19

nr 16 (404) | 30.08.­15.09.2022

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

rządu i jedynie przedmiotem

dodatniej wartości, bez żad-

nego znaczenia dla kraju i jego

spoleczeństwa. W ciągu na-

stępnych 20 lat do skarbu pań-

stwa z handlu solą wplynęlo

1,5 mln zlotych, a w 1832 roku

sprzedaż soli za granicę przy-

niosla dochód 1,386 mln zlo-

tych. W 1891 roku wartość soli

z Galicji, sprzedawanej za gra-

nicę, sięgala 6­7 tys. zlotych

reńskich.

Aby ocenić ten wynik, na-

leży dokladnie przyjrzeć się

wszystkim aspektom produk-

cji soli. Wartość produkcji po-

szczególnych  warzelni  soli

UTOROPY, MIESZKANIEC MIEJSCOWOŚCI DEMONSTRUJE PROCES

kamiennej i kuchennej przed-

ODPAROWYWANIA SOLI W KOSZYKU, 2010 R.

LANCZYN. ARCHEOLOG I. KOCZKIN BADA MIEJSCE SOLNEGO

stawiona jest wedlug danych

ŹRÓDLA-KOPANKI, 2010 R.

Urzędu Skarbu we Lwowie.

zostal decyzją wladz, ponie-

Robi tu przede wszystkim wra-

waż pracowali tu przeważnie

Dopiero od 1882 roku koszty

wykorzystywać

solankę,

żenie znacznie zaniżona war-

Ukraińcy, sklonni do dzialal-

produkcji wzrosly, równolegle

wydobywającą się wskutek

tość produkcji soli, zaczynając

ności antyrządowej. Prócz tego

ze wzrostem wydobycia.

częstych osunięć się tune-

od 1872 roku, gdy sięgala ponad

kopalnia byla konkurencją

W 1901 roku warzelnia

li kopalni, leżących pod calym

12 mln zlotych reńskich. W tym

dla kopalni w Bochni i Wie-

w Lanczynie przy produkcji

Kosowem. Prace podziemne

czasie, w 1892 roku, nie sięgala

liczce kolo Krakowa. Na miej-

soli wykorzystywala jedynie

powodowaly częste osuwanie

nawet 8 mln zlotych reńskich.

scu warzelni zorganizowano

naturalną solankę, natomiast

się okolicznych wzgórz. Do-

Taki spadek zmusza nas zasta-

zaklad leczniczy. W tym celu

w warzelniach Delatyna i Ko-

prowadzilo to wreszcie do po-

nowić się nad cenami, tworzą-

rozszerzono laźnię, gmach lo-

sowa bogate zloża soli o kon-

wstania niewielkiego stawu,

cymi wartość calej produkcji.

downi przebudowano na inha-

centracji 25­60% zalegaly w 22

który z czasem się rozszerzal.

Ceny monopolistyczne sprze-

latorium i wyposażono w od-

podziemnych komorach. Z nich

Od 1870 r. podziemne wydoby-

daży soli od końca XVIII wieku

powiednią aparaturę, gmach

wykorzystywanych bylo je-

cie soli wstrzymano, ale przed

LANCZYN, UROCZYSZCZE

zmienialy się wielokrotnie, po-

zaś dyrekcji przebudowano na

dynie 14 o objętości 61 tys. ton.

I wojną światową, gdy w jed-

WORIUK, SOLANKOWE

cząwszy od umowy austro-wę-

kasyno, kawiarnię i bibliotekę

W 1923 roku poklady soli w De-

nej z kopalni odkryto krysta-

ŹRÓDLO. 2010 R.

gierskiej z dnia 7 czerwca 1868

z czytelnią. Uporządkowano

latynie znaleziono na glęboko-

liczną sól, rząd przeznaczyl

utrzymywal laźnię do kąpieli

r. prawa monarchii austriackiej

okoliczny park i zalożono kor-

ści 2000 m, a wielkość zlóż wy-

koszty na zakup mlyna do jej

solankowych, z których mogli

ty tenisowe. W pierwszym se-

i rozporządzenia ministerstwa

nosila ­ 16­20 m (18­22 tys. m

przemialu. Wydobycie trwalo

korzystać wszyscy pracow-

zonie zaklad okazal się bardzo

finansów Austrii. Wedlug tych

sześc. każdy). Roczna produk-

do 1915 roku, kiedy to woda ze

nicy i goście. Za zezwoleniem

dochodowy, więc w kolejnym

dokumentów zniżone zostaly

cja mogla sięgać 5­6 tys. ton.

stawu zalala kopalnię. Później

dyrekcji przeprowadzano wy-

sezonie (1939) wybudowano

wówczas dla calej Austrii ceny

Wydobycie soli w Lanczynie

wypompowywano sól i odpa-

cieczki w gląb kopalni tunelami

basen 75x25 m, a w kasynie

sprzedaży soli prawie o 5 zlo-

i Kosowie w latach 1913­1935

rowywano w trzech żelaznych

na poziomie 300 m.

dodano pokoje z wannami dla

tych reńskich za cetnar, zlikwi-

bylo niewielkie. Warzelnia

kotlach o powierzchni 195 m

W okresie międzywojen-

kąpieli solankowych. Orga-

dowano również produkcję soli

w Lanczynie należala do spól-

kw.

nym produkcja soli byla stop-

nizatorzy spodziewali się, że

dla zwierząt domowych.

ki akcyjnej ,,Royal" i pracowa-

Oprócz produkcji soli (prze-

niowo zmniejszana, aż do 1938

zaklad uzupelni brak atrak-

Zaczynając od 1868 roku

lo w niej 30 robotników. Wa-

ważnie kuchennej i częścio-

roku, gdy kopalnię w Kosowie

cji rozrywkowych i znacząco

ceny soli w Austrii nie zmie-

rzelnię w Kosowie zamknięto

wo kamiennej) praktykowa-

zamknięto ostatecznie. Byl to

wplynie na rozwój turystyki

nialy się zasadniczo i byly

w 1938 roku.

ne bylo również stosowanie

najważniejszy zaklad prze-

i wypoczynku.

aktualne do 1875 roku przed

Kopalnia  soli  kamiennej

solanki w celach leczniczych.

myslowy Kosowa i zamknięty

Interesujący jest fakt, że

wprowadzeniem systemu me-

w Kosowie z czasem zaczęla

W tym celu zarząd kopalni

w 1970 roku powódź wymy-

trycznego. Dla określenia real-

Produkcja soli w niektórych warzelniach Huculszczyzny w latach 1913-1935

la w dolinie Prutu drewniany

nego dochodu z warzelni gali-

rurociąg. Wspominano, że mógl

cyjskich konieczne byly dane

Warzelnia 1913

1926

1927

1928

1929

1930

1931

1934

1935

on slużyć do transportowania

o wartości produkcji i sprzeda-

solanki do warzelni, gdy dzia-

ży wyprodukowanej soli. Dane

Lanczyn

4460

4548

5613

5743

5921

4847

4252

1512

1450

lala tu parowa maszyna. Nie-

te wskazują, że w latach 1869­

którzy historycy uważali, że

1879 i 1881 roku koszty pro-

Kosów

1451

3333

3423

4425

5241

4165

4378

?

?

byl to rurociąg z czasów impe-

dukcji soli zmniejszaly się po-

rium rzymskiego.

przez ograniczanie wydobycia.

Pomoc rodakom w obliczu wojny na Ukrainie

Rosyjska inwazja spowodowala

dziękują, że Polska o nich pamięta. Jest to

w ramach zadania publicznego dotyczącego

ogromny kryzys humanitarny

pomocy Polonii i Polaków za Granicą 2022.

dla nich bardzo ważne. Dziękują nam i prze-

na Ukrainie. Wiele

­ Realizując kilka lat temu projekt

kazują też podziękowania dla tych, którzy

osób, również polskiego

nam dają tę pomoc, żebyśmy mogli tutaj ich

wsparcia seniorów, zwlaszcza osób sa-

pochodzenia, wyjechalo

motnych z malych miejscowości, udalo

wspomagać ­ powiedziala Maria Ziembo-

z kraju, a ci, którzy zostali,

wicz, prezes Domu Polskiego w Samborze.

nam się stworzyć bazę danych osób, które

często żyją w skrajnie trudnych

Pomoc z Polski dotarla też do Iwano-

należy wesprzeć, żeby dać im poczucie, że

warunkach. Aby wesprzeć

-Frankiwska, dawnego Stanislawowa.

Polska o nich pamięta. Pozwolilo nam to

pozostalych na Ukrainie

Pomogli w tym wolontariusze Centrum

w trudnej obecnie ekonomicznej sytuacji

Polaków Fundacja Wolność

dotrzeć do osób, które jeszcze bardziej po-

Kultury Polskiej i Dialogu Europejskiego. ­

i Demokracją realizuje akcje

Babcie żegnając się, mówią: ,,Oby tylko byl

trzebują tego wsparcia. W pierwszej kolej-

,,Pomoc rodakom w obliczu

pokój". Dużo jest lez. Bylam u pani, która

ności chcemy wesprzeć naszych rodaków

wojny na Ukrainie".

na wschodzie. We wspólpracy z parafiami,

powiedziala, że urodzila się w 1945 roku

i nigdy nie myślala, że zacznie się kolejna

organizacjami pozarządowymi, które tam

zostaly, udaje nam się dotrzeć do osób

wojna. A niektórzy są jeszcze starsi. Wiele

TEKST I ZDJĘCIE

froncie pod Slowiańskiem w obwodzie

Naprawdę ciężko by bylo samej dać sobie

też slyszymy historii o tych, którzy zginę-

potrzebujących z pomocą finansową,

KARINA WYSOCZAŃSKA

radę. Emerytura nie jest duża, a oplaty są

li na froncie. Ktoś stracil syna, ktoś inny

paczkami żywnościowymi, ale też wspar-

donieckim. Jest lekarzem. Przyjechala

ciem indywidualnym ­ powiedziala Lilia

W ramach akcji pomocowej dary z Pol-

specjalnie z Wloch, żeby pójść na wojnę,

wysokie. Jednak nie narzekam ­ powiedzia-

brata. Odwiedziliśmy panią, która zostala

sama, bo jedynego wnuka zabrali na front.

Luboniewicz, prezes Fundacji Wolność

ski otrzymala Danuta Lipitak. 85-letnia

by pomoc ludziom. Tak ją wychowalam ­

la pani Daniela.

i Demokracja.

Polka z Sambora mieszka z chorą siostrą,

powiedziala Polka z Sambora.

We wspólpracy z wolontariuszami

Ta wojna bardzo mocno dotknęla również

którą opiekuje się już od ponad 20 lat. Jej

Pomoc otrzymala też Daniela Kogut.

Domu Polskiego w Samborze wsparciem

mieszkańców zachodniej Ukrainy ­ powie-

Pomoc finansową i rzeczową otrzyma-

dziala Alina Czirkowa z Iwano-Frankiwska.

lo już prawie 5000 osób polskiego pocho-

syn zmarl na nowotwór w wieku 29 lat,

85-letnia Polka ma problemy ze zdrowiem

z Polski zostalo objętych 250 mieszkańców

dzenia m.in. z obwodów charkowskiego,

a córka walczy teraz na froncie.

i porusza się o kulach. ­ Nic nie mogę takiego

miasta i okolic. ­ Ludzie tego oczekują. Na-

Akcja ,,Pomoc rodakom w obliczu woj-

robić, nigdzie nie chodzę. Do kościola wyj-

wet może nie tyle tych produktów, ile waż-

ny na Ukrainie" jest organizowana przez

kirowogradzkiego, zaporoskiego, odeskie-

­ Jestem wdową od 22 lat. Utrzymuję

Fundacje Wolność i Demokracja ze środ-

go, kijowskiego, żytomierskiego, które po

ten dom i to wszystko, co się zwalilo na

dę raz w tygodniu i ledwo wrócę do domu.

ne jest, że ktoś o nich pamięta, że ktoś się

wybuchu wojny zostaly na Ukrainie.

moją glowę. Jedyna moja córka jest na

Bardzo jestem wdzięczna za tę pomoc.

o nich troszczy. Często ze lzami w oczach

ków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów