25

nr 16 (404) | 30.08.­15.09.2022

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Zespól witraży kaplicy Zakladu dla Umyslowo Chorych na Kulparkowie

Zaklad dla Umyslowo

Chorych na Kulparkowie. Wydatki, a w su-

i podkarpackiego, na przyklad w kościolach

Chorych na Kulparkowie

mie 1200 florenów waluty austriackiej mial

w Limanowej, Mszanie Dolnej, Cieklinie,

powstal w maju 1875

Wietrzychowicach. Lwowskie witraże firmy

pokryć Wydzial Krajowy. Niestety kosztów

roku z inicjatywy Sejmu

Jana Kusiaka odkrywają nową, do tego czasu

zabraklo i za jakiś czas oltarz odkupil Wlo-

Galicyjskiego. W tym roku

dzimierz hr. Dzieduszycki każąc ustawić go

nieznaną stronę jego dzialalności.

na Kulparków przeniesiono

Ikonografia witraży kulparkowskich wy-

w ufundowanym przez siebie nowym ko-

dawny wydzial dla umyslowo

raźnie nawiązywala do miejsca, w którym

ściele w Zarzeczu, centrum dóbr ordynacji

chorych lwowskiego

zostaly zmontowane, czyli do kaplicy szpi-

tego możnego rodu (obecnie w powiecie ja-

szpitala powszechnego.

talnej dla umyslowo chorych. Każde z trzech

roslawskim, województwo podkarpackie).

Dzielnica Kulparków

Dopiero w 1929 roku postanowiono

okien zostalo podzielone na dwie części.

znajdowala się w owym

W pierwszym oknie umieszczono przedsta-

wzbogacić ozdobienie kaplicy Zakladu

czasie poza granicami miasta

wienie monstrancji w otoczeniu aniolów. Na

witrażami. Środki pozyskano dzięki ofiar-

i byla podmiejską gminą

drugim ­ postać Pana Jezusa ukazującego

ności pracowników Zakladu. Koszt pro-

o typowym zabudowaniu

jektowania i wykonania trzech witraży

Swe Serce, czyli obraz Najświętszego Serca

wiejskim. W latach 1868­

wynosil 4200 zlotych. Witraże zaprojek-

Pana Jezusa. W dolnej części witraża znajdo-

1876 wedlug projektu

wal się obraz świętego Jana Bożego, patrona

towal ceniony lwowski artysta malarz

lwowskiego architekta

szpitali i chorych. Na trzecim witrażu w czę-

Julian Jan Krupski (1871­1954), profesor

profesora Adolfa Kuhna

ści górnej zostal umieszczony obraz Matki

lwowskiej Szkoly Przemyslowej, autor

zbudowano monumentalne

licznych polichromii w kościolach archi-

Boskiej z Lourdes, zaś w dolnej obraz świętej

okazale gmachy Zakladu,

diecezji lwowskiej.

Dymfny, patronki umyslowo chorych. Przed-

które dominowaly

stawienie tej świętej jest absolutnie unika-

W szkle witraże wykonal krakowski

wśród tradycyjnej

towe dla ikonografii witraży lwowskich, nie

Zaklad Witrażów Jana Kusiaka. Witraże

zabudowy parterowych

spotykamy go w żadnych innych realizacjach

kaplicy Zakladu mają charakter unikatowy.

budynków i do dziś zostają

sakralnych. Lwowskie ,,Wiadomości Para-

Dotyczy to ikonografii, również autorstwa

glównym akcentem

fialne" z dnia 16 czerwca 1929 roku pisaly,

Juliana Jana Krupskiego i wykonania przez

architektonicznym dzielnicy.

że ,,Św. Dymfna, nie znana dotąd u nas, jest

firmę Jana Kusiaka. Artysta malarz Julian

Dookola zbudowanych

szczególniej czczona w Gleel w Belgii".

Jan Krupski jest malo znany jako projektant

gmachów powstal obszerny

W niedzielę 16 czerwca 1929 roku wi-

witraży. Ten rodzaj dzialalności twórczej

park zaprojektowany przez

traże w kaplicy Zakladu dla umyslowo cho-

jest prawdziwą bialą plamą w jego dorob-

miejskiego ogrodnika Karola

rych poświęcil podczas uroczystej mszy

ku artystycznym. Na dzień dzisiejszy nie

Bauera.

świętej JE ksiądz biskup Franciszek Lisow-

zachowal się żaden z zaprojektowanych

ski w obecności kapelanów zakladowych

przez niego witraży, zaś o jego witrażach

Byly to części oltarzy katedralnych,

Natomiast przez pewien czas dyskutowa-

obydwu obrządków katolickich. ,,Wiado-

sakralnych nie wspomina nawet wieloto-

demontowane wedlug rozporządzenia

no o możliwości ustawienia w kaplicy za-

TEKST I ZDJĘCIE

mości Parafialne" umieścily reportaż z tego

mowa monografia ,,Kościoly i klasztory

arcybiskupa Waclawa Hieronima Siera-

bytkowego marmurowego siedemnasto-

JURIJ SMIRNOW

wydarzenia, w którym między innym czy-

rzymskokatolickie dawnego województwa

kowskiego w czasie przebudowy katedry

wiecznego oltarza z rzymskokatolickiej

tamy: ,,Najprzewielebniejszy ksiądz biskup

Ruskiego" pod redakcją naukową profesora

w latach 1760­1780.

W części centralnej neorenesanso-

katedry lwowskiej.

odprawil w kaplicy pontyfikalne nabożeń-

Jana K. Ostrowskiego .

Konserwator M. hr. Potocki i wspólpra-

wego gmachu Zakladu zaprojektowano

Z oltarzem tym

stwo i wyglosil porywające przemówienie

Trzy witraże w kaplicy Zakladu kulpar-

cujący z nim rzeźbiarze Edmund Jaskulski,

obszerną kaplicę szpitalną, do której

związana byla ciekawa,

o znaczenie obrazów przedstawionych na

kowskiego ­ to pierwsze i na razie jedyne

Julian Markowski, Paris Filippi i Leonard

prowadzilo osobne wejście z terenu par-

witrażach... Spotkanie księdza biskupa

odnotowane realizacje firmy Jana Kusiaka

Marconi zlożyli z tych ulamków trzy olta-

ku. Kaplicę umieszczono na piętrze i do

a nawet zagadkowa

z pracownikami i chorymi wywarlo na

we Lwowie i na terenie Galicji Wschodniej

rze wedlug wlasnego gustu uraz pasują-

niej prowadzila okazala klatka schodo-

historia. W 1874 roku

wszystkich nadzwyczajne wrażenie i pozo-

(Malopolski Wschodniej). Również nie byla

cych części. Na jednym z oltarzy konserwa-

wa. Neoromańskie wyposażenie kapli-

,,c.k. konserwator

stawilo mile i drogie wspomnienia".

wcześniej znaną jego wspólpraca z profe-

tor Potocki odczytal nawet autorski podpis

cy zaprojektowal profesor Politechniki

budowli i pomników

Niestety, w czasach powojennych wi-

sorem Julianem Janem Krupskim. Wedlug

,,R. Jan Bialy R. S. 1592". Jest to obecnie jedy-

Lwowskiej Gustaw Bisanz. Stylowe formy

krajowych dla

traże i znaczna część wyposażenia kaplicy

krakowskiego historyka sztuki Danuty

ne podpisane dzielo tego znanego artysty

architektoniczne kaplicy dopelnialy ol-

Galicji Wschodniej"

zostaly zniszczone. Kaplica byla nieczynna

Czapczyńskiej-Kleszczyńskiej Zaklad Jana

pochodzącego z Krakowa. Dwa z tych olta-

tarz, umeblowanie, sztukateria, posadzka

Mieczyslaw hr. Potocki

przez caly okres wladzy sowieckiej. Dopie-

Kusiaka powstal w 1925 roku, kiedy ostat-

rzy zostaly ustawione w katedrze, miano-

ceramiczna. Wszystko zostalo zamówio-

ro w niepodleglej Ukrainie kaplicę przywró-

ni usamodzielnil się i wydzierżawil dawny

wicie w kaplicy św. Józefa i w zakrystii (tzw.

ne w renomowanych zakladach i firmach

znalazl w podziemiach

cono do funkcji sakralnych, wyremontowa-

oltarz Zapaliński). Konserwacja trzeciego

zaklad Teodora Zajdzikowskiego. Jan Kusiak

lwowskich. Jednak do zamówienia witra-

katedry lwowskiej

no na zewnątrz i wewnątrz, uzupelniono

oltarza zostala ukończona w 1875 roku

byl czynny do roku 1934. Do literatury przed-

ży do trzech okien kaplicy wtedy nie do-

ulamki dawnych

wyposażenie. Lecz nowych witraży w okna

miotu wprowadzono jego witraże w Krako-

i Mieczyslaw Potocki zaproponowal umie-

szlo. W owym okresie moda na witraże

oltarzy renesansowych.

wie i na terenie województw krakowskiego

nie wstawiono.

ścić go w kaplicy Zakladu dla Umyslowo

we Lwowie nie byla jeszcze powszechna.

Warsztaty fotograficzne dla dzieci i mlodzieży

Mlodzież

wolontariusze z Centrum Pol-

skiej Kultury ,,Odra-Niemen-D-

wykazujeobecnie

niestr".

wielkie zainteresowanie

Warsztaty  skladaly  się

nauką i techniką. Coraz

zdwóchczęści:teoretycznej, gdy

częściej wolny czas

uczestnicy dowiedzieli się jak

ciekawie skomponować zdjęcie

chce spędzać w sposób

grupowe, portret, krajobraz oraz

kreatywny, szukając

martwą naturę i część prak-

wyzwań, rozwijania

tyczną, podczas której mlodzież

umiejętności, które będą

mogla udoskonalić swoją wie-

dzę i umiejętności w robieniu

przydatne w przyszlości.

zdjęć. Podsumowaniem projek-

tu byl wernisażfotograficzny,

gdzie każdy uczestnik mógl za-

KRYSTYNA FROLOWA

W

prezentować swoje prace, a pro-

wadzący wybral najlepsze.

e Lwowie odbyly się

Jest to już druga edycja

warsztaty

fotogra-

warsztatów o podobnej tema-

ficzne dla dzieci i mlo-

tyce. W zeszlym roku dla dzieci

dzieży. Ich organizatorem byla

i mlodzieży organizowaliśmy

Lwowska Miejska Dziecięco-

warsztaty filmowe.

-Mlodzieżowa Spoleczna Or-

W tym trudnym czasie

ganizacja ,,Polski Zespól Pieśni

staramy się nadal pracować

i Tańca Lwowiacy"pod kierow-

z mlodzieżą. Takie warsztaty

nictwem Stanislawa Durysa.

dla mlodzieży są bardzo ważne,

Warsztaty poprowadzil wielo-

gdyżmogą się stać pierwszym

letni operator ,,Kuriera Galicyj-

krokiem w kierunku wyma-

skiego" Aleksander Kuśnierz.

rzonego zawodu dla przyszlych

W organizacji i przeprowa-

dziennikarzy oraz reporterów.

dzeniu warsztatów pomagali