14

nr 16 (404) | 30.08.­15.09.2022

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Duszą szkoly jest nauczyciel ­

Przyczynek do historii lwowskiej pedagogiki specjalnej

Duszą szkoly jest

nauczyciel; od dobrych

też nauczycieli zależy

w przeważnej części dobry

stan instrukcyi. Najlepsze

ustawy i plany naukowe

nie przydadzą się na nic,

jeśli nie znajdą zdolnych

wykonawców, którzy

by przejęci ich duchem,

pojmowali trafnie swe

zadanie i szczerze byli

rozmilowani w swem

pięknem powolaniu

SZKOLA ŚW. ZOFII (PÓŹNIEJ SZKOLA SPECJALNA ŚW. KAZIMIERZA)

(cytat z I Sprawozdania

­ BUDYNEK WIDOCZNY CENTRALNIE, SKRZYŻOWANIE ULIC ŚW.

Dyrekcji Seminarium

ZOFII I PULASKIEGO

nauczycielskiego

ALBIN GAWLIK Z KOLEGAMI NAUCZYCIELAMI

żeńskiego we Lwowie

,,Kilka uwag o potrzebie zasto-

nauczyciela szkól ludowych we

1871­1897)

sowania się do indywidualności

Lwowie, prowadzącego również

dziecka w szkole, w szczególno-

bezplatne 3-stopniowe kur-

ści ze względu na dzieci umy-

sy organizowane przez Aka-

ANNA KOZLOWSKA-RYŚ

A

slowo upośledzone" podkreślal,

demickie Kolo ,,Towarzystwa

,,rozmilowani w swem

że każde dziecko ­ pominąw-

Szkoly Ludowej" dla doroslych

powolaniu" byli (i są)

szy to z najglębszymi formami

analfabetów; oraz nauczyciel-

niewątpliwie  pedago-

niesprawności intelektualnej ­

kę lwowskich szkól ludowych

dzy uczący dzieci specjalnej

dysponuje jakimiś zdolnościa-

Klementynę Sternalównę. Od-

troski ­ w tym dzieci upośle-

mi, a zadaniem nauczyciela jest

byli oni 6-tygodniowy kurs

dzone intelektualnie. Jak pod-

je dostrzec i stopniowo rozwi-

w Wiedniu, a potem w ramach

praktyki zwiedzili szkoly i za-

kreślal znany lwowski pedagog

nąć. ,,Stanąć należy na poziomie

klady wychowawcze dla dzieci

Mieczyslaw Tytus Baranowski

zdolności dziecka", postulowal.

anormalnych w Pradze, Drez-

(1851­1898) ­ dyrektor lwow-

Jako że waga problemu byla duża,

nie, Lipsku, Chemnitz-Alten-

skiego seminarium żeńskie-

organizowano dla pedagogów

dorf, Frankfurcie nad Menem,

go, wieloletni redaktor ,,Szko-

odczyty i konferencje, podczas

Idstein i Biedermannsdorf.

ly", autor wielu podręczników

których mogli wymieniać się

­ wychowawcy tych uczniów

doświadczeniami i prezento-

Praktyki  obydwojga  za-

,,powinni być przejęci milością

wać nowe pomysly mające dalej

kończyly się zdaniem w Linzu

i serdeczną życzliwością", ce-

usprawniać nauczanie. We Lwo-

w 1908 r. egzaminu ,,do naucza-

chować się cierpliwością i wy-

wie ich organizacją zajmowal się

nia umyslowo upośledzonych".

rozumialością, bowiem nauka

istniejący od 1868 r. lwowski

W tym samym roku we Lwo-

ALBIN GAWLIK Z ŻONĄ MARIĄ Z KOZLOWSKICH

tych uczniów ,,musi odby-

oddzial Polskiego Towarzystwa

wie ukazala się nakladem c.k.

wać się bardzo zwolna, malemi

uzupelniającą dla sluchaczy

pedagogom pracującym z ucznia-

Pedagogicznego w porozumieniu

Rady Szkolnej Okręgu Miej-

dawkami i w należytem stop-

seminariów nauczycielskich.

mi niepelnosprawnymi inte-

z zarządem Towarzystwa Szkól

skiego publikacja Klementy-

niowaniu". O kilkorgu z tych

W l892 r. ,,Szkola" w numerze 45

lektualnie zalecal poblażliwość,

Ludowych.

ny Sternalówny pt. ,,Szkoly dla

lwowskich pedagogów będzie

ponownie podjęla temat:

cierpliwość oraz wyrozumia-

W pierwszych latach XX w.

dzieci umyslowo upośledzo-

Zajęcie się dziećmi umy-

więc mowa. Jedynie o kilkorgu

lość, zaznaczając, że każdy może

we Lwowskiej Radzie Szkol-

nych", natomiast trzy lata póź-

slowo upośledzonymi jest rze-

­ a zwlaszcza o dwojgu, bowiem

się czegoś nauczyć, na miarę

nej Okręgowej zrodzila się idea

niej, w październiku 1911 r.

czą bardzo ważną. Tysiące ta-

informacji o nich jest niewiele,

wlasnych możliwości, a pro-

wyksztalcenia  odpowiedniej

z inicjatywy Lwowskiej Okrę-

kich dzieci marnieje w glupocie

sama zaś problematyka znana

blemy w przyswajaniu wiedzy

kadry pedagogicznej. Rozpi-

gowej Rady Szkolnej otworzo-

i zwiększa szeregi zbrodniarzy.

jest zapewne wylącznie wą-

przez ,,uczniów slabego umyslu,

sano więc konkurs w poszu-

no ,,szkolę specjalną dla dzieci

Wychowanie dzieci glupowa-

skiemu gronu specjalistów.

tępo pojmujących" nie powinny

kiwaniu odpowiednich na-

slabo umyslowo rozwiniętych",

tych, stosownie w mlodości po-

Zagadnieniem

uczniów

stać się podstawą do podejmo-

uczycieli, którzy by ksztalcili

a jej kierownikiem zostal Albin

kierowane zdola rozwinąć ich

Gawlik. Jest to pierwsza tego

mających trudności z nauką,

wania decyzji o zupelnej rezy-

się w tym kierunku na kursach

umysl do tego stopnia, że prze-

rodzaju szkola w Galicyi. (...)

a zwlaszcza potrzebą utworze-

gnacji z ksztalcenia. Zachęcal

specjalistycznych prowadzo-

stają być ciężarem dla spole-

Galicya, która liczy 4000 dzie-

nia osobnych zakladów szkol-

do stosowania pochwal, by bu-

nych w Wiedniu, Pradze, Linzu

czeństwa i zagrażać mu uczyn-

ci anormalych, dotąd nie miala

nych dla dzieci intelektualnie

dować w wychowankach wia-

i Grazu. Spośród zglaszających

kami zbrodniczymi.

ani zakladu ani szkoly dla tych

upośledzonych zajęla się w koń-

rę we wlasne sily, oparcie nauki

się kandydatów zakwalifiko-

ulomnych na umyśle dzieci. (...)

cu lat 60. XIX w. lwowska ,,Szko-

W numerze tym Wlady-

na ćwiczeniach zmyslu i na-

wano do wyjazdu Albina Gaw-

Specyalna komisya, zlożona

la", organ prasowy Polskiego To-

slaw  Świechlo,  nauczyciel

ukę poglądową. Podobnie inny

lika, absolwenta Seminarium

z inspektora szkolnego, leka-

warzystwa Pedagogicznego. Już

szkól w Tarnopolu i Lwowie,

(anonimowy) autor artykulu pt.

Nauczycielskiego w Krośnie,

rza i nauczyciela specyalisty

w drugim roku wydawania pi-

badala dzieci, mające uczęsz-

sma ­ w 1869 r. ­ ukazal się ar-

czać do tej szkoly. Kierownictwo

tykul prezesa oddzialu krakow-

i nauczanie objąl p. Albin Gawlik

skiego Towarzystwa Andrzeja

(...) ­ podawala galicyjska pra-

Józefczyka pt. ,,O umyslach tępo

pojmujących", w których autor

sa codzienna i pisma specjali-

sformulowal konkretne porady

styczne. Szkola znalazla swoje

dla nauczycieli. Do problematy-

pomieszczenia przy ul. Podwale

ki tej wrócono w latach 80. XIX

15 w budynku szkoly żeńskiej

w. W 1883 r. na lamach ,,Szko-

im. St. Staszica i funkcjonowala

ly" swój artykul pod tytulem ,,Ze

tam do 1918­1919.

szkoly [O potrzebie osobnych

Lwowskich pionierów pe-

zakladów szkolnych dla dzie-

dagogiki specjalnej ­ Albina

ci upośledzonych]" zamieścil

Gawlika i Klementyny Sterna-

Szczęsny Parasiewicz, absol-

lówny ­ nie moglo zabraknąć

went lwowskiego seminarium

na zorganizowanej w pierw-

nauczycielskiego,  aktywny

szych dniach kwietnia 1912 r.

dzialacz oświatowy i redaktor

w Brnie konferencji poświę-

tegoż pisma, a rok później ko-

conej opiece i nauczaniu upo-

lejny ­ zatytulowany ,,Ucznio-

śledzonych dzieci i mlodzieży.

wie slabego umyslu (z zapisków

Znaleźli się w skladzie delega-

nauczyciela wiejskiego)". Arty-

cji reprezentującej Galicję, wraz

kuly te zalecano jako literaturę

z lekarzem miejskim Krakowa

SZKOLA LUDOWA IM. ST. STASZICA PRZY UL. PODWALE WE LWOWIE