25

nr 22 (410) |29.11­12.12.2022

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Waclaw Zaleski

Waclaw Michal Zaleski

(1799­1849) ­ polski poeta,

etnograf, dramaturg,

krytyk teatralny,

polityk. Urodzil się 18

września 1799 roku

w Olesku w rodzinie

zubożalego szlachcica

Filipa Zaleskiego

i Marianny z Leńskich.

Lata dziecięce spędzil

w Ohladowie w pow.

radziechowskim. W 1810

POŻAR LWOWA 2.11.1848. MALARZ P. JABLONOWSKI

r. umiera jego matka,

Waclaw poślubil Antoninę An-

co odsunęlo od wladzy w tym

a po 7 latach, gdy Waclaw

toniewiczówną i stal się wzo-

mieście austriacką generalicję.

ukończyl gimnazjum,

rem męża i ojca trójki dzieci.

Byl dość pragmatycznym

również ojciec. Żadnego

Po ślubie zacząl używać pre-

w organizacji swego życia oso-

dykatu ,,Ritter von" na podsta-

bistego, co zaś się tyczy jego

majątku ani pieniędzy

wie wywodu szlachectwa od

gubernatorstwa, to pozosta-

rodzice w spadku mu nie

Aleksandra Zaleskiego, któ-

wal romantykiem. Zaleski za-

pozostawili.

ry byl kasztelanem nakielskim

chlysnąl się ­ jak wielu jemu

(1702). Jego synami byli Filip

wspólczesnych ­ duchem re-

Zaleski (1836­1911, namiestnik

wolucji i to na tyle, że prowadzil

PETRO HAWRYLYSZYN

Galicji), Józef (1838­1899, ka-

rozmowy o tym, kto może zo-

Jednak dali synowi dobre

walerzysta, c.k. komendant dy-

stać następnym królem Polski.

wyksztalcenie. W latach 1818­

wizji i marszalek polny porucz-

Tymczasem wladze austriackie

1825 studiowal prawo i filozofię

nik), Antoni (1842­1866, literat).

wyczekiwaly na chwilę, gdy

na Uniwersytecie Lwowskim.

Posag malżonki pozwolil Za-

będą mogly zadać decydujące

WACLAW ZALESKI (1799­1849)

Aby zarobić na życie, udzielal

leskiemu kardynalnie zmie-

uderzenie. Z powolaniem Za-

korepetycji. Od 1825 roku za-

sobie wyższego wyksztalce-

nić swoją pozycję spoleczną.

leskiego na gubernatora Gali-

czyna pisać artykuly o teatrze

nia, a inteligencja dopiero się

W 1841 nabyl od Wincentego

cji dwór wiedeński tajnie upo-

w ,,Rozmaitościach" ­ dodatku

tworzyla. Dopiero powstanie

Boloz Antoniewicza, krew-

ważnil dowódcę lwowskiego

do ,,Gazety Lwowskiej". Sam pi-

listopadowe gwaltownie zak-

nego żony, klucz Skwarzawa

garnizonu gen. Hammersteina

sze dramaty i tragedie, których

tywizowalo życie spoleczne

wraz z Lipnikami (obok Zlo-

do pelnienia funkcji dyktatora

część zostala utracona i tylko

i sytuacja zaczęla się zmieniać.

czowa), uzyskując w ten sposób

Galicji. 1 listopada 1848 r. ar-

nieliczne byly wydane drukiem.

Pierwszy lwowski salon po-

prawo zasiadania w Stanach

tyleria z jego rozkazu ostrze-

Pośród jego utworów drama-

wstal w domu adwokata Augu-

Galicyjskich z wyboru w ra-

lala z cytadeli centrum miasta.

tycznych znane są ,,Boleslaw"

sta Wysockiego. Na spotkania

mach I kurii wielkiej wlasno-

Na protesty gubernatora Ham-

(1820), ,,Bogdan Chmielnicki"

regularnie uczęszczal tam zna-

ści ziemskiej. Przyczynil się do

merstein nie zważal. Następne-

(zachowany we fragmentach),

ny poeta i konspirator z Nadd-

powstania we Lwowie Galicyj-

go dnia general zapowiedzial, że

tragedia wierszem ,,Mlody ad-

nieprzańskiej Ukrainy Sewe-

skiego Towarzystwa Kredyto-

ostrzaly cichną jedynie wów-

wokat" (1821­1822, wydana we

ryn Goszczyński, poszukiwany

wego Ziemskiego.

czas, gdy na ratuszu pojawi się

fragmentach po śmierci poety),

przez policję. Zaleskiemu przy-

W listopadzie 1845 r. zo-

biala flaga. Powstańcy musieli

,,Duma dramatyczna w 5 aktach"

padlo w udziale zadbanie o jego

stal mianowany rzeczywistym

przyjąć te warunki.

i ,,Justyna".

bezpieczeństwo.

radcą dworu i kierownikiem

W styczniu 1849 roku Zale-

Byl wytwornym, wyksztal-

W 1833 roku w drukar-

referatu krajowego w kancela-

ski zostal zdymisjonowany, ale

conym mlodzieńcem, więc nic

ni Franciszka Pillera Zaleski

rii nadwornej w Wiedniu. Byl

przed tym Ferdynand odznaczyl

DOLĘGA ­ POLSKI HERB SZLACHECKI,

NOSZĄCY ZAWOLANIE DOLĘGA,

dziwnego, że podobal się kobie-

wydaje po polsku ,,Pieśni pol-

tam również lektorem języka

go Orderem Leopolda i tytulem

KTÓREGO UŻYWAL ZALESKI.TEGO

tom. Nie mial trudności z poszu-

skie i ruskie ludu galicyjskie-

polskiego  osiemnastoletnie-

rzeczywistego tajnego radcy

HERBU UŻYWALA TEŻ MARIA

kiwaniem pracy jako prywatny

go". Wydanie obejmowalo 516

go Franciszka Józefa. 30 lipca

dworu, przenosząc go do mini-

SKLODOWSKA-CURIE ORAZ TADEUSZ

nauczyciel i utrzymywal się

stron, z czego 59 przypadalo

1848 r. mianowany guberna-

sterstwa spraw wewnętrznych

MOSTOWICZ

z prywatnych lekcji. Życie mi-

na przedmowę, w której autor

torem Galicji. Na stanowisku

w Wiedniu na stanowisko dy-

jalo mu na balach i maskaradach,

podkreślil znaczenie folkloru

Zbiór stal się zjawiskiem

tym domagal się przywróce-

rektora departamentu.

zabawach z winem i pięknymi

w rozwoju kultury narodowej.

unikatowym, zarówno w pol-

nia języka polskiego w szko-

W ponurym nastroju Wa-

kobietami. Jak pisal lwowski

Tam też wyrazil swój punkt wi-

skiej jak i w ukraińskiej litera-

lach i urzędach, utworzenia

claw Zaleski wyrusza do sto-

historyk Ihor Czornowil: ,,Swo-

dzenia na język ruski jako dia-

turze. Na Ukrainie po jednym

Rady Szkolnej Krajowej (obej-

licy. Po drodze przeziębil się

je dochody tracil na bilard, kar-

lekt języka polskiego. Byla to

egzemplarzu tego wydania za-

mującej również uniwersyte-

i zmarl we Wiedniu 24 lutego

ty, a szczególnie w lwowskich

pierwsza publikacja twórczości

chowalo się w Bibliotece Uni-

ty), opracowania projektu sa-

1849 roku. We Lwowie przez

cukierniach, na które akurat

ludowej w Galicji. Dlatego jego

wersytetu Lwowskiego i w Na-

morządu z Sejmem Krajowym.

dlugi czas plotkowano, jako-

w jego mlodych latach zapano-

imię widnieje czasem w pod-

ukowej Bibliotece AN im. W.

Odrzucal wszelkie projekty

by zostal otruty i zmarl pod-

wala we Lwowie moda przy-

ręcznikach historii Ukrainy.

Stefanyka we Lwowie.

podzialu Galicji wedlug kry-

czas posiedzenia rządu, broniąc

niesiona z Wiednia, gdzie mial

Zapis nutowy pieśni obej-

Wkrótce znany lwowski lo-

terium narodowościowego. We

spraw galicyjskich. Pochowany

zwyczaj przesiadywać godzi-

mowal 165 stron, drukowany

welas postanowil ustatkować

wrześniu 1848 doprowadzil do

zostal w grobie rodzinnym na

nami. Waclaw byl typem nie-

nie lamaniem stron, lecz z od-

się i wyrwać z otoczenia cza-

przeprowadzenia w Krakowie

cmentarzu Lyczakowskim we

poprawnego romantyka. Jego

bitek litograficznych, co znacz-

rujących sukien. W 1835 roku

wyborów do Rady Miejskiej,

Lwowie.

dziennik ­ to calkowity intym-

nie podwyższylo koszty druku.

Do historii Zaleski wszedl

ny dramat, który mlody lwow-

Zbiór mieścil 1496 piosenek

jako ostatni galicyjski guber-

ski Werter wzbogacal rozważa-

z różnych etnograficznych re-

nator ­ jego następca, hrabia

niami o nieszczęśliwej milości

gionów Galicji i 160 melodii do

Goluchowski, tytulowal się

i myślami o samobójstwie".

nich, które zinstrumentalizo-

już namiestnikiem. Wspólcze-

Po  otrzymaniu  dyplomu

wal kompozytor Karol Lipiński.

sny badacz Waldemar Lazuga

prawnika zostaje zaproszony do

Część pieśni byla opublikowa-

w książce ,,Kalkulować... Po-

urzędu Gubernatorskiego Gali-

na już wcześniej, Zaleski jedy-

lacy na szczytach c.k. monar-

cji. Początkowo w 1825 roku

nie je zebral w jednym wyda-

chii" (Poznań, 2013) zaznaczyl:

jest kandydatem na koncep-

niu. Trafilo tam również kilka

,,Byl poetą, który przypadkiem

towego praktykanta, w 1826

piosenek autorskich. Niezwy-

zostal gubernatorem, a nie gu-

roku ­ konceptowym prakty-

kla jest tutaj znajomość Wa-

bernatorem, który w wolnych

kantem, a od 1830 ­ koncepistą.

clawa Zaleskiego folkloru gali-

chwilach pisal wiersze".

W latach 1825­1827 wyklada

cyjskiego. Życie Zaleskiego, jak

Losy Waclawa Zaleskiego,

na Uniwersytecie Lwowskim

wiadomo z jego biografii, nie

m.in. na podstawie rękopisu

praktyczną geometrię.

bylo w tym okresie powiązane

jego dziennika oraz listów, opi-

Literatura w Galicji na po-

z Galicją (wprawdzie pod koniec

sal w książce Aleksander Pi-

czątku XIX wieku rozwijala

osiadl on w miejscowości Wir-

skora ,,Siedem ekscelencji i jed-

się powoli. Szlachta nie cenila

lów w Tarnopolskiem).

na dama" (Warszawa 1939).

GROBOWIEC RODZINNY ZALESKICH WE LWOWIE