20

nr 2 (414) |31.01.­13.02.2023

Wspomnienia

www.kuriergalicyjski.com

Starania arcybiskupa Mariana Franciszka Jaworskiego

o zwrot dóbr kościelnych sprzed 1939 roku (cz. 2)

Proces rewindykacji

dawnego mienia

kościelnego na terenie

archidiecezji lwowskiej

szczególnie w latach 1991 ­

2001 napotykal rozliczne

trudności, a w wielu

miejscowościach poróżnil

na lata mieszkających

tam ludzi. Mimo wielości

ustaw, które mialy na

celu ulatwić proces

przekazania obiektów

sakralnych na rzecz ich

dawnych wlaścicieli,

proces oddawania

nieruchomości odbywal się

DAWNY I JEDYNY ODDANY KOŚCIÓL WE LWOWIE-ZBOISKACH

nie zawsze zgodnie z wolą

drogi cierpliwości, zgody i za-

szczególnie zabiegal o godziwe

prawodawcy i nadawal

ufania Bogu w j pracy dla dobra

sprawowanie nabożeństw.

szerokie prawa niższym

Kościola lokalnego. Taka posta-

Jeśli chodzi o starania

wa wymagala od niego heroicz-

urzędnikom rozsianym

o zwrot kościolów,

ności, co często odbijalo się na

w urzędach wojewódzkich,

jego zdrowiu. Wszystko czy-

plebanii i klasztorów, to

miejskich i wiejskich,

nil dla Chrystusa i Jego Kościo-

na terenie archidiecezji

którzy przyjmowali zasadę

la. Nigdy nie dopuścil do jawnej

lwowskiej wladze

faworyzowania jednej

konfrontacji z przeciwnikami

KOŚCIÓL BERNARDYNÓW WE LWOWIE

w latach 1991­2008

konfesji.

Kościola. To dzięki jego posta-

nie zwrócily żadnego

wie Kościól rzymskokatolicki

relacje prasowe, ukazujące się

1994", w której ówczesny kanc-

kościola. Większość

na terenie Ukrainy, Polski, Nie-

lerz kurii ks. Marian Buczek

na Ukrainie zyskal wielki au-

MARIAN SKOWYRA

D

torytet moralny. Postrzegany

miec oraz relacje i skargi para-

tak pisal: ,,Wyremontowaliśmy

z nich byly to budowle

odatkowo,  prawo  za-

wiele kościolów jako zabytki

jest jako wyznanie, które potra-

fian, mówiące o procesie od-

doprowadzone do

wieralo wiele nieścislo-

zyskiwania swojej wlasności.

kultury światowej ­ są chlubą

fi cierpieć dla sprawiedliwości

skrajnej ruiny, których

ści. Toteż proces zwrotu

i prawdy oraz pokojowo walczyć

Wszystkie te materialy dotych-

tych ziem. Byly to ruiny. Pra-

wladze chętnie się

majątku kościelnego wyma-

o swoje należne prawa" ­ pisal bp

czas czekają na szerokie opra-

ce trwają nadal w Mikulińcach,

pozbywaly. Odarte

gal elokwencji oraz dobrej woli

Marian Buczek.

cowanie naukowe. Z tej też ra-

Olyce, Jezierzanach, Trzcień-

z wyposażenia

miejscowych urzędników. Tak,

cji po raz pierwszy poslużą dla

cu, Radenicach. Kaplani jako

Świadectwem zmagań metro-

i opuszczone, bez

prawo mówilo o zwrocie bu-

szerszego przedstawienia zma-

obywatele Ukrainy, mieszkają

polity lwowskiego o odzyskanie

dynków sakralnych, co w po-

w warunkach urągających pra-

dawnej wlasności kościelnej są

gań Kościola rzymskokatolic-

dachów ­ niezbyt

wom ludzkim, po zakrystiach,

jęciu urzędników wiązalo się

zachowane w kurii metropo-

kiego o przywrócenie normal-

przypominaly o dawnej

ze zwrotem kościolów, cerkwi,

litalnej we Lwowie setki ma-

nego funkcjonowania, którego

na strychach kościolów, bo

slawie archidiecezji

synagog i innych domów mo-

pierwszoplanową postacią w la-

brak dobrej woli wladz na prze-

terialów archiwalnych, które

lwowskiej.

dlitwy. Jednak dom zakonny,

tach 1991­2008 byl arcybiskup,

kazanie choćby części plebanii.

weszly w sklad ,,Dokumentów

klasztor czy też plebania nie

a następnie kardynal Marian

Wierni jako obywatele Ukrainy

wedlug Dziennika Podawcze-

odnosily się do grupy ,,obiekt

Jedynym wyjątkiem może

go" z lat 1991­2008. Znajdują

Franciszek Jaworski.

nie mogą dobić się odzyskania

być kościól w Pomorzanach,

sakralny". Stąd w wielu miej-

się tam prośby abpa Mariana

Sytuację,  jaka  panowala

kościola.

scowościach wynikalo wiele

który po śmierci ostatniego

Jaworskiego o zwrot kościolów,

wówczas na omawianym te-

Czujemy się jak wyjęci spod

kontrowersji w sprawie zwro-

proboszcza ks. Stanislawa Ko-

prawa. Ciągle nam się mówi, że

klasztorów i plebanii oraz jego

renie, doskonale ilustruje ,,In-

tów dawnych domów parafial-

stulowskiego w 1958 roku nie

formacja o sytuacji Kościola

nie mamy tu co robić jako Polacy,

relacje o samym procesie odda-

nych i klasztorów.

zostal przeznaczony na świec-

wania tych obiektów. Ponad-

rzymskokatolickiego w archi-

czy nawet rzymscy katolicy. Do

Brak dostatecznej liczby ple-

kie cele i pozostawal zamknię-

to zdeponowano tam ówczesne

diecezji lwowskiej, grudzień

naszych kościolów uczęszczają

banii powodowal, że w więk-

ty wraz z niemal pelnym in-

osoby różnych narodowości: Po-

szości rzymskokatolickich pa-

wentarzem. Wszystkie inne

lacy, Ukraińcy, Rosjanie, Niemcy,

rafii na terenie archidiecezji

ruiny dawnych świątyń nale-

Czesi, Slowacy, Węgrzy, Rumuni,

lwowskiej kaplani w pierw-

żalo przywrócić do stanu uży-

Żydzi. Nie oddają nam wielu ko-

szych latach po odnowieniu

walności. Ponieważ większość

ściolów i plebanii, tlumacząc, że

struktur  archidiecezjalnych

wspólnot parafialnych nie li-

w Polsce istnieje prześladowa-

mieszkali w wynajętych po-

czyla więcej niż 100 osób, za-

nie Ukraińców. W Polsce Ukra-

mieszczeniach,  zakrystiach,

danie odpowiedniego zabez-

ińcy mają swoje cerkwie jako

na strychach, a nawet w ko-

pieczenia finansowego przy

prawoslawni oraz grekokatolicy.

odnowieniu świątyni spoczy-

W wielu cerkwiach odprawia się

ściolach. Bylo to zjawisko po-

wszechne, a w okresie zimo-

walo na barkach ordynariusza

wspólnie, a w wielu kościolach

diecezji. Z tej też racji arcybi-

rzymskokatolickich jest Slużba

wym zdarzaly się przypadki,

skup Marian Jaworski zabie-

Boża greckokatolicka. Niektó-

że mieszkający w spartańskich

gal we wszystkich możliwych

re kościoly na pólnocy Polski

warunkach kaplani nocowali

zagranicznych  instytucjach

przekazano grekokatolikom na

w nieogrzewanych pomiesz-

charytatywnych o pomoc fi-

wlasność.

czeniach, w namiotach, ogrze-

nansową dla odnowienia odzy-

Kuria arcybiskupia ­ nie-

wanych przez przyrządy elek-

skanych obiektów sakralnych.

oddana. Arcybiskup Jaworski

tryczne. Jednak w wyborze

mieszka w jednym pokoju 17 m2,

W pierwszej jednak kolej-

starania o kościól czy plebanię

bp Kiernicki mieszka w jednym

ności należalo odzyskać dawną

kaplani zawsze w pierwszej

pokoju 19 m2, kanclerz mieszka

wlasność Kościola rzymskoka-

kolejności zabiegali o kościól,

tolickiego w archidiecezji lwow-

w jednym pokoju 9 m2, w którym

aby tym samym móc rozpo-

skiej. Jednak w zastanej sytuacji

ma kancelarię kurii. Propono-

cząć sprawowanie nabożeństw,

mnożące się ustawy prawne,

wano wladzom Lwowa, by oddać

a następnie szukać pomieszcze-

mające zapewnić pomyślne za-

pomieszczenia zastępcze i też

nia na mieszkanie. W dzisiej-

latwianie wszelkich trudności,

nie ma na to zgody. Praktyka

szych warunkach wiele z tych

wladz jest taka, że gdy staramy

nie odpowiadaly rzeczywisto-

tematów jest niezrozumialych

się o zwrot naszego kościola,

ści. By osiągnąć w latach 1991­

lub też zapomnianych ­ z tej

nawet pustego i zrujnowanego,

2008 zamierzone cele, abp Ma-

też racji wymagają one szero-

rian Jaworski musial wykazać

to oddają go nieraz na silę in-

kiego przypomnienia, zwlasz-

nym konfesjom, byle nie prze-

się wielką cierpliwością i poko-

cza w kontekście osoby abpa

kazać rzymskokatolikom.

rą. Bylo to ,,obranie skutecznej

Mariana Jaworskiego, który

DAWNY KOŚCIÓL KARMELITÓW TRZEWICZKOWYCH WE LWOWIE