim

od strony merytorycznej.

Ze strony ukraińskiej

zespól konserwatorów

wspólpracuje ze lwowskim

Historii Religii. Dyrektor Orest Malec stara

przemalowane. Np. w 1912 roku przeprowa-

miejskim Zarządem Ochrony

się w miarę swoich możliwości nam pomóc

dzono gruntowny remont świątyni, w trakcie

Środowiska Historycznego

i uprzyjemnić żyjcie ­ powiedzial Pawel

którego przemalowano dekorację wnętrz.

i z katedrą restauracji

Boliński.

W 1946 roku kościól zamknięto i zamieniono

lwowskiej Akademii Sztuki.

Zespól konserwatorów pod jego kie-

na magazyn. Znaczną część oltarzy i innego

rownictwem prowadzi prace renowacyjne

wyposażenia zniszczono, wszystkie malowi-

jeszcze na kilku obiektach we Lwowie i na

dla zabielono. Dopiero w 1992 roku świątynię

TEKST I ZDJĘCIA

ziemi lwowskiej. Prace znajdują się na róż-

przywrócono parafii rzymskokatolickiej i roz-

JURIJ SMIRNOW

nych etapach i często trwają nawet przez

poczęto prace remontowe i konserwatorskie.

w 1948 roku zamknięty przez wladze so-

archiwalnego nakazuje pewną ostrożność".

Klasztor ojców dominikanów jest jedną

trzy ­ cztery sezony. Charakteryzując ko-

Zespól prof. Pawla Bolińskiego pra-

wieckie, zaś z 1951 roku budynek sakralny

Stanislaw Stroiński (1719­1802), m.in. autor

z najstarszych zabytkowych budowli Lwo-

lejny obiekt, Pawel Boliński powiedzial:

cuje w kościele od 2018 roku. Profesor

zostal zamieniony na magazyn zboża miej-

polichromii w rzymskokatolickiej katedrze

wa. Wedlug przekazów i tradycji zostal

­ Ciekawy obiekt ­ to kościól parafialny

opowiada:

scowego kolchozu. Kościól przywrócono

lwowskiej, byl w swojej epoce jednym

zalożony jeszcze w XIII wieku, zaś po raz

w Winnikach. Przepiękny barokowy kościo-

­ Zaczęliśmy od zachodniego przę-

do kultu w 1989 roku w stanie glębokiego

z najbardziej znanych i cenionych artystów

pierwszy byl wzmiankowany w zachowa-

lek przypisywany znanemu architektowi

sla, gdzie odsloniliśmy dwa XIX-wieczne

zaniedbania i profanacji. Zostaly znacznie

polskich, glównym przedstawicielem późno

nych dokumentach w latach 1370­1375.

Bernardowi Meretynowi. Tam pracujemy

malowidla, o których nikt nie wiedzial,

uszkodzone cenne freski, które wedlug

barokowego malarstwa ściennego w środo-

W ciągu wieków byl kilka razy przebu-

już trzeci rok. Prace konserwatorskie byly

mianowicie sceny Zmartwychwstania

wybitnego historyka sztuki Zbigniewa

wisku lwowskim.

dowany lub gruntownie remontowany,

jak zawsze poprzedzone badaniami i napisa-

i Bożego Narodzenia. Byly one zamalo-

Hornunga wykonal Stanislaw Stroiński

Profesor Pawel Boliński powiedzial:

zwlaszcza po groźnych pożarach, na przy-

niem programu konserwatorskiego. W ra-

wane grubą warstwą pobialu. Odkryliśmy

i jego uczniowie. m.in. Tomasz Gertner.

,,mamy szczęście do gospodarzy obiektu.

klad w latach 1408, 1511 i 1527. W refekta-

mach praktyk biorą udzial w naszych pra-

również zacheuszki z różnych faz historii

Krakowski historyk sztuki Andrzej Betlej

Ksiądz proboszcz cudowny, cieply czlo-

rzu (przystosowanym w Muzeum Historii

cach również studenci Lwowskiej Akademii

kościola, najstarsze i późniejsze. Trwają

tak opisuje artystyczne ozdobienie świą-

wiek, na każdym kroku pomaga zespolo-

Religii na salę konferencyjną) zachowaly

Sztuki, z nowego kierunku ­ konserwacja

prace przy sklepieniu, gdzie są malowidla

tyni: ,,Wnętrze kościola w calości pokryte

wi konserwatorów. Dziękuję mu bardzo.

się w lunetach sklepiennych pólkoliste ma-

malarstwa ściennego. Do tej pory takiego

XVIII-wieczne. Próbujemy te malowidla

malowidlami iluzjonistycznymi, na które

Malowidla w Husakowie zostaly w 1932

lowidla olejne z I polowy XIX wieku, uka-

kierunku na Lwowskiej Akademii Sztuki nie

ladnie zakonserwować. Są to malowidla

skladają się artykulacja architektoniczna,

roku przemalowane przez Jerzego Janisza,

zujące kościoly i klasztory dominikanów

bylo. Nie bylo takiego kierunku i na innych

z początkowej fazy budowy kościola.

oltarze boczne oraz sceny figuralne i orna-

który zajmowal się odnowieniem fresków

w Bohorodczanach, Dzikowie, Podkamie-

uczelniach w Ukrainie. Ukraińcy, którzy

W jednym przęśle są też ladne rokokowe

mentyka... Na ścianie zamykającej prezbi-

również w kościele ojców jezuitów we

niu, Żólkwi, Tulczynie i Jaroslawiu. Owe

teraz pracują w różnych miejscach w Ukra-

malowidla. W ogóle w kościele jest wiele

terium, za obecnym oltarzem glównym,

Lwowie. Przemalowal w Husakowie skle-

obrazy w technice olejnej malowano bezpo-

inie, również we Lwowie, zdobywali swoje

fragmentów różnych malowidel z różnych

pierwotna malowana struktura oltarzowa

pienie i prezbiterium. Przepiękny malowa-

średnio na ścianie. Na sklepieniu zachowala

umiejętności na stażach za granicą lub pod

epok, od XVIII do XX wieku. Zachowaly

­ jednokondygnacyjna, w formie aediculi

ny iluzjonistyczny oltarz w prezbiterium

się stiukowa dekoracja zlożona z motywów

kierownictwem swoich starszych kolegów.

się resztki iluzjonistycznego glównego

zlożonej z par pilastrów podtrzymujących

zostal na początku XX wieku zaslonięty

rocaille, która przedstawia m.in. insygnia

Lwowska Akademia Sztuki jako pierwsza

oltarza malowanego na ścianie. Wiemy

belkowanie ze zwieńczeniem".

drewnianym oltarzem, brzydkim, olbrzy-

papieskie i biskupie, krzyż, kielich z hostią

w Ukrainie postanowila odtworzyć ten kie-

jak wyglądal ze starych przedwojennych

Sufit zdobi figuralny fresk ze sceną ,,Św.

mim i nieciekawym. Odnowienie iluzjoni-

oraz godlo zakonu dominikanów.

runek ­ specjalizację.

zdjęć. Bardzo oryginalnie!

Stanislaw przedstawia wskrzeszonego Pio-

stycznego oltarza będzie wielkim wyzwa-

Obecnie w refektarzu pracuje pięć kon-

Profesor Pawel Boliński byl wlaśnie

Przed konserwatorami jeszcze dużo

trowina królowi". Nad chórem muzycznym

niem dla ekipy konserwatorskiej. Mamy

serwatorek pod kierownictwem profesora

jednym z inicjatorów i organizatorów tego

pracy i to nie na jeden rok. Zespól Pawla

­ św. Cecylia siedząca na chmurze, gra-

problem co zrobić i jak zrobić, żeby dostać

Pawla Bolińskiego. Wszystkie w poprzed-

kierunku na Lwowskiej Akademii i obecnie

Bolińskiego kontynuuje również prace kon-

jąca na organach, obok aniol. W centrum

się do fresków za drewnianym oltarzem

nich latach pracowaly w jego zespole przy

w czasie wolnym podczas przyjazdów do

serwatorskie przy iluzjonistycznych malo-

sklepienia nawy scena ,,Koronacja Matki

i w jaki sposób je potem wyeksponować.

konserwacji fresków w kościele ojców je-

Lwowa wyklada na uczelni i organizuje prak-

widlach ściennych z epoki baroku, czyli

Boskiej, z udzialem adorujących aniolów

Póki co chcemy sfinalizować prace przy

zuitów. Tegoroczne prace w refektarzu ­ to

tyki dla studentów na obiektach, które kon-

z drugiej polowy XVIII wieku, w kościele

oraz grupy Apostolów". Andrzej Betlej

sklepieniu, ponieważ byl tam stan awa-

tylko pierwszy etap prac zaplanowanych

serwuje jego polsko-ukraiński zespól.

w Husakowie, dziekanatu samborskiego.

uważa, że ,,cechy stylistyczne malowidel

ryjny. Pracujemy już trzeci rok i dla zakoń-

na kilka lat. Obecnie konserwatorki pracują

Kościól parafialny w Winnikach pw.

Konserwatorzy pracują na tym obiekcie

pozwalają w zasadzie przyjąć atrybucje

czenia konserwacji fresków na sklepieniu

nad oczyszczeniem i zabezpieczeniem ma-

Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny

już trzeci sezon. Zabytkowy kościól zostal

Z. Hornunga, choć brak potwierdzenia

potrzebny nam jeszcze jeden sezon. Nam

lowidel i rokokowej sztukaterii. W trakcie

zostal zbudowany, ozdobiony i wyposażony

zawsze przytrafiają się mocno zniszczone

prac udalo się odnaleźć również starsze

w latach 1738­1766. Od roku 1750 Winniki

kościoly ­ jesteśmy ,,brygadą do spraw

warstwy malarskie z różnych okresów

zakupil lwowski biskup sufragan Samuel

specjalnych".

czasu, m. in. fragmenty pięknych fresków

Glowiński, który wlaśnie byl glównym ini-

Profesor Pawel Boliński w 2022

rokokowych, resztki herbu dominikanów

cjatorem budownictwa świątyni i przeka-

roku rozpocząl nowy projekt badawczy

na ścianie zachodniej. Nic dziwnego, gdyż

zal prowadzenie parafii lwowskim ojcom

w Podhorcach, gdzie ogromny XVII-wiecz-

refektarz w swej historii byl kilka razy

pijarom. Wedlug historyka sztuki Piotra

ny zespól rezydencji magnackiej sklada się

na nowo ozdabiany w miarę uplywu cza-

Krasnego, kościól zostal zbudowany w sty-

z palacu, kościola pw. św. Józefa i parku.

su, zgodnie z modą artystyczną i posiadal

lu barokowym, ,,w którym występuje wiele

Profesor ze swoimi wspólpracownikami na

kiedyś sklepienie krzyżowo-żebrowe. Ale

elementów zbliżonych do motywów stoso-

razie skupil się na przygotowaniu projektu

w drugiej polowie XVIII wieku powstalo

wanych w pierwszej polowie XVIII wieku

konserwatorskiego na wielką skalę, który

tam sklepienie kolebkowe z lunetami i nowy

przez twórców tzw. radykalnego baroku

będzie obejmowal wszystkie zachowane

wystrój rokokowy, również nowe warstwy

czeskiego". W swoich formach architekto-

elementy wystroju rzeźbiarskiego i malar-

malowidel monochromowych. Lata później-

nicznych, wyposażeniu (które nie zachowalo

skiego nie tylko w kościele, ale w obrębie

sze przyniosly dalsze zmiany w ozdobieniu

się) i ozdobieniu artystycznym (malowidla

calego zalożenia. Przed konserwatora-

refektarza, np. w międzywojniu w jednym

zachowaly się tylko częściowo), kościól

mi stoi zadanie w odpowiedni sposób we

z kartuszy zostalo namalowane godlo pań-

winnicki jest bliski grupie kościolów zbudo-

wspólpracy z Lwowską Galerią Sztuki

stwa polskiego. W trakcie oczyszczenia

wanych w Galicji przez Bernarda Meretyna,

przygotować calą dokumentację i w 2023

późniejszych podbialów odslonięto kilka

mianowicie w Nawarii, Horodence, Hodowi-

roku już rozpocząć prace konserwatorskie.

elementów ozdobienia z różnych epok. Ge-

cy, Tarnogrodzie, Kolomyi, Busku, Brzozdow-

Użytkownikiem kościola pw. św. Józefa jest

neralnie wystrój refektarza pochodzi z XVIII

cach. Charakterystycznymi w wyposażeniu

miejscowa parafia greckokatolicka. Teraz

wieku, natomiast niektóre z cenniejszych

kościola byly architektoniczne kompozycje

w Podhorcach zbiera materialy do przygo-

odnalezionych elementów będą w trakcie

rzeźbiarsko-malarskie oltarza glównego

towania projektu konserwacji doktor Paula

konserwacji zachowane i należycie wyeks-

i bocznych. Retabula oltarzy przedstawio-

Musial, absolwentka Akademii Sztuk Pięk-

ponowane. ­ W trakcie tegorocznych prac

no na ścianach w postaci iluzjonistycznych

nych w Krakowie, która obronila doktorat

KLASZTOR OJCÓW DOMINIKANÓW, OBECNIE MUZEUM HISTORII

konserwatorskich ulożyla się bardzo dobra

malowidel. Ściany świątyni również zdobily

z konserwacji rzeźby i już od lat pracuje

RELIGII

wspólpraca z ukraińską dyrekcją Muzeum

iluzjonistyczne barokowe freski, kilka razy

w ekipie prof. Pawla Bolińskiego.