28

nr 16 (404) | 30.08.­15.09.2022

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Ród Kossaków i Stanislawów

Artystów malarzy,

przedstawiających sceny

wojenne, nazywamy

batalistami. W Polsce istniala

cala dynastia batalistów,

reprezentowana przez trzy

pokolenia malarzy. Mowa tu

o rodzinie Kossaków, których

dziela dekorują liczne muzea

w Europie. Okazuje się, że

rodzina byla związana ze

Stanislawowem. Może nie tak

ściśle, jak byśmy tego pragnęli,

ale jednak...

JULIUSZ KOSSAK, PORTRET

IWAN BONDAREW

JÓZEFA SIMMLERA

RODZINA KOSSAKÓW BYLA

SZLACHTĄ, PIECZĘTUJĄCĄ SIĘ

Tajemnica majątku

O czym to świadczy? Ano

HERBEM ,,KOS"

w Kniahininie

o tym, że geniusz malarstwa

Zalożycielem dynastii i naj-

Gdzież by indziej. W 1817 roku

batalistycznego poczęty zostal

bardziej znanym artystą byl Ju-

w Stanislawowie!

mlody szlachcic ze zubożalej

liusz Kossak (1824-1899). Uro-

rodziny Michal Kossak podjąl

Zalożyciel dynastii

dzil się w Nowym Wiśniczu,

pracę aktyzysty Lwowskiego

ale nasze miasto figuruje w po-

sądu apelacyjnego. W następ-

Życie Juliusza ściśle związa-

czątkach jego biografii. Ojcem

nym roku awansowal do Stani-

ne jest ze Lwowem i Warszawą,

przyszlego malarza byl drobny

slawowa na posadę aktuariusza

Paryżem i Krakowem, ale i Sta-

szlachcic Michal Kossak, herbu

sądu kryminalnego, mieszczą-

nislawów odgrywa pewną rolę

,,Kos". I tu kryje się pewna za-

cego się wówczas w klasztorze

w jego biografii.

gadka. W wielu źródlach odno-

trynitarzy. W Stanislawowie

Popularne źródla podkre-

towano, że pan Michal... byl wla-

pan Michal przebywal sześć lat

ślają, że wyksztalcenie średnie

KONNY PORTRET FRANCISZKA JÓZEFA I, WYKONANY NA ZAMÓWIENIE

ścicielem wioski Kniahinin pod

i stopniowo awansowal do sta-

malarz zdobywal w gimnazjach

MIASTA STANISLAWOWA, KONIEC LAT 50. XIX W.

Stanislawowem. Wynika z tego,

nowiska radcy-protokolanta.

Lwowa, Stanislawowa i Bucza-

że korzenie wybitnego malarza

Tu poznal Antoninę Sobolewską,

cza. Największym badaczem

sceny z polowania blisko lań-

gdzie slużyli przeważnie miej-

związane są z Przykarpaciem!

którą pojąl za żonę.

twórczości mistrza jest polski

cuckiej rezydencji Potockich,

scowi chlopcy. Tym bardziej, że

Jest jednak pewne ,,ale". Hi-

W ,,Schematyźmie królestwa

historyk sztuki Kazimierz Ol-

bezpośrednich potomków zalo-

na portrecie cesarz przedsta-

storyk Ihor Czornowil w arty-

Galicji i Lodomerii" za rok 1824

szański. To on ustalil, że mlody

życieli Stanislawowa.

wiony jest w mundurze.

kule ,,Pędzle i konie. Julian Kos-

Michal wspomniany jest jako

Kossak uczyl się przez trzy lata

Slawa artystyczna Juliu-

W Paryżu Kossak nie tylko

sak i Julian Dzieduszycki"

radca-protokolant, ale od paź-

­ klasy III, IV i V ­ w Stanisla-

sza szybko rozeszla się w kraju

doskonalil warsztat, ale też za-

podkreśla, że Kossak senior byl

dziernika tegoż roku jego na-

wowie. Wobec tego na murze

i w 1855 roku namiestnik Gali-

dbal o kontynuację rodu ­ tutaj

posiadaczem wioski Kniahinin,

zwisko figuruje już w aktach

gmachu wydzialu morfologii

cji hrabia Agenor Goluchowski

urodzili się jego trzej synowie:

leżącej wprawdzie kolo Prze-

sądowych Nowego Wiśnicza,

Akademii Medycznej, gdzie

zamawia u artysty portret na

Wojciech, Tadeusz i Stefan. In-

myśla. Gdy otworzymy Wikipe-

gdzie byl radcą sądowym. Dwa

dawniej mieścilo się Stanisla-

koniu Franciszka Józefa I pod-

teresujące, że Wojciech i Tade-

dię, to ze zdziwieniem przeczy-

miesiące później przychodzi na

wowskie gimnazjum, śmia-

czas jego wizyty do Lwowa.

usz byli bliźniętami, ale jeden

tamy, że ,,ojciec znanego malarza

świat starszy syn Juliusz.

lo można umieścić tablicę pa-

Po wykonaniu tego zamówie-

urodzil się w 1856 roku, a dru-

Juliusza Kossaka, sędzia Michal

miątkową. Nauki natomiast

nia artysta jedzie wraz z mlo-

gi w 1857. Rzecz w tym, że roz-

Kossak, byl wlaścicielem ma-

ukończyl w gimnazjum w Bu-

dą żoną do Paryża, by dosko-

wiązanie przypadlo pani Kos-

jątku Kniahinicze". Jest to obw.

czaczu przy klasztorze bazylia-

nalić warsztat. Tu pod koniec

sakowej na noc sylwestrową

lwowski, rejon mościski. Stąd do

nów, gdzie profesorem byl jego

lat 1850. otrzymuje od miasta

1856­1857.

Przemyśla jest faktycznie nie-

wujek Emilian Kossak.

Stanislawowa zamówienie na

Z Francji artysta przenosi

daleko ­ 60 km.

Po naleganiach matki mlo-

kopię portretu cesarza. Jest to

się do Warszawy, następnie do

Rodzi się sluszne pytanie ­

dzieniec zdaje egzaminy na

olbrzymie plótno ­ 273x220 cm

Krakowa. W październiku 1871

czy ojciec batalisty mial w ogó-

wydzial prawa Uniwersytetu

i kosztowalo mnóstwo pienię-

r. Juliusz Kossak wraz batalistą

le jakiś stosunek do Kniahinina

Lwowskiego, ale najbardziej go

dzy z kasy miejskiej.

Józefem Brandtem przez mie-

kolo Stanislawowa? W arty-

jednak pasjonuje malarstwo.

Takich majętnych instytucji

siąc podróżują po Galicji i stu-

kule ,,Szkice historii Kniahi-

Szczególnie pięknie wyglądają

w naszym mieście bylo niewie-

diują tereny związane z królem

nina", akademik Wolodymyr

na jego obrazach konie. Otwiera

le ­ starostwo okręgowe, magi-

Janem III Sobieskim. Przyja-

Grabowećkyj konstatuje fakt,

mu to szybko drogę do kól ary-

strat lub sąd kryminalny, gdzie

ciele odwiedzili Lwów, Zloczów,

że ,,stanem na rok 1820 dzie-

stokratycznych, gdzie tworzy

kiedyś pracowal ojciec artysty.

Podhorce, Tarnopol, Strusiów

dzicem w Kniahininie byl pan

portrety na koniach przedsta-

Chociaż możemy przypuszczać,

i Podhajce. Wpadli również do

Tomasz Pokotowski, który sie-

wicieli  najszlachetniejszych

że portret przeznaczony byl do

Stanislawowa, skąd przez Lwów

dzial w swoim pańskim dwor-

rodów w Polsce. Zachowala się

sztabu 58 pulku piechoty, sta-

wrócili do Krakowa. Z tej podró-

,,PARA HUCULÓW", WOJCIECH

ku, a wokól byl ogród".

jego akwarela, przedstawiająca

cjonującego w naszym mieście,

ży Brandt pisal listy do domu,

KOSSAK, 1892 R.

Rozwiązać tę zagadkę po-

które ilustrowali obaj artyści.

mogla polska historyk Emilia

Pośród tych szkiców jest jeden

Guźnik. W swojej monografii

,,W stanislawowskiej bryczce",

,,U źródel slynnej rodziny Kos-

który przedstawia obu artystów

saków" pisze, że Michal Kos-

w wynajętym w Stanislawowie

sak ożenil się z Antoniną So-

powozie. Na tylnim planie wi-

bolewską. Rodzicami panny

doczna jest jakaś budowla z ko-

byli adwokat Leon Sobolewski

pulą cerkwi lub kościola. Gdyby

i Antonina z Szablowskich. I tu

nie krzyż, to calkiem moglaby

uwaga! ...Posiadali oni cząst-

przedstawiać ratusz stanisla-

kę Kniahinina, wioski w pow.

wowski. Możliwe, że byl to ja-

stanislawowskim, nad rze-

kiś zakątek naszego miasta, lub

ką Bystrzycą". Okazuje się, że

jakaś miejscowość po drodze,

szczęśliwym wlaścicielem ma-

przez którą wędrowali przyja-

jątku byl nie Michal Kossak,

ciele zmierzając do Lwowa.

a jego teść ­ Leon Sobolewski.

Pod koniec życia Juliusz

Byl wlaścicielem jedynie części

Kossak zacząl portretować Hu-

wioski i chyba nie większości,

culów. Zachowalo się kilka jego

dlatego pominąl go swoją uwagą

prac, przedstawiających ko-

akad. Grabowećki.

lorystycznych mieszkańców

A teraz kolejne pytanie ­

Karpat. Najbardziej znana jest

gdzie pan Michal mógl po-

akwarela ,,Para Huculów", po-

znać tak zamożną narzeczoną?

wstala w 1892 r.

W Stanislawowie, oczywiście!

(cdn.)

POLOWANIE U POTOCKICH W LAŃCUCIE, 1845 R.